Ο Ιρλανδός Εύζωνας

Έχω πει και παλαιότερα ότι η γενναιότητα δεν έχει πατρίδα, κι ας είναι ελληνίδα. Στα ταξίδια που έχω κάνει, έχω δει λαούς που μοιράζονται πολλά κοινά, αν και ελάχιστα σωματομετρικά, ψυχικά χαρακτηριστικά με τους Έλληνες. Ένας από αυτούς τους λαούς είναι οι Ιρλανδοί. Ένας από τους Ιρλανδούς που γνώρισα κάποτε, κάλλιστα θα μπορούσε να είναι Εύζωνας…

Την πρωτομηνιά του Οκτωβρίου 1888, γεννήθηκε στο χωριό Aghada του Cork της Ιρλανδίας ο William Cosgrove, το τέταρτο από έξι παιδιά του Μιχαήλ και της Μαρίας Cosgrove. Τα πρώτα χρόνια της ζωής του ήταν πολύ φτωχικά. Ο πατέρας τους μετανάστευσε στην Αυστραλία και η μικρή του αδερφή πέθανε στην ηλικία των 10 από φυματίωση. Όλα του τα αδέρφια ακολούθησαν το κύμα μεταναστών προς την Αμερική αλλά εκείνος ήταν ο μόνος των οποίων οι στόχοι διέφεραν. Ήταν μικρός σε ηλικία οπότε δεν μπορούσε να φύγει για το μεγάλο αυτό ταξίδι οπότε πήγε σε έναν χασάπη, κοντά στο λιμάνι του Cork ως μαθητευόμενος. Οι αφύσικα μεγάλες διαστάσεις του για τα δεδομένα της ηλικίας του και της εποχής, τον έκαναν να ξεχωρίζει και το αφεντικό του να του αναθέτει συνεχώς δουλειές βαριές και δύσκολες. Ένα από τα καθήκοντά του, ήταν να μεταφέρει με τα χέρια, πεζός, κρέατα στο τοπικό σύνταγμα πεζικού, στο Fort Carlisle. Η συνεχής επαφή με τον στρατό σε αυτήν την ηλικία, σε συνδυασμό με τις δυσκολίες από τις οποίες υποσχόταν να τον βγάλει, τον έκανε να καταταγεί στα 21 του στο Σύνταγμα Πεζικού των Royal Munster Fusiliers που μέχρι πρότινος πήγαινε κρέας.

Για μια πενταετία ο William Cosgrove και οι υπόλοιποι Ιρλανδοί του Συντάγματος δεν είδαν ιδιαίτερη δράση. Ο ίδιος, αφού προσαρμόστηκε εύκολα στον στρατιωτικό τρόπο ζωής, χάρις στον ήρεμο και πράο χαρακτήρα του, αλλά και τις εκφοβιστικές του διαστάσεις, έγινε γρήγορα λοχίας. Με το ξέσπασμα του πολέμου το 1914, μεταφέρθηκαν από τη Βιρμανία στην Αγγλία και από εκεί, μαζί με τους Royal Dublin Fusiliers, ενσωματώθηκαν στην 86^η Ταξιαρχία της 29^ης Μεραρχίας. Όλα αυτά για την προετοιμασία της αποβατικής επιχείρησης στα Δαρδανέλλια…

Στις 06:20 το πρωί της 25^ης Απριλίου 1915, σταμάτησε ο καταιγισμός των ακτών και των τουρκικών οχυρώσεων από τα ναυτικά πυροβόλα από τα καταδρομικά και τις φρεγάτες του συμμαχικού στόλου. Εκείνη την ώρα ξεκίνησε η αποβατική κίνηση των στρατευμάτων της Αντάντ. Νεαροί Αυστραλοί, Νεοζηλανδοί με τα χαρακτηριστικά καπέλα λεμονοστίφτες, Ινδοί με πολεμικά τουρμπάνια και κοκκινογένηδες Ιρλανδοί και Σκωτσέζοι, στην πλειοψηφία τους με τα μουστάκια ακόμη στις κολότσεπες,  όρμησαν από τα αποβατικά πλοία να βγουν στις παραλίες που τους είχαν ανατεθεί. Και έπεφταν νεκροί κατά εκατοντάδες υπό την καλά οργανωμένη και καλυμμένη τουρκική άμυνα…

