Λίγες μέρες πριν τα Χριστούγεννα 2023, μέσα στο peak της Χριστουγεννιάτικης εορταστικής και ως εκ τούτου, χαρουμενης, ατμόσφαιρας, ο Μίλτος Αντωνιάδης κατάφερε να μας ρίξει σε… κατάθλιψη. Γιατί; Γιατί τελειώσαμε το 2ο μέρος της τριλογίας «Αιγαίο Ώρα μηδέν» και απλά… ανυπομονούμε για το τρίτο μέρος!
ΣυνέχειαFiled under Αεροπορία, Ιστορικά Αεροσκάφη, Strategic thinking, Thoughts
Στις 18 Μαρτίου, το παράρτημα του Yorkshire της International Clay Technology Association διοργάνωσε μία μοναδική εκδήλωση στο αεροδρόμιο Robin Hood του Doncaster. Η εκδήλωση είχε τίτλο «Vulcan experience» και ήταν σχεδόν με την ανακοίνωσή της sold-out! Συνέχεια
Filed under Connecting Science, Ιστορικά Αεροσκάφη
Όπως έχω πει και παλαιότερα, είναι πάντα όμορφο, να ψάχνεις πράγματα, ανθρώπους και γεγονότα, να βρίσκεις νέα στοιχεία που να συμπληρώνουν αυτά που ήδη είχες και τελικά, να μπορείς να αποδίδεις σε εκείνους που πρέπει, ενδεχομένως όχι όλα όσα τους αξίζουν αλλά σίγουρα, λίγο περισσότερα από όσα είχες αποδώσει την προηγούμενη φορά… Συνέχεια
Filed under Αεροπορία, Ιστορικά Αεροσκάφη, Πεσόντες
Οι λόγοι ιστορικού ενδιαφέροντος για τους οποίους μπορεί κανείς να θέλει να επισκεφθεί την Παραμυθιά δεν είναι λίγοι. Περιγράφονται σε αρκετά βιβλία, άλλοι περισσότερο, άλλοι λιγότερο γλαφυρά. Υπάρχει όμως ένας ο οποίος είναι κρυμμένος καλά στην ένδοξη ελληνική γη και το φάντασμά του, πετάει κάθε τόσο…
Στην κωμόπολη αυτή της Θεσπρωτίας, υπήρξε ένα αεροδρόμιο το οποίο είχε το καθόλα περιγραφικό και κολακευτικό προσωνύμιο «Φάντασμα». Και αν νομίζετε ότι το αεροδρόμιο αυτό δεν είδε ιδιαίτερη δράση, απατάστε… Συνέχεια
Filed under Αεροπορία, Ιστορικά Αεροσκάφη
Έχοντας πριν από εφτά χρόνια μεταφράσει στα αγγλικά ένα βιβλίο για τα ελληνικά Α-7Η, έχω μία παραπάνω ευαισθησία, ένα soft spot που λένε και οι Άγγλοι, για αυτό το θρυλικό βομβαρδιστικό. Και ενώ ταξίδευα με έναν άνθρωπο ο οποίος ήταν παρών και στην τελετή παραλαβής τους στη Σούδα πριν από 40 χρόνια, σκεφτόμουν πόσο τυχερός είμαι που μπορώ να παρευρεθώ στην τελετή απόσυρσής τους.
Filed under Αεροπορία, Ιστορικά Αεροσκάφη, Thoughts
Σήμερα, ένα σημαντικό βιβλίο στη μεγάλη και πολύτομη ιστορία της ΠΑ έκλεισε.
Ένα βιβλίο που περιέχει πολλές λέξεις, οι περισσότερες από τις οποίες είναι συνώνυμες με, ή περιστρέφονται γύρω από, το Καθήκον, την Ομορφιά της πτήσης, το αέναο Ρίσκο των ιπτάμενων, της Σταθερότητας που προσέφεραν, την Αγάπη προς την Πατρίδα, τις Ιδιαιτερότητες του εν λόγω αεροσκάφους για την ΠΑ και φυσικά, τον ιδιαίτερο Ρόλο που κλήθηκε αυτό το αεροπλάνο να παίξει, με τους χειριστές και το προσωπικό εδάφους να βάζει πάντα και πάνω απ’ όλα την Πατρίδα.
Ο τόπος ήταν ο Άραξος. Το δεύτερο λημέρι των Κουρσάρων του Αιγαίου, μετά το πάντα φιλόξενο ‘λιμάνι’ της Σούδας. Ο χρόνος ήταν η 17η μέρα του Οκτωβρίου του 2014. Προκειμένου να σας μεταφέρω στο κλίμα της γιορτής συνταξιοδότησης των θρυλικών πλέον Α-7, ώστε να προετοιμαστείτε για το αναλυτικό ρεπορτάζ, δείτε ένα (ομολογουμένως μικρό) δείγμα τις φωτογραφίες από την 116ΠΜ και την 336ΜΒ. Συνέχεια
Filed under Ιστορικά Αεροσκάφη
Τα πιο phantαστικά μαχητικά σε Ανδραβίδα, Λάρισα, τα είχαμε πετάξει…
Σαν σήμερα, έπεσαν την ώρα του καθήκοντος άλλοι δύο άξιοι γιοί της πολεμικής μήτρας των Ελλήνων. Ο Ευστράτιος Γκόλιας και ο Νέζης Νικόλαος έδωσαν τα πάντα για την πατρίδα, μέχρι και τη ζωή τους.
