Από τη Θάσο στα Δαρδανέλια… το 2015…

Όπως έχω πει και παλαιότερα, είναι πάντα όμορφο, να ψάχνεις πράγματα, ανθρώπους και γεγονότα, να βρίσκεις νέα στοιχεία που να συμπληρώνουν αυτά που ήδη είχες και τελικά, να μπορείς να αποδίδεις σε εκείνους που πρέπει, ενδεχομένως όχι όλα όσα τους αξίζουν αλλά σίγουρα, λίγο περισσότερα από όσα είχες αποδώσει την προηγούμενη φορά…

Το 2012 είχα γράψει ένα αφιερωματικό άρθρο για τους ηρωικούς σημαιοφόρους, Χαλκιά και Λάζαρη οι οποίοι σκοτώθηκαν υπηρετώντας την Πατρίδα σαν σήμερα το 1917.

Τότε, είχα δεχθεί ως δεδομένο ότι πετούσαν με Sopwith Camel. Και το είχα λάβει ως δεδομένο διότι οι άνθρωποι που απαρτίζουν την ομάδα της ΠΑΣΟΙΠΑ, απ’ όπου και είχα αντλήσει τα στοιχεία της ιστορίας των δύο σημαιοφόρων, έχουν κάνει ένα συνολικά, εξαιρετικό σε πιστότητα και όγκο, έργο.

Πάντα είχα μία αμφιβολία όμως. Είχα την αμφιβολία γιατί ήξερα ότι, παρά το τιτάνιο βιβλιογραφικό έργο της ΠΑΣΟΙΠΑ, ελάχιστα μόνο Sopwith Camel είχαν τροποποιηθεί σε διθέσια. Από αυτά, έβρισκα εξαιρετικά απίθανο κάποιο ή κάποια να είχαν βρεθεί στο δικό μας θέατρο επιχειρήσεων. Ξαναδιαβάζοντας το τότε κειμένό μου, διαπίστωσα- με έκπληξη ομολογώ- ότι είχα αφήσει να πλανάται ότι ενδεχομένως να πετούσαν με δύο διαφορετικά Sopwith Camel οι Λάζαρης και Χαλκιάς.

Δεν αλλάζω κάτι από όσα είχα γράψει τότε. Είναι τέτοια η μορφή του κειμένου που δεν έχει κανένα νόημα να τα αλλάξω. Διότι θα ήταν σα να προσπαθούσα να αναιρέσω κάτι από όσα είχα γράψει. Όχι. Αντιθέτως. Η γενναιότητα αυτών των δύο φτερωτών θαλάσσιων θεοτήτων δεν ορίζεται, ούτε καθορίζεται από τον τύπο του αεροσκάφους που τους κουβαλούσε. Επιπρόσθετα, όσα έχω γράψει για τα Sopwith Camel και τις τροποποιήσεις που είχαν αυτά δεχτεί από τα χέρια των Ελλήνων μηχανικών, είναι πέρα για πέρα αληθινά αλλά συνάμα και κατοπινά της θυσίας των σήμερα τιμούμενων σημαιοφόρων.

Το  Sopwith Camel ήταν ένα εξαιρετικό μαχητικό σε παγκόσμιο επίπεδο, για την εποχή του. Για την Ελληνική Ναυτική Αεροπορία, το Sopwith Camel 1F.1 ήταν την περίοδο 1918-1922, ό,τι ήταν τo PZL Ρ.24F/G για την ΕΒΑ την περίοδο 1938-1941. Ήταν το αεροσκάφος το οποίο ανέλαβε το βάρος των αποστολών δίωξης την αντίστοιχη περίοδο. Η σπονδυλική στήλη του στόλου των καταδιωκτικών. Το ζήτημα όμως εστιάζεται στο γεγονός ότι τα πρώτα Sopwith Camel χρησιμοποιήθηκαν από τη Μοίρα Ζ, τον Αύγουστο του 1917- μόλις 2 μήνες μετά τη θυσία των Λάζαρη και Χαλκιά. Και τότε ξύπνησε ο εν υπνώσει επιστήμονας μέσα μου… Αν δεν ήταν Sopwith Camel, τι αεροσκάφος ήταν; Και με την ερώτηση αυτή ως καύσιμο, άρχισαν οι κύλινδροι και τα γρανάζια του μυαλού μου να κινούνται ρυθμικά και να μορφοποιούνται οι διάφορες εικασίες…

Τα υπό εξέταση ζητήματα είναι τα ακόλουθα:

Πετούσαν και οι δύο με ένα αεροσκάφος ή δύο ξεχωριστά του ίδιου τύπου;
Αν πετούσαν δύο ξεχωριστά, ποιές οι επιλογές σε αεροσκάφη στη Ναυτική Αεροπορία; Αν πετούσαν ένα, ποιές οι επιλογές σε αεροσκάφη στη Ναυτική Αεροπορία (σε αντιδιαστολή με την Αεροπορία Στρατού);

Και να επαναλάβω ότι όλη αυτή η δουλειά δε γίνεται για να θιγεί ότι κάποιοι έκαναν λάθος, να δικαστούν, να καταδικαστούν, να ριφθούν στο πυρ το εξώτερον, να τιμωρηθούν με υπερορία, όπως κάποιοι μπορεί να σπεύσουν να κραυγάσουν.
Γίνεται για να ικανοποιηθεί η προσωπική μου διερευνητική περιέργεια για τον τύπο του αεροσκάφους, και για να προσφέρω μία χείρα βοηθείας στη συμπλήρωση και διόρθωση του αρχείου μίας σκληρά εργαζόμενης ομάδας. Αν μη τι άλλο, σε πολλές περιπτώσεις- πιο κοντινές χρονικά, στα δικά μας δεδομένα- όπου το ίδιο το κράτος έχει σφάλλει, η ΠΑΣΟΙΠΑ έχει τηρήσει τα σωστά δεδομένα. Μία από αυτές εμφανίζεται εδώ (Ο σμήναρχος έπεσε με Canadair, το Μνημείο είναι ένα Τ-33, η φωτογραφία στο μνημείο σε ένα F-84 και η ημερομηνία που εμφανίζεται στο μνημείο, λανθασμένη κατά 4 μέρες!).