Όπως και στην απόβαση της Διέππης, σχεδόν 30 χρόνια αργότερα, ο ναυτικός βομβαρδισμός είχε αποτύχει παταγωδώς στο να εξουδετερώσει τα τουρκικά οχυρωματικά έργα. Ο κύριος λόγος αυτής της αποτυχίας ήταν ότι οι κεφαλές που χρησιμοποιούνταν στα μεγάλα πυροβόλα για βομβαρδισμό περιοχών δεν είχαν καμία επίδραση σε οχυρώσεις και στο προσωπικό που έβρισκε καταφύγιο σε αυτές. Ενώ δηλαδή μπορεί να είναι εντυπωσιακός ένας τέτοιος βομβαρδισμός για έναν τρίτο, άμαθο παρατηρητή, στην ουσία του, είναι απλά ένα γερό ξυπνητήρι για τον αμυνόμενο. Διδάγματα που δεν εισακούστηκαν περίπου έναν χρόνο αργότερα στο κολαστήριο που ακούει στο όνομα Somme…

Μέσα σε λίγα λεπτά, το Σύνταγμα του Cosgrove χάνει συνολικά περίπου έναν λόχο από τη δύναμή του. Παρ’ όλα αυτά, οι γενναίοι κοκκινογένηδες Ιρλανδοί, καταφέρνουν να αποβιβαστούν στην ακτή V και δημιουργούν προγεφύρωμα. Βρίσκουν πρόχειρη κάλυψη πίσω από αμμόλοφους αλλά πλέον, δεν απομένουν παρά τρεις λόχοι στο Σύνταγμα! Προκειμένου όμως να σταματήσει το φονικό πυρ από τα καλά προστατευμένα πολυβολεία των οχυρωμένων δυνάμεων του Μουσταφά Κεμάλ, πρέπει να προχωρήσουν και να καταλάβουν το χωριό πίσω από το οχυρό του Sedd el-Bahr.

Ο εντυπωσιακά μεγάλος όγκος οβίδων που έχει πέσει από τα ναυτικά κανόνια, δεν έχει καταφέρει ούτε τα συρματοπλέγματα να διαλύσει και αυτά είναι, σε συνδυασμό με τα κρυμμένα πολυβολεία των τούρκων, το κύριο εμπόδιο στην προέλαση των Ιρλανδών. Ανατίθεται λοιπόν σε μια ομάδα 50 στρατιωτών (χοντρικά δύο διμοιρίες) η κοπή των πλεγμάτων με κόφτες. Μέσα σε λίγα λεπτά από την έναρξη της εφόδου ώστε να διανοίξουν έναν διάδρομο ανάμεσα στα συρματοπλέγματα, ο επικεφαλής αρχιλοχίας πέφτει νεκρός από μία σφαίρα στο κεφάλι. Επόμενος στην ιεραρχία ήταν ο Cosgrove ο οποίος, φώναξε στους άνδρες του να τον ακολουθήσουν. Με τις διαστάσεις του να δίνουν έναν μεγαλοπρεπή στόχο, κρυμμένα πολυβόλα τόσο από τα εχθρικά χαρακώματα μπροστά, όσο και από το μέχρι πρότινος σιωπηλό χωριό στα πλευρά των Ιρλανδών, άρχισαν να ξερνούν φωτιά και σίδερο. Κάποιοι λίγοι, έφτασαν κοντά στα σύρματα και ξεκίνησαν να κόβουν. Ή τουλάχιστον, να προσπαθούν να κόβουν. Μάταια. Όπως είπε και ο ίδιος ο Cosgrove αργότερα, ήταν σα να προσπαθείς να κόψεις με νυχοκόπτη τους πέτρινους πύργους της Ιρλανδίας! Διαγιγνώσκοντας το επείγον της κατάστασης και το πόσο πραγματικά εκτεθειμένοι στα εχθρικά πυρά ήταν οι άνδρες του, ανέλαβε δράση. Με τις βολίδες να βουίζουν δίπλα στα αυτιά του και χώματα να τινάζονται ολόγυρα, πιάνει έναν από τους ξύλινους πασσάλους που στηρίζουν τα πλέγματα και βάζοντας όλη του τη δύναμη, τραβώντας και τραβώντας ξανά, καταφέρνει να… πάρει αγκαλιά τον πάσσαλο ο οποίος έχει τραβηχτεί από το έδαφος! Τον πετάει στο χώμα και μία βολίδα τον πετυχαίνει στο πέλμα. Αστείο θα πει ο ίδιος αργότερα! Δεν είχε καταλάβει καν το κάψιμο του τραύματος! Γυρνάει και πιάνει έναν άλλο πάσσαλο, περίπου ένα μέτρο πιο δεξιά από τον πρώτο που είχε βγάλει. Τραβάει και καταφέρνει και αυτόν να τον… ξεριζώσει! Οι Ιρλανδοί, ενθουσιώδεις Κέλτες ως είναι, αρχίζουν και ζητωκραυγάζουν και αναθαρρεύουν. Τον ακολουθούν στον διάδρομο που ανοίγει χωρίς να μπορεί μετά να θυμηθεί ούτε ο ίδιος, πόσους πασσάλους είχε ξεριζώσει.