Με την ευκαιρία των 14 χρόνων από την ηρωική θυσία των Γκόλια και Νέζη, ανεβαίνει το σχετικό βίντεο αφιέρωμα στα θρυλικά F-4 και τους άξιους καβαλάρηδές τους.
Ιδιαίτερες ευχαριστίες στον διαδικτυακό fotolivos1, μικρά τμήματα από το αphιέρωμα στα ελληνικά Phantom του οποίου στο youtube, χρησιμοποιήθηκαν στο παρόν βίντεο.
Οι θερμές μου ευχαριστίες απευθύνονται στον κ. Eythimi Nikou ο οποίος πολύ πρόθυμα επέτρεψε να χρησιμοποιηθεί φωτογραφικό υλικό του, προκειμένου να πραγματοποιηθεί το αφιερωματικό αυτό βίντεο.
Θερμότατες επίσης ευχαριστίες προς τον ΠΑ.Σ.ΟΙ.Π.Α που μας επέτρεψαν τη χρησιμοποίηση των φωτογραφιών των πεσόντων για τους σκοπούς του αφιερώματος αυτού.
Καλή προβολή…
ΑΘΑΝΑΤΟΙ!
Filed under Αεροπορία, Ιστορικά Αεροσκάφη, Πεσόντες
Έχεις δύο επιλογές για να πας από Αθήνα, Ιωάννινα. Από κάτω, που είναι και το πλέον σύνηθες, ή από πάνω. Από πάνω, θα περάσεις από διάφορες θεσσαλικές πόλεις και κωμοπόλεις. Η μία από αυτές, λίγο πριν την Καλαμπάκα, πάνω στην Εθνική οδό, είναι η Βασιλική Τρικάλων…
Σας έχω πει για τη Βασιλική. Έχει μείνει γνωστή για την αερομαχία των Τρικάλων– το κύκνειο άσμα των PZL Ρ.24 στην ΕΒΑ. Επιστρέφοντας από Γιάννενα είχα πει σε τουλάχιστον δύο διαδρομές ότι πρέπει να σταματήσω και να μάθω πού είναι το αεροδρόμιο της Βασιλικής. Είχα πάρει τηλέφωνο στο δημαρχείο, είχα ρωτήσει, κανείς δεν ήξερε να μου πει με σιγουριά πού ήταν το αεροδρόμιο απ’ όπου απογειώθηκαν υπό συντριπτικά μειονεκτική θέση τα 12 τελευταία καταδιωκτικά της ΕΒΑ. Βρέθηκα λοιπόν πρόσφατα στη Βασιλική Τρικάλων, καθημερινή και πριν το μεσημέρι και δεν μπορούσα να αφήσω την ευκαιρία να περάσει ανεκμετάλλευτη.
Σταμάτησα το αυτοκίνητό μου λίγο πριν το δημαρχείο και στην πλατεία του χωριού, προς μεγάλη μου έκπληξη είδα μία αναθυμητική στήλη, αφιερωμένη σε 24 γενναίους Έλληνες. Μπήκα στο δημαρχείο. Μπεζ άρβυλα, παραλλαγή ερήμου, γαλάζιο μπλουζάκι της Φρουράς και καπέλο ζούγκλας πάλι σε τόνους παραλλαγής ερήμου. Με μία ημι-στρατιωτική κίνηση έβγαλα το καπέλο. Μία κυριούλα που περίμενε τη σειρά της να εξυπηρετηθεί από την κοπέλα πίσω απ’ το γραφείο, σάστισε. Παρέμεινα ακίνητος και αμίλητος. Πέρασαν μερικά δευτερόλεπτα μέχρι να μιλήσει κάποιος.
«Τι θα θέλατε;» ρώτησε μια κυρία μεγαλύτερης ηλικίας, προφανώς εν είδη προϊσταμένης.
«Καλό σας μεσημέρι» αποκρίθηκα. «Θέλω μερικές πληροφορίες και θα ήθελα να μου υποδείξετε σε ποιο καφενείο μπορώ να βρω γέροντες άνω των 75 ετών.»
«Τέτοια ώρα νεαρέ μου, έχουν πάει όλοι οι γέροντες άνω των 75 για τον μεσημεριανό τους ύπνο. Τι ψάχνετε όμως;»
«Θέλω κάποιος που να ξέρει, να μου δείξει στον χάρτη πού ήταν το αεροδρόμιο της Βασιλικής»
«Είχε πάρει και κάποιος κύριος τηλέφωνο πρόσφατα και αναζητούσε το αεροδρόμιο.»
«Μάλλον εγώ θα ήμουν»
«Τι να σας πω τώρα… Α, να! Για πηγαίν’ τε μέχρι εκείνη την αυλή που κάθεται ο δήμαρχος. Εκείνος θα μπορεί να σας πει!» και γυρίζοντας προς την κατεύθυνση εκείνης της αυλής φωνάζει «Δήμαρχε! Ο κύριος ρωτάει για το αεροδρόμιο!»
«Σας ευχαριστώ πολύ! Καλό σας μεσημέρι!» της είπα και με χαιρέτησε κάπως βιαστικά πριν πάει ξανά στο δημαρχείο. Ο δήμαρχος, ένας κύριος όχι πάνω από 75 όπως είχα ζητήσει αρχικά, αποδείχθηκε πως ήταν ο πρώην δήμαρχος της Βασιλικής. Άνθρωπος διαβασμένος και αρκετά ενήμερος παρά το ότι είχε αποτραβηχτεί πλέον από την ενεργό πολιτική δράση. «Από πού είστε;» ήταν η πρώτη του ερώτηση. «Από την Κρήτη» ήταν η απάντηση στην ερώτησή του, κι ας γνώριζα ότι δεν εννοούσε αυτό. «Τι ψάχνετε ακριβώς;» ήταν η επόμενη ερώτηση, σε κάπως πιο καχύποπτο ύφος. «Ψάχνω το χαμένο αεροδρόμιο της Βασιλικής Τρικάλων. Να μου δείξει κάποιος πού ήταν πάνω στον χάρτη.» «Με τι είστε εδώ; Με αυτοκίνητο;» του γνέφω καταφατικά. «Πάμε!» μου λέει. Άλλο που δεν ήθελα…
Στη σύντομη διαδρομή μέσα από τους αγροτικούς χωματόδρομους μου έλεγε όσα ήξερε λες και χρειαζόταν να με πείσει για κάτι «Από το αεροδρόμιο αυτό που λέτε, απογειώθηκαν τα αεροπλάνα που είχαμε- τώρα τι σακαράκες είχαμε τότε- για να αναχαιτίσουν τους Γερμανούς. Στην αερομαχία που ακολούθησε σκοτώθηκε ο- να δεις πώς τον έλεγαν- ο Κέλλας. Όχι! Ο Μόκκας. Ο Μόκκας σκοτώθηκε. Ο Κέλλας έπεσε από το αεροπλάνο από τα σαράντα μέτρα αλλά το αλεξίπτωτο δεν άνοιξε και παρ’ όλα αυτά σώθηκε και πήγε και πολέμησε και στη Βόρειο Αφρική.»
Τον άφηνα να μιλάει. Διέκοπτε πού και πού την αφήγησή του για να με κατευθύνει. Αριστερά εδώ… Μετά τις γραμμές αριστερά… από τον δρόμο αυτόν θα πάμε δεξιά… και πάει λέγοντας…
«Ο πατέρας μου» μου λέει, «έκανε πολλή παρέα με τους πιλότους μας εδώ. Ήταν ο παπάς του χωριού και τους συμπαραστεκόταν στις δύσκολες ώρες του πολέμου. Γιατί δεν ήταν εύκολα, να ξέρεις.» Τι εύκολα; Πώς να ήταν εύκολα; Πόλεμος ήταν. Το λέει και η ίδια η ετυμολογία της λέξης…
Περάσαμε κάποια σκουριασμένα αλλά ακόμα λειτουργικά, αντλιοστάσια. «Εδώ λίγο πιο κάτω, μετά τα δέντρα, θα το δείτε!» Πλάκα μου κάνει, σκεφτόμουν από μέσα μου. Σα να διάβασε τη σκέψη μου, μου είπε «Βέβαια, δεν υπάρχει κάτι που να φαίνεται πλέον ότι ήταν αεροδρόμιο» Αμ έτσι πες μου… Καλά δεν μπορούσα να βρω κάτι από τους χάρτες της Google…
«Εδώ είμαστε. Από δω έχετε καλή εικόνα του αεροδρομίου. Να κατεβούμε;»
Θα μπορούσε να με είχε πάει οπουδήποτε. Να με πάει σε κάποιο χωράφι όπου να’ ταν, να μου δείξει ένα οποιοδήποτε χωράφι, να μου πουλήσει παραμύθι και να με ξεφορτωθεί. Εφ’ όσον όμως είχε ήδη μπει στον κόπο, χωρίς να του έχω ζητήσει ή τάξει κάτι, γιατί να το κάνει; Κυρίως όμως, ανεξάρτητα από τον δήμαρχο, εγώ ο ίδιος, μέσα μου ένιωθα, χωρίς να μπορώ να το εξηγήσω, ότι ήμασταν στο σωστό μέρος.
Αριστερά, δεξιά, όπου κοιτούσες, παντού χωράφια. Κυρίως καπνά. Νομίζω βιρτζίνια, όχι ότι έχει σημασία όμως. Από τα χωράφια αυτά απογειώνονταν οι μαχητές των αιθέρων κατά τις τελευταίες εβδομάδες του ελληνο-ιταλικού πολέμου και την απαρχή της γερμανικής εισβολής.