Νομίζω ότι είναι ασφαλές να εξαχθεί το συμπέρασμα ότι πετούσαν με ένα αεροσκάφος, μιας και ο κεφαλονίτης σημαιοφόρος, δεν είχε πτυχίο χειριστή οπότε δε θα μπορούσε να βρίσκεται στα χειριστήρια ενός αεροσκάφους. Με δεδομένο λοιπόν, ότι πετούσαν ένα αεροσκάφος, ψάχνουμε για διθέσια πολεμικά αεροπλάνα…

Μία εξαιρετική επιλογή, η οποία θα μπορούσε εύκολα να ταιριάξει στο παζλ της ιστορίας μας και να κλείσει το έργο της αναζήτησης είναι το Sopwith 1 1/2 Strutter 9400 Fighter. Το μαχητικό/αναγνωριστικό αυτό της Sopwith ήταν διθέσιο, ενώ η αντίστοιχη έκδοση βομβαρδιστικού (Sopwith 1 1/2 Strutter 9700 Bomber) ήταν μονοθέσια. Εξωτερικά, κάποιος θα μπορούσε ενδεχομένως να το μπερδέψει με ένα Sopwith Camel.

Sopwith1 1/2 strutter 9400 fighter

Sopwith Camel 1F (screenshot από FSX)

Στα δικά μου μάτια, ο ιδανικός υποψήφιος. Υπήρχε όμως ένα πρόβλημα με το Sopwith 1 1/2 Strutter, όπως υπήρχε και με το Sopwith Camel. Και ήταν και σημαντικό. Το πρόβλημα είναι ότι αυτό το μαχητικό της Sopwith, εντάχθηκε σε ελληνική υπηρεσία, μετά τον θάνατο των Χαλκιά και Λάζαρη, και συγκεκριμένα, το φθινόπορο του 1917. Παρατηρεί κανείς, ότι ο «ιδανικός» υποψήφιος για το αεροσκάφος με το οποίο κατέπεσαν οι δύο σημαιοφόροι σαν σήμερα, ήταν ακόμη χειρότερος από το Sopwith Camel από άποψη ‘χρονισμού’.

Και δια της ατόπου, ερχόμαστε σε ένα συγκλονιστικό συμπέρασμα… Δεν υπάρχει άλλο αεροπλάνο στη Ναυτική Αεροπορία που να καλύπτει τις προϋποθέσεις που έχουμε ήδη αναφέρει, εκτός από το Henry Farman HF.27!

Και πάνω που χτυπάς το κεφάλι σου στον τοίχο και μονολογείς για το αδιέξοδο στο οποίο έχει βρεθεί η έρευνά σου, ανοίγεις το βιβλίο «Ελληνικά Αεροσκάφη από το 1912 ως σήμερα» εκδ. IPMS Ελλάδος, των Κανδυλάκη, Κορομπίλη, Νταλούμη, Τσώνου, και στο λήμμα του Henry Farman HF.27 διαβάζεις:

(…)την κατάρριψη του Δ. Αργυρόπουλου από Γερμανούς, καθώς και τον χαμό των Ι. Χαλκιά και Β. Λάζαρη. (…)

Αναγνωριστικό/ ελαφρύ βομβαρδιστικό Henry Farman HF.27

Για να βάλεις ένα μεγαλοπρεπές θαυμαστικό τέλους. Όχι μόνο για σένα αυτή τη φορά. Διότι είναι ιδιαίτερης σημασίας το γεγονός ότι καταρρίφθηκαν με το διπλάνο αυτό, το 1917. Διότι δείχνει πέραν πάσης αμφισβήτησης, το θάρρος που είχαν οι μαχητές εκείνοι. Είπαμε παραπάνω ότι το αεροπλάνο δεν καθορίζει το μέγεθος της θυσίας τους, ούτε και ορίζει το μεγαλείο του θάρρους τους. Αντίθετα όμως, η γενναιότητά τους ήταν τέτοιας έκτασης που τολμούσαν και πετούσαν πάνω από εχθρικές περιοχές, βομβάρδιζαν στόχους μέρα αλλά και νύχτα, και έκαναν ό,τι επέβαλλε η Πατρίδα και επέτασσε η Υπηρεσία, με αυτό το αεροσκάφος. Έναν τρόπο σκέψης και δράσης που εμείς οι κατοπινοί τείνουμε να ξεχνάμε και να αγνοούμε…

Τιμή και Δόξα στους Αεροπόρους σημαιοφόρους
Χαλκιά Ιωάννη
και
Λάζαρη Βαρθολομαίο
οι οποίοι έπεσαν σαν σήμερα 25 Ιουνίου του 1917
κατά την εκτέλεση του καθήκοντος
μετά από μαρτυρικό θάνατο
στα χέρια των εχθρικών τουρκικών δυνάμεων
στο οχυρό της Καλλίπολης.

ΑΘΑΝΑΤΟΙ!