Ούτε και ο αριθμός των τραυμάτων του έχει καταγραφεί με ακρίβεια. Είναι βέβαιο ότι πέρα από την πληγή στο πέλμα, δεν δέχθηκε άλλη απ’ ευθείας βολή πυροβόλου. Η πλάτη του όμως ήταν διάτρητη από μεταλλικά θραύσματα, κομμάτια ξύλου και πέτρες. Μετά την επιτυχή ολοκλήρωση της εφόδου, διεκομίσθη σε στρατιωτικό νοσοκομείο στη Μάλτα, όπου χειρουργήθηκε επανειλημμένα αλλά και πάλι οι γιατροί δεν μπόρεσαν να εντοπίσουν όλα τα θραύσματα από τα οποία είχε βληθεί.

Για την ενέργειά του το πρωί της 26^ης Απριλίου 1915, ο William Cosgrove προήχθη σε επιλοχία και τιμήθηκε με τον Σταυρό της Βικτωρίας, τον πρώτο που έλαβε το Σύνταγμά του στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο!

Έχει μείνει στην ιστορία των στρατιωτικών μονάδων της Ιρλανδίας ως ο γίγαντας από το Cork και ταυτόχρονα ως ένας ντροπαλός άνθρωπος που δεν ήθελε να προκαλεί. Κι όταν αυτός ο αγαθός γίγαντας χρειάστηκε να βοηθήσει τους συμπολεμιστές του για να τους βγάλει από μια πολύ ζόρικη κατάσταση, έβαλε όλο του το ψυχικό σθένος και όλη τη δύναμη που έκρυβε βαθιά μέσα του για χάρη τους.

Λόγω των τραυμάτων του στη μάχη της Καλλίπολης, δεν μπόρεσε ποτέ να αναλάβει ξανά δράση σε μάχιμη ζώνη αλλά ποτέ δεν το είδε κανείς μειωτικά αυτό. Εξάλλου, ανέκαθεν η βυσσινί διεμβολή του VC στη στολή κάποιου ζώντα ένστολου, ήταν πάντοτε αποστομωτική από μόνη της. Ανέλαβε εκπαιδευτής αρχιλοχίας σε διάφορες μονάδες πεζικού και, το 1936, μόλις στα 48 του χρόνια, άφησε την τελευταία του πνοή σε στρατιωτικό νοσοκομείο του Middlesex.

Στην τελευταία του κατοικία, στην γη του Aghada του Cork που τον γέννησε και τον ανάθρεψε τον ακολούθησαν πολλοί συμπολεμιστές του, άνθρωποι που ήξεραν ότι του χρωστούσαν τη ζωή τους και δεν μπορούσαν να το ξεχάσουν. Χαρακτηριστικό του πνευματικού μεγαλείου του, το οποίο και τίμησαν με την παρουσία τους στην κηδεία αυτού του ντροπαλού γίγαντα, ήταν ότι κατά την απονομή της ανώτατης ηθικής διάκρισης από τη Βρετανική Μοναρχία, για ένστολους ενώπιον εχθρικών πυρών, εκείνος ρωτούσε:

“(…) Γιατί δεν παίρνουν και όλοι οι άλλοι αυτό το παράσημο; Δεν έκανα κάτι περισσότερο απ’ όσα έκαναν εκείνοι!”.