Ο διάδρομος, έτσι όπως τον υπολόγισα πρόχειρα πρέπει να ήταν ο 32±2/14±2 (δεν μπορούσα να έχω καλύτερη ακρίβεια) και το πεδίο προσγειώσεως εκτεινόταν από τα περίχωρα της Βασιλικής ως το Μεγάλο Κεφαλόβρυσο. Τα τετραγωνισμένα χωράφια, δίνουν μια ιδέα του πώς θα ήταν τότε ο διάδρομος προσγείωσης. Πραγματικά δύσκολες συνθήκες πολέμου…
Το αεροδρόμιο της Βασιλικής Τρικάλων ήταν ένα από 25 βοηθητικά αεροδρόμια εμπιστευτικού δικτύου που κατασκευάστηκαν παράλληλα με εφτά κύρια και άλλα 22 βοηθητικά, στο λυκόφως του μεσοπολέμου. Παρά τα πολλά προβλήματα που διέκριναν τη βιαστική κατασκευή τους όπως έλλειψη τηλεφωνικής σύνδεσης, επαρκούς οδοποιίας, απαλλοτρίωσης γης, ισοπέδωση εδάφους σε ορισμένα, το αεροδρόμιο της Βασιλικής αποτέλεσε σημαντική βάση αναχαίτισης καθώς ήταν σχετικά κοντά στην κατοικημένη περιοχή της Βασιλικής και τόσο η πρόσβαση όσο και η τηλεφωνική σύνδεση ήταν σχετικά απλές υποθέσεις. Ήταν όμως μακριά από τα υπόλοιπα κέντρα διοικήσεως της Αεροπορίας.
Και κάπου εκεί, ακροβατώντας μεταξύ εικόνας και ανάμνησης, πραγματικού και ονείρου, νομίζω ότι μπορώ να ακούσω τον ήχο των Gnome Rhone των ΜΒ.151. Και μπορώ να τα δω να απογειώνονται. Και να ακολουθούνται από δύο Gladiator.
Πάνω από το σιλό και τα καλώδια ηλεκτροδότησης βλέπω να περνούν άλλα δύο PZL. Κατεύθυνση προς Καλαμπάκα και το εναέριο καθήκον.
«Σε εκείνα τα δέντρα στο βάθος ήταν που έπεσε ο Κέλλας και όλοι νόμιζαν ότι σκοτώθηκε. Αλλά εκείνος, το απόγευμα γύρισε στη Μοίρα του. Ήταν ο Μοίραρχος ο Κέλλας.» μου διακόπτει το όνειρο ο δήμαρχος.
Κάπου εκεί δε χρειαζόμουν κάτι άλλο. Μπήκαμε ξανά στο αυτοκίνητο και γυρίσαμε στη Βασιλική όπου ο δήμαρχος πολύ εγκάρδια, προσέφερε να με κεράσει ένα ντόπιο τσίπουρο. Αρνήθηκα ευγενικά καθώς έπρεπε οπωσδήποτε να γυρίσω στην Αθήνα. Υποσχέθηκα στον Κουτρουμπά και τον Μόκκα ότι θα επέστρεφα μόνος μου, με περισσότερο χρόνο στη διάθεσή μου. Είχα κάνει ένα ταξίδι, όχι μόνο στον χώρο από Αθήνα ως τη Βασιλική αλλά και στον χρόνο, από το σήμερα και τον 21ο αιώνα, στο χθες, το ιστορικό χθες του 1940-41. Λυπήθηκα που δεν υπήρχε κανένα σημάδι του αεροδρομίου και που άλλο ένα κομμάτι της αεροπορικής ιστορίας της πατρίδας μας συντροφεύει τη λήθη. Ευελπιστούσα να έχω καλύτερη τύχη στην Αμφίκλεια…
Filed under Αεροπορία, Ιστορικά Αεροσκάφη
Στον παγωμένο ουρανό της Μακεδονίας, ο νεαρός ανθυποσμηναγός της 22ης Μοίρας Δίωξης, βλέπει τον στόχο του να μεγαλώνει μπροστά κι αριστερά του καθώς τον πλησιάζει. Σαν γεράκι που καρτερικά περιμένει την κατάλληλη στιγμή να χτυπήσει. Αυξάνει τον ρυθμό με τον οποίο στρίβει και αυξάνει λίγο και τον βαθμό βύθισης. Το πλήρωμα του ιταλικού βομβαρδιστικού ξεκινά τη μολυβένια βροχή κι ο ανθυποσμηναγός απαντά με τα δικά του πολυβόλα. Σημαδεύει λίγο πιο μπροστά από τον στόχο του και οι βολίδες του χτυπούν στη ρίζα της αριστερής πτέρυγας και στον κινητήρα. Σαν μεταλλικά νύχια αρπακτικού πουλιού, βυθίζονται στη σάρκα του μεταλλικού θηρίου. Πυκνός μαύρος καπνός σαν ένας χαμηλά ιπτάμενος κομήτης βγαίνει από τον κινητήρα του Ιταλού εισβολέα. Το κορμί του ανθυποσμηναγού έχει γίνει ένας ποταμός αδρεναλίνης. Πιέζει ξανά με τον δείκτη του τη σκανδάλη. Το καταδιωκτικό του τραντάζεται από τα τέσσερα πολυβόλα που ζωντανεύουν. Τώρα είναι η στιγμή του. Τώρα…
Οι ρίζες του PZL Ρ.24 βρίσκονται στα μέσα του 1929, όταν ένας νεαρός σχεδιαστής, ο Zygmunt Pulawski, σχεδίασε ένα ολομεταλλικό μονοπλάνο. Την εποχή εκείνη, οι περισσότερες αεροπορίες, ακόμη κι εκείνες που σήμερα θεωρούνται προχωρημένες, χρησιμοποιούσαν διπλάνα. Έτσι, το νεοεμφανισθέν P.1 του άσημου για τα παγκόσμια δεδομένα, εργοστασίου της Βαρσοβίας, ήταν μία μικρή επανάσταση. Το υψηλοπτέρυγο μαχητικό είχε μία νέα είδους πτέρυγα η οποία, αρχικά ονομάστηκε πτέρυγα Pulawski. Μέσα σε ελάχιστο χρόνο, είχε λάβει παγκόσμια αναγνώριση και λόγω του ιδιαίτερου σχήματός της που θύμιζε γλάρο, ονομάστηκε gull wing. Η διαμόρφωση αυτή έδινε στον χειριστή εξαιρετική ορατότητα στο εμπρόσθιο τόξο του αεροπλάνου.
