Παγωνιά… Βροχή… Θάνατος… Αϋπνία… Κόπωση… Αναμονή και άγνωστο…
Αυτά είναι λίγα από τα στοιχεία που συνθέτουν την εικόνα με την οποία ήταν αντιμέτωποι οι στρατιώτες του Αλβανικού Μετώπου, τον Ιανουάριο του 1941. Είχαν καταφέρει το τιτάνιο πλήγμα κατά του δεύτερου σκέλους του Άξονα- της φασιστικής Ιταλίας και με την σχεδόν άμεση αντεπίθεση, οι ελληνικές δυνάμεις είχαν φτάσει στο 1/3 της Αλβανίας.
Είναι πολύ εύκολο να νιώσεις αποκομμένος μέσα στο όρυγμά σου και κάποιος που δεν έχει βιώσει τον πόλεμο με αυτόν τον τρόπο διεξαγωγής του, δύσκολα μπορεί να το αντιληφθεί. Να αισθανθείς ότι ο μόνος που σου έχει απομείνει και μπορείς να στηριχτείς είναι ο συμπολεμιστής σου στο διπλανό όρυγμα- κάτι που εν πολλοίς αληθεύει.
Μέσα σε αυτό το κολαστήριο, είναι πάντοτε καλοδεχούμενη η εικόνα ενός φίλιου αεροσκάφους. Δεν είναι τίποτε παραπάνω για τον ουδέτερο παρατηρητή. Για τον απλό στρατιώτη στο πεδίο όμως είναι η απόδειξη ότι υπάρχουν κι άλλοι που πολεμούν μαζί του. Είναι η περίτρανη απόδειξη ότι δεν είναι μόνος. Και αυτό δίνει πάρα πολύ μεγάλη εμψύχωση.
Η 3η Μοίρα Παρατήρησης ήταν εξοπλισμένη με τα υψηλοπτέρυγα Hs-126 της Henschel όταν η φασιστική Ιταλία κήρυξε τον πόλεμο στην Ελλάδα. Με έδρα το αεροδρόμιο του Σέδες στη Μακεδονία, εκτελούσαν αποστολές αναγνώρισης σε όλο το μήκος και πλάτος του μετώπου και πάρα πολύ συχνά, και πιο πίσω από αυτό. Κατέγραφαν τις κινήσεις των εχθρικών στρατευμάτων, συγκεντρώσεις προσωπικού, ό,τι χρειαζόταν η διοίκηση για να αμυνθεί της χώρας. Και αυτό δε γινόταν μόνο μία φορά τη μέρα. Η πρώτη έξοδος λάμβανε χώρα πριν ξημερώσει και η τελευταία λίγο πριν νυχτώσει.
Ένας από τους πιλότους της 3ης Μοίρας Παρατηρήσεως ήταν ο Σπυρίδων Νανόπουλος. Ένας από τους παρατηρητές ήταν ο Δημήτριος Παληατσέας. Ο Σπυρίδων Νανόπουλος εισήλθε στις τάξεις της αεροπορικής οικογένειας το 1927 όταν κατατάχτθηκε στη Στρατιωτική Σχολή Αεροπορίας και τον επόμενο χρόνο ονομάστηκε χειριστής αεροπόρος και πήρε τον βαθμό του λοχία. Ο Παληατσέας από την άλλη, υπηρετούσε στο Ναυτικό. Το 1926 μετατάχθηκε στα μόνιμα στελέχη της Ναυτικής Αεροπορίας ως οδηγός αεροπόρος, παίρνοντας μάλιστα το πτυχίο του, τον Οκτώβριο του 1927.
Πελοππονήσιοι και οι δυο τους, έκαναν ένα δίδυμο αχτύπητο, τόσο στο έδαφος όσο και στον αέρα. Περνούσαν χαμηλά πάνω από τις γραμμές στις οποίες ήταν σκαμμένες οι θέσεις των επί εδάφους συμπολεμιστών τους και χαιρετούσαν. Και οι πεζικάριοι ανταπέδιδαν τον χαιρετισμό με ενθουσιασμό και χαρά.
Έτσι έπρατταν καθ’ όλη τη διάρκεια του Νοεμβρίου και του Δεκεμβρίου, όποτε τους δινόταν η ευκαιρία. Σχεδόν καθημερινά ο απλός πεζικάριος, περίμενε την εμφάνιση του αεροπλάνου τους. Ήταν αυστηροί στον τρόπο με τον οποίο πετούσαν και διεξήγαγαν επιχειρήσεις. Σε αυτό όμως το θέμα, έκαναν την εξαίρεση. Χωρίς να παρεμποδίζεται η ορθή και πλήρης εκτέλεση της αποστολής τους, προσέφεραν το κάτι παραπάνω, σε εκείνους που αποτελούσαν το θεμέλιο της ασπίδας της χώρας.
Η τελευταία φορά που έκαναν το καθήκον τους έμελλε να είναι ανήμερα των Θεοφανείων του 1941, όταν, χτυπημένοι από αντιαεροπορικά πυρά, πέρασαν πάνω από τις ελληνικές γραμμές στην περιοχή του Πόγραδετς και τους είδαν οι στρατιώτες να χάνονται μέσα σε χαράδρα. Ήταν η τελευταία φορά που τους είδε κανείς.
Πόσα ακόμη να ζητήσει κανείς από τους άνδρες του; Τι άλλο παρπάνω μπορεί να προσφέρει κανείς, εκτός από τη ζωή του; Κι όμως… ο σμηναγός Νανόπουλος Σπυρίδων έδωσε ακόμη περισσότερα. Χωρίς να μπορεί να το γνωρίζει εκ των προτέρων, η οικογένεια του πεσόντα σμηναγού, 21 χρόνια μετά προσέφερε στην Πατρίδα και την Αεροπορία, τη ζωή του δευτερότοκου υιού του, ανθυποσμηναγού (Ι) Νανόπουλου Κωνσταντίνου…
Επισμηναγός Παληατσέας Δημήτριος
Σμηναγός Νανόπουλος Σπυρίδων
ΑΘΑΝΑΤΟΙ!
covert angels 