Ομολογώ ότι ποτέ μου δεν ασπάστηκα τον κομουνισμό. Ωραίες ως πολύ ωραίες κάποιες από τις θεωρίες του αλλά σε έναν φυσικό κόσμο όπου επικρατούν ο κανόνας του Markownikov και η αρχή των Le Chatelier και Van’t Hoff, απλά δεν μπορώ να αφουκραστώ την μακροχρόνια εφαρμογή τους. Παρ’ όλα αυτά, ορισμένα κείμενα που πέφτουν στα χέρια μου είναι από υπερβολικά ως κατάφορα άδικα καθώς αφορούν ανθρώπους οι οποίοι αντιστάθηκαν και εξέπνευσαν στο όνομα της πατρίδας, ταγμένοι στο πλευρό του ΕΑΜ…
Category Archives: Πεσόντες
Σαν σήμερα στο Δρομόνερο το 1896
Συμπληρώνονται φέτος 118 χρόνια από ένα έτος-σταθμό στην ιστορία της Κρήτης και της Ελλάδας. Σήμερα συγκεκριμένα, 14 Ιουνίου, κλείνουν ακριβώς 118 χρόνια από τη σημαδιακή μάχη του Δρομονέρου.
Άλλη μία κρητική επανάσταση, άλλη μία στιγμή της Κρήτης στην οποία οι σελίδες της ιστορίας έχουν γραφτεί με αίμα.
Κι έρχονται κάποιοι ανθρωπόμορφοι, 118 χρόνια μετά από αυτήν την επανάσταση, να αμφισβητήσουν την αρχέγονη σχέση των Κρητών με τα όπλα. Τέλος πάντων, ας μην ξεφεύγω από το θέμα… Συνέχεια
Filed under Μνημειοτουρισμός, Πεσόντες
Το άγνωστο Δίστομο της 11ης Ιουνίου 1944
Πόσα να γράψεις και να φανούν πολλά για μία θηριωδία; Πόσα; Πώς να δικαιολογήσει κανείς εκμεταλλευόμενος την αποκτήνωση του πολέμου, το φρικιαστικό συναπάντημα αβάπτιστου βρέφους με τον άρχοντα του Άδη; Δεν είναι τόσο το γεγονός ότι εκτέλεσαν αθώους άμαχους πολίτες. Στο μυαλό μου είναι πολύ μεγαλύτερο το έγκλημά τους καθώς αποδόθηκαν σε βαρβαρότητες που μόνο από τουρκικά ή μογγολικά ασκέρια ατάκτων θα μπορούσαν να τις είχαν αντιγράψει. Κι όμως, λόγω των ημερών δε θα σας μιλήσω για τη σφαγή στο Δίστομο. Θα σας μιλήσω για την κατά πολύ λιγότερο γνωστή σφαγή στο Καλάμι…
Το βράδυ της 10ης Ιουνίου, οι Γερμανοί του 1/7 τάγματος SS έφυγαν από το Δίστομο. Γεμάτοι αίματα επέστρεψαν στη Λιβαδειά. Την επόμενη μέρα το πρωί, αφού το προηγούμενο βράδυ είχαν διασκεδάσει όπως συνήθιζαν, κινήθηκαν προς το χωριό Καλάμι, αρκετά κοντά στη Θήβα. Με μαεστρία, απέκλεισαν όλες τις οδικές αρτηρίες από και προς το χωριό. Χωρίς ιδιαίτερο λόγο και χωρίς να προσπαθούν να ξετρυπώσουν αντάρτες, επιδόθηκαν στη συστηματική συγκέντρωση των κατοίκων του χωριού στα γύρω χωράφια. Με πυροβολισμούς στον αέρα, εύκολα εκφόβισαν τους λιγότερο δεκτικούς χωρικούς να τους ακολουθήσουν. Με τους δρόμους ήδη αποκλεισμένους, οι Καλαμιώτες δεν είχαν πού αλλού να πάνε.
Συννεφιασμένος ήταν λένε, ο ουρανός της Βοιωτίας εκείνη τη μέρα. Σα να μην ήθελε η Φύση να δει τι θα εκτυλιχθεί εκεί… Με απότομες, κοφτές κινήσεις οι στρατιώτες των Waffen SS χωρίζουν τους άρρενες από τις γυναίκες και τα κορίτσια. Έχουν κάνει δύο κύκλους γύρω από τους άμαχους. Τότε, ένας από τους άνδρες συνειδητοποιεί τι πρόκειται να γίνει.
Κρακ! Το μεταλλικό μαστίγιο εκείνου του πρώτου του ανυπόμονου MP-40 χτυπά το φυσίγγιο στη θαλάμη. Ακολουθούν εκ του ισχύου τα υπόλοιπα αυτόματα στην πιο ανατριχιαστική και μακάβρια συναυλία. Δεν διαρκεί όμως πολύ. Δε χρειάζεται. Όλα έχουν τελειώσει σε λιγότερο από ένα λεπτό. Πριν καλά- καλά κοπάσουν οι επικρουστήρες των γερμανικών πολυβόλων, 2-3 μοναχικά κλάματα ακούγονται μόνο, και από τις δύο ομάδες. Ο επικεφαλής λοχαγός περνάει ανάμεσα στα πεσμένα κορμιά. Με το πιστόλι του σφραγίζει την μοίρα εκείνων που φαίνονται ακόμη να παλεύουν στο όριο του γκρεμού μεταξύ ζωής και θανάτου.
Κι όμως, δεν μπορούσαν να αρκεστούν στον ομαδικό θάνατο λίγων χωρικών. Στη συνέχεια, σα να μην έφτανε η εκτέλεσή τους, τους πέταξαν σε ένα σπίτι κι έβαλαν φωτιά στο σπίτι με φυσικό αποτέλεσμα, να απανθρακωθούν όλα τα πτώματα.
Έχοντας επιβεβαιώσει το ορθό- για εκείνους- τέλος του έργου τους, μπήκαν στο πλέον έρημο, χωριό και λεηλάτησαν τα πάντα. Ρήμαξαν σπίτια και καταστήματα, πλιατσικλόγησαν από οικογενειακά κειμήλια και κοσμήματα ως τραπεζομάντηλα και ρούχα. Τυριά, λάδι, αλεύρι και καλαμπόκι ήταν επίσης απαραίτητη λεία. Ακόμη και τα ζώα πήραν. Χοίροι και κότες, αρνιά και πρόβατα, όλα φορτώθηκαν στα φορτηγά με προορισμό τη Λιβαδειά.
Ο θλιβερός απολογισμός της ωμής, σύντομης επανάληψης της θηριωδίας της προηγούμενης ημέρας ήταν 24 νεκροί και 2 τραυματίες. Στους νεκρούς περιλαμβάνονται δύο παιδιά 2 ετών και δύο αβάπτιστα μωρά, λίγων μηνών.
Στο λιτό αλλά συγκλονιστικής έμπνευσης Μνημείο που έχει στήσει ο δήμος Λεβαδέων, κοντά στο σημείο όπου εκτυλίχθηκε η τραγωδία του μικρού αυτού χωριού της Βοιωτίας, φαίνονται όλα τα ονόματα αυτών που θυσιάστηκαν σαν σήμερα, πριν από ακριβώς 70 χρόνια.
ΑΠΑΝΤΕΣ ΑΘΑΝΑΤΟΙ!
Filed under Πεσόντες, Random thoughts
Το βαπόρι από τη Σούδα…
Σαν σήμερα, 9 Ιουνίου 1944, πριν από 70 χρόνια, διαπράχθηκε ένα… έγκλημα; Ίσως. Εγκληματικό λάθος; Σίγουρα! Οι γερμανοί είχαν βάλει σαν αμνοερίφια 600 Κρητικούς στο φορτηγό πλοίο Tanais. Οι Άγγλοι με το υποβρύχιο HMS Vivid να περιπολεί στην περιοχή της Σαντορίνης, έστειλαν τέσσερις τορπίλες, οι οποίες έπληξαν το φορτηγό πλοίο. Και μετά, σιγή…
Το φορτηγό πλοίο Tanais, προπολεμικά ιδιοκτησίας Έλληνα εφοπλιστή, είχε επιταχθεί από τους Γερμανούς. Σε αυτό φόρτωσαν όπως- όπως, περίπου 600 ανθρώπους, από όλη την Κρήτη αλλά κυρίως τα Χανιά και το Ρέθυμνο. Προορισμός τους η κεντρική Ευρώπη και τα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Το πλοίο θα τους αποβίβαζε σε κάποιο λιμάνι κι από κει θα συνέχιζαν το μακάβριο ταξίδι με φορτηγά τραίνα.
Η Wehrmacht είχε το ίδιον, για πολλούς και εν πολλοίς κατανοητούς, λόγους, να κρατά μυστικό το «φορτίο» που είχαν τα πλοία της. Οι Βρετανοί υποτίθεται ότι δεν γνώριζαν ότι στο Tanais δεν υπήρχαν πυρομαχικά και πετρέλαιο αλλά μονάχα ανθρώπινες ψυχές. Υποτίθεται…
Το πλοίο αναχώρησε από το λιμάνι της Σούδας την 8η Ιουνίου 1944 στις 20:00. Στις 03:00 είχε βρεθεί ανοιχτά της Σαντορίνης, όπου περιπολούσε το βρετανικό υποβρύχιο HMS Vivid. Η Ανώτατη Διοίκηση του Βασιλικού Ναυτικού είχε δώσει σαφείς και ρητές εντολές να τορπιλίζονται όσα πλοία γερμανικών (και μέχρι τη συνθηκολόγηση της Ιταλίας και των ιταλικών) νηοπομπών έπεφταν στα περισκόπια των υποβρυχίων της Δύναμης Μεσογείου. Ό,τι έκαναν τα U-boot στον Ατλαντικό θα έκαναν οι βρετανοί στη Μεσόγειο…
Μέσα στη νύχτα και τη φεγγαρολουσμένη θάλασσα, τέσσερις τορπίλες αποχωρίστηκαν από το Vivid. Το Tanais πήγε αύτανδρο. Όλα είχαν τελειώσει σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα. Από τους 600 περίπου επιβαίνοντες, περίπου 100 ήταν παιδιά και συνολικά, περίπου 260 Κρητικοί Εβραίοι. Οι υπόλοιποι ήταν αντιστασιακοί, αιχμάλωτοι πολέμου (κυρίως Ιταλοί και λίγοι Ρώσοι).
Σαν σήμερα πριν από ακριβώς 70 χρόνια έδωσε τη ζωή της, σε μία κατάσταση στην οποία δεν μπορούσε να προσφέρει κάτι, η αδερφή του παππού μου, η Σταυρούλα (η οποία αντιμετώπιζε κατηγορίες κατασκοπίας υπέρ των Συμμάχων), η Αγγελική και ο θείος ο Μανώλης ο Τωράκης. Ναι, στην Κρήτη είναι δύσκολο να βρεις οικογένεια να μην έχει δώσει κάποιο παιδί της για την Πατρίδα…
Η Πατρίδα, τι έκανε μετά για όλο αυτό το «συμβάν»; Τίποτε… Το αποσιώπησε. Προτίμησε να κάνει το ψάρι και να τηρήσει τη σιγή του… Δεν την έπαιρνε είπαν κάποιοι. Μην μπερδεύεστε. δεν είναι η Πατρίδα εκείνη που δεν την παίρνει. Είναι οι ανθρωπόμορφοι ψεύτες που εξουσιάζουν και κρατούν στα χέρια τους την ισχύ και τις εκδηλώσεις της Πατρίδας εκείνοι τους οποίους δεν παίρνει. Γιατί οι Άγγλοι και οι Γερμανοί έχουν στα χέρια τους τα γραμμάτεια αυτών των δήθεν πατριωτών.
Μην προσβάλλετε την Πατρίδα όπως την προσβάλλουν εκείνοι που δεν τιμούν τόσο τους ηρωικά πεσόντες, όσο και τις αδικοχαμένες ψυχές ενός Πολέμου που δυστυχώς δε μας δίδαξε όσα θα έπρεπε.
Ας πάψουμε πλέον τις απαγγελίες κατηγορίας σαν άλλες τορπίλες από το Vivid. Ας κάνουμε κάτι για να τιμήσουμε τους αδικοχαμένους νεκρούς μας. Αυτές τις ψυχές που περιμένουν κάποιου είδους δικαίωση. Γιατί ειλικρινά, όσο κι αν με θυμώνει που το λέω/ γράφω, πιστεύω ακράδαντα ότι είναι αλήθεια: Αν στο πλοίο δεν υπήρχαν Εβραίοι, τίποτα από όσα σας περιέγραψα παραπάνω δε θα είχε γίνει γνωστό…
ΑΘΑΝΑΤΟΙ!
Filed under Πεσόντες, Random thoughts
Στους 42 δρόμους…
Το πρωινό της 27ης Μαΐου 1941, ξημέρωνε ένας κλασικός κρητικός καιρός. Ο ήλιος έλουζε το ποτισμένο με αίμα χώμα της Μεγαλόνησου. Ένα απαλό, ζεστό αεράκι κουνούσε ρυθμικά τα κλαδιά στα ελαιόδεντρα της περιοχής δυτικά των Χανίων. Οι Νεοζηλανδοί είχαν αποχωρήσει από τον Γαλατά και είχαν ενωθεί με τους Αυστραλούς πιο πίσω, νοτιοανατολικά των Χανίων. Η συμμαχική υποχώρηση προς τα Σφακιά είχε ήδη ξεκινήσει. Για μία ακόμη φορά, βρετανικό εκστρατευτικό σώμα υποχρεωνόταν να εκκενώσει τα εδάφη τα οποία είχε κληθεί να υπερασπιστεί, κάτω από τη λαίλαπα της γερμανικής πολεμικής μηχανής. Οι «πολεμιστές με τους λεμονοστίφτες» όμως, δεν είχαν πει την τελευταία τους λέξη…
Προκειμένου να καλύπτουν τα νώτα της συμμαχικής οπισθοχώρησης, οι Νεοζηλανδικές και Αυστραλιανές δυνάμεις είχαν πάρει θέσεις στον δρόμο μεταξύ Χανίων και Τσικαλαριά. Ο δρόμος αυτός είχε ονομαστεί από τους Συμμάχους, η 42η οδός, λόγω του 42ου λόχου των Royal Engineers που είχε εγκατασταθεί εκεί κατά την προετοιμασία της άμυνας του νησιού και την έναρξη των επιχειρήσεων. Τη δύναμη των Νεοζηλανδών απάρτιζαν τα υπολείμματα πέντε ταγμάτων πεζικού (19, 21, 22, 23, 28). Οι Αυστραλοί είχαν στην αμυντική αυτή διάταξη ρίξει το 7ο και 8ο τάγμα του 2ου Συντάγματος Πεζικού. Μετά όμως από μία εβδομάδα μαχών, η πραγματική δύναμη των ταγμάτων αυτών είχε μειωθεί κατά περίπου 50