Το σχέδιο προκάλεσε παγκόσμιο ενδιαφέρον και για έναν ακόμη λόγο. Η Πολωνία δεν ήταν εμφανώς σε κανένα από τα μπλοκ των τότε υπερδυνάμεων. Έτσι, κράτη και αεροπορίες που ήθελαν ένα μαχητικό χωρίς να πρέπει να δώσουν γαία και ύδωρ σε κάποιον από τους μεγάλους πατρόνες, μπορούσαν να στραφούν στην Πολωνία η οποία είχε να προσφέρει ένα πρώτης τάξης καταδιωκτικό χωρίς διπλωματική δέσμευση. Όταν χρόνια μετά, ο Τίτο μιλούσε για τον τρίτο δρόμο προς τον Σοσιαλισμό, δεν ανακάλυπτε ξανά τον τροχό!
Το πρώτο μοντέλο παραγωγής, το Ρ.11, πέταξε τον Αύγουστο του 1931. Το Ρ.11α από το οποίο η Πολωνική αεροπορία παρήγγειλε 30 τεμάχια, ήταν ίδιο με το Ρ.7 (που είχε παραχθεί σε 150 κομμάτια για την Πολωνική Αεροπορία) με τη διαφορά ότι φορούσε κινητήρα Bristol Mercury IV S2, ο οποίος κατασκευαζόταν κατόπιν αδείας, στην Πολωνία.
Το Ρ.24 σχεδιάστηκε με βάση την τελευταία έκδοση του Ρ.11, ώστε να προκύψει ένα μαχητικό για εξαγωγή σε τρίτους. Η άδεια παραγωγής του κινητήρα της Bristol δεν επέτρεπε εξαγωγή κι έτσι η γαλλική Gnome Rhone πρότεινε να φορέσουν τα πολωνικά μαχητικά, τον δικό της- ισχυρότερο- κινητήρα. Όταν πρωτοπέταξε το 1934, το Ρ.24 ήταν το πιο εξελιγμένο σχέδιο στον κόσμο, έχοντας στο ενεργητικό του και το ρεκόρ ταχύτητας για μαχητικά με κινητήρα αστεροειδούς διάταξης. Η ειρωνεία είναι ότι καθώς η Πολωνική Αεροπορία είχε εναποθέσει τις ελπίδες της στο υπό ανάπτυξη ακόμη Ρ.50, ο πόλεμος τη βρήκε με έναν κορμό από μαχητικά κατώτερα αυτών που η PZL είχε εξάγει!
Τα οικονομικά της χώρας μας δεν ήταν και ποτέ σε ιδιαίτερα καλή κατάσταση. Αυτό συνέτεινε με τον δικό του ιδιαίτερο τρόπο να προμηθευτεί η ΠΑ το μαχητικό που ήταν η δεύτερη επιλογή της. Όταν λοιπόν, η πρώτη επιλογή της επιτροπής της Αεροπορίας που αξιολογούσε τις υποψηφιότητες, ήταν το Gloster Gladiator, δημιουργήθηκε αμέσως ένα πολύ σημαντικό πρόβλημα- Οι Βρετανοί θέλανε μετρητά. Και μάλιστα, λίρες Αγγλίας. Αυτές οι πολυτέλειες, απλά δεν υπήρχαν! Το PZL είχε έρθει δεύτερο- αλλά όχι και καταϊδρωμένο- στην αξιολόγηση. Οι Πολωνοί όμως μπορούσαν και χωρίς σκληρό συνάλλαγμα. Όπως αποδείχθηκε, μπορούσαν και χωρίς μετρητά! Κι έτσι έκλεισε η συμφωνία. Γιατί τα 36 αεροσκάφη, κόστους 4,3 εκατομμυρίων δραχμών το καθένα, πληρώθηκαν με την αντίστοιχη ποσότητα σε καπνά!
Η ΠΑ παρήγγειλε 36 καταδιωκτικά, από τα οποία τα 5 ήταν Ρ.24Α, 7 Ρ.24F και 24 Ρ.24G. Οι βελτιώσεις που ζήτησε η ελληνική πλευρά επί των αεροσκαφών ήταν κατά κύριο λόγο νέο κάλυμμα στον κινητήρα Gnome Rhone, spinner στην έλικα, αύξηση των καυσίμων και τροποποιήσεις στα συστήματα λίπανσης του κινητήρα. Οι τροποποιήσεις αυτές έφεραν όλα τα μοντέλα στο ίδιο επίπεδο, οπότε δεν υπήρχαν και εξωτερικά εμφανείς διαφορές, με εξαίρεση τη σύνθεση του οπλισμού
Η ΠΑ προμηθεύτηκε μεταξύ 1937 και 1938 και τα 36 τεμάχια που είχε παραγγείλει. Τα PZL έλαβαν τους χαρακτηριστικούς σειριακούς αριθμούς από Δ101 ως και Δ136 και μοιράστηκαν ισόποσα σε τέσσερις Μοίρες Διώξεως- την 21η, την 22η, την 23η και την 24η. Της 24ης ΜΔ τα PZL μοιράστηκαν στις άλλες τρεις μοίρες όταν παραλήφθηκαν τα ΜΒ.151 από τη γαλλική Bloch. Το ίδιο έγινε και, μετά την έναρξη των επιχειρήσεων, στις 24/11 με τα PZL της 21ης ΜΔ που επανεξοπλίστηκε με τα Gladiator της Βρετανικής βοήθειας.
Το ξημέρωμα της 28ης Οκτωβρίου 1940 βρήκε την Πολεμική Αεροπορία ήδη με έναν πεσόντα χειριστή PZL από θανατηφόρο ατύχημα στις 8 Μαΐου 1939. Από τα 35 εναπομείναντα PZL μόνο 24 ήταν σε μάχιμη κατάσταση. Η εμπλοκή των Ρ.24 ξεκίνησε άμεσα με τη ραχοκοκκαλιά της ελληνικής εναέριας ασπίδας να σημειώνει τις πρώτες της καταρρίψεις την 1η Νοεμβρίου, όταν η 21η ΜΔ κατέρριψε ένα Ζ.1007bis της 107 Gruppo. Την επόμενη μέρα σημειώνεται η πρώτη μεγάλη αερομαχία της Θεσσαλονίκης κατά την οποία ο Μαρίνος Μητραλέξης εμβολίζει ένα Ζ.1007bis και συνολικά τα ελληνικά PZL της 22ης ΜΔ καταρρίπτουν επιβεβαιωμένα 6 ιταλικά και διεκδικούν και άλλες έξι μη επιβεβαιωμένες καταρρίψεις.
Την ίδια μέρα στην περιοχή των Ιωαννίνων, 3 PZL της 21ης ΜΔ, απογειώθηκαν να αντιμετωπίσουν 15 ιταλικά βομβαρδιστικά και τα μαχητικά συνοδείας. Οι τρεις χειριστές, Σακελλαρίου, Κατσαρός και Παπαδόπουλος, κατέρριψαν 3 CR.42 και Ζ.1007bis. Ο Σμηναγός Σακελλαρίου και ο επισμηνίας Παπαδόπουλος, έπεσαν ηρωικά μαχόμενοι τον εισβολέα και αποτελούν τους πρώτους πεσόντες PZL του Ελληνοϊταλικού πολέμου.
Η επόμενη μέρα βρίσκει την 22η ΜΔ ξανά στο μάτι του κυκλώνα των επιχειρήσεων και τα PZL της να επιτυγχάνουν άλλες τρεις καταρρίψεις στην περιοχή της Θεσσαλονίκης. Στις 4 Νοεμβρίου, ο Ιωάννης Κατσαρός της 21ης ΜΔ καταρρίπτει άλλα δύο Ζ.1007bis στην περιοχή της Θεσσαλίας.
Δέκα μέρες αργότερα, η 160 Gruppo, αποκτά ένα… νεκροταφείο στην περιοχή της Κορυτσάς καθώς 8 CR.42 καταρρίπτονται από τα Ρ.24 της 22ης και της 23ης ΜΔ. Το πλήγμα στο ηθικό της Reggia Aeronautica είναι πολύ σημαντικό γιατί δεν περίμεναν τόσο σθεναρή αντίσταση από μια αεροπορία που, στα χαρτιά τουλάχιστον, εμφανιζόταν ασθενική. Στις 15 του ίδιου μήνα, ο Παναγιώτης Αργυρόπουλος καταρρίπτει τη μοναδική απώλεια της ημέρας, ένα S79.
Στις 18 Νοεμβρίου, οι 12 επιβεβαιωμένες καταρρίψεις των ελληνικών PZL έρχονται να χρυσώσουν το χάπι της απώλειας άλλων δύο χειριστών καταδιωκτικών PZL, του Γρηγορίου Βαλκανά και του Κωνσταντίνου Γιαννικώστα, σε αποστολή πάνω από την Αλβανία. Ο Γιαννικώστας ανήκε στη μοίρα του Μητραλέξη, ο δε, Βαλκανάς, χειριστής της 23ης ΜΔ θυσιάστηκε μιμούμενος τον Μητραλέξη κι εμβολίζοντας ένα ιταλικό βομβαρδιστικό.
Στις 20 Νοεμβρίου, ο μοίραρχος της 22ης ΜΔ, Κέλλας, καταρρίπτει ένα Z.1007bis πάνω από τη μικρή Πρέσπα, ενώ την ίδια μέρα, τρία ιταλικά CR.42 αποφεύγουν να εμπλακούν με σχηματισμό τεσσάρων PZL. Η τελευταία κατάρριψη του έτους για την 23η ΜΔ, θα είναι στις 3 Δεκεμβρίου, όταν σε εναέρια συμπλοκή 6 PZL με 18 FIAT, καταρρίφθηκε ένα CR.42.
Με το νέο έτος, η ΠΑ είχε μείνει με μόλις 49 αεροσκάφη επιχειρησιακά, από τα οποία τα 19 ήταν PZL. Στις 8 του Ιανουαρίου, έρχεται η πρώτη κατάρριψη του νέου έτους με τον σμηναγό Φανουργάκη να καταρρίπτει ένα Ζ.1007bis. Ο ίδιος διεκδικεί ένα δεύτερο Ζ.1007bis στις 12/1, μέρα κατά την οποία η 23η ΜΔ έχει επιβεβαιωμένα καταρρίψει άλλα 3 Ζ.1007bis και η 22α ΜΔ δύο CR.42 (από ένα οι σμηναγοί Σκρούμπελος και Αντωνίου).
Στις 25/1, σε συνεργασία των μοιρών δίωξης, καταγράφονται τουλάχιστον 7 (επιβεβαιωμένες και ανεπιβεβαίωτες) καταρρίψεις της ΠΑ, από τις οποίες, τη μερίδα του λέοντος έχουν τα PZL. Ο Σμηναγός Αντωνίου της 22ης ΜΔ, έχει καταρρίψει επιβεβαιωμένα ένα Ζ.1007bis στην περιοχή της Θεσσαλονίκης κι ένα ΒR.20 στην περιοχή της Κλεισούρας- κάτι που φανερώνει αβίαστα, το πόσο τεντωμένες ήταν οι περιοχές στις οποίες δραστηριοποιούνταν οι ελληνικές μοίρες δίωξης. Ένα Gladiator της 21ης κι ένα PZL της 22ας ΜΔ μοιράζονται την κατάρριψη ενός BR.20 στην περιοχή της Κλεισούρας ενώ άλλα δύο BR.20 στην περιοχή της Κλεισούρας διεκδικούν οι 22η και 23η ΜΔ.
Στις 8 Φεβρουαρίου, Gladiator της 21ης ΜΔ και PZL της 22ης ΜΔ καταρρίπτουν ένα Z.1007bis και υποχρεώνουν σε φυγή, άλλους πέντε σχηματισμούς ιταλικών βομβαρδιστικών ενώ ο Φανουργάκης διεκδικεί ακόμη μία κατάρριψη. Την επομένη, 30 ιταλικά βομβαρδιστικά, συνοδευόμενα από 12 CR.42 και G.50 πέφτουν πάνω σε έναν ιπτάμενο τοίχο από 8 PZL και 4 Gladiators. Είναι η μέρα στην οποία ο Μητραλέξης θα πετύχει δύο επιβεβαιωμένες καταρρίψεις και μία ακόμη ανεπιβεβαίωτη, ενώ άλλη μία επιβεβαιωμένη έχει ο επισμηνίας Δάγγουλας Επαμεινώνδας.
Στις 10 Φεβρουαρίου, η 23η ΜΔ έχει επιβεβαιωμένα 3 καταρρίψεις ιταλικών βομβαρδιστικών και μία πιθανή, ενώ η 22α ΜΔ έχει 3 επιβεβαιωμένες καταρρίψεις και μία πιθανή ιταλικών καταδιωκτικών, και οι οχτώ στην περιοχή της Πρεμετής. Μετά την αερομαχία αυτή, δύο από τα PZL επέστρεψαν βαριά χτυπημένα, σχεδόν κατεστραμμένα. Στις 11 Φεβρουαρίου, πετούσε ένα τρίτο καταδιωκτικό- χτυπημένο στις 8 Φεβρουαρίου, συναρμολογημένο από τα απάρτια των άλλων δύο καταδιωκτικών!
Άλλες 3 επιβεβαιωμένες και δύο ανεπιβεβαίωτες καταρρίψεις έχει η 22η ΜΔ στις 20 Φεβρουαρίου ενώ στις 23/2 η 23η ΜΔ δείχνει ότι στη διάταξη μάχης της δεν έχει καταδιωκτικά αλλά αρπακτικά, καταρρίπτοντας άλλα 3 G.50. Ο Μάρτιος κυλά χωρίς καταρρίψεις για την Ελληνική Αεροπορία η οποία, νικήτρια στον πόλεμο αεροπορικής κυριαρχίας πάνω από το μέτωπο της Αλβανίας, γλύφει τις πληγές της και αναμένει την επίθεση της Luftwaffe.
Η πολυαναμενόμενη γερμανική επίθεση ήρθε στις 6 Απριλίου και μαζί ήρθαν και οι πρώτες καταρρίψεις Γερμανών από Έλληνες. Δύο PZL κι ένα Bloch μοιράζονται την κατάρριψη ενός Hs-126 ενώ στις 14 Απριλίου, ο Κουτρουμπάς καταρρίπτει άλλο ένα Hs-126. Την ίδια μέρα, ο υποσμηναγός Παναγιώτης Αργυρόπουλος καταρρίπτει ένα Ju-87 στην περιοχή των Τρικάλων.
Η επόμενη μέρα σηματοδοτεί και το κύκνειο άσμα των PZL στην Ελλάδα στην κορυφαία στιγμή αντίστασης της ΠΑ στους Γερμανούς της Luftwaffe, την αερομαχία των Τρικάλων. Την αερομαχία κατά την οποία το δωδεκάθεο της Πολεμικής, αντιμετώπισε στη σκιά του Ολύμπου, 25 Ju-87 και τη συνοδεία τους από ισάριθμα Bf-109 της JG27. Οι χειριστές της 22ης ΜΔ, αντιμέτωποι με υπέρτερους αριθμητικά αντιπάλους, καταπονημένοι αλλά με εξαιρετικά υψηλό φρόνημα, κατέρριψαν επιβεβαιωμένα μεταξύ τους δύο Bf-109 κι ένα Ju-87. Τα υπόλοιπα PZL καταστράφηκαν άδοξα στο έδαφος από τη Luftwaffe, είτε στην Αμφίκλεια, είτε στο Άργος.
Τα PZL P.24 φόρεσαν και τίμησαν τα ελληνικά αεροπορικά χρώματα πέραν πάσης αμφιβολίας ή αμφισβήτησης. Σε μια εποχή που η αεροναυπηγική σημείωνε άλματα με ρυθμούς σπρίντερ, το μόλις τέσσερα χρόνια πριν, πρωτοποριακό σχέδιο του εργοστασίου της Βαρσοβίας ήταν πλέον ανεπαρκές. Ή τουλάχιστον έτσι νόμιζαν οι ιταλικές διοικήσεις. Όπως απέδειξε και ο Pattle με το Gladiator του στην ίδια γωνιά του πλανήτη, ένας πιλότος με ταλέντο και ψυχή μπορεί να κάνει θαύματα με ένα υποδεέστερο- στα χαρτιά- αεροσκάφος δίωξης.
Το ίδιο απέδειξαν και οι Έλληνες πιλότοι, όχι μόνο των PZL αλλά όλης της ΕΒΑ. Ως ο κορμός όμως της τότε ΕΒΑ, το PZL αναπόφευκτα πήρε τη μερίδα του λέοντος από την πίτα των αερομαχιών. Οι παραλληλισμοί που μπορούν να γίνουν με τα σημερινά δεδομένα και τα ελληνικά F-16 (Block 30, 50D, 52+, 52M) που αποτελούν τον κορμό της αεροπορίας στις δύο αυτές απομακρυσμένες χρονικά περιόδους, είναι σχεδόν αυθόρμητοι. Και η ιστορία αποδεικνύει ότι ενώ οι Πολωνοί μας έδωσαν νεαρούς γλάρους που μόλις είχαν εκκολαφθεί, αυτά στις τάξεις της ελληνικής ΠΑ μεταμορφώθηκαν σε κυρίαρχα γεράκια!
Αφιερωμένο στη μνήμη εκείνων που έφυγαν, μαχόμενοι με PZL Ρ.24 για την Ελευθερία της Πατρίδας! ΑΘΑΝΑΤΟΙ!
Filed under Αεροπορία, Ιστορικά Αεροσκάφη
Αν και δεν νομίζω να είναι πολλοί, αναπόφευκτα θα υπάρχουν κάποιοι που νομίζουν ότι η σχέση της Ελλάδας με τη Γαλλική πολεμική βιομηχανία άρχισε με τον αείμνηστο Κωνσταντίνο Καραμανλή και τον Ζισκάρ Ντ’ Εσταίν. Η Ελλάδα γεύτηκε το αεροπορικό γαλλικό φιλί πολύ πριν. Και μάλιστα, την περίοδο του μεσοπολέμου, όταν απέκτησε κι εκείνη, το πρωτοποριακό για την εποχή του, Breguet XIX. Λίγο πριν το ξέσπασμα του Β ΠΠ, η ΠΑ μπήκε στο κλαμπ των τεσσάρων μόλις αεροποριών που χρησιμοποίησαν το διαβόητο ΜΒ.151 της Bloch… Συνέχεια
Filed under Αεροπορία, Ιστορικά Αεροσκάφη
covert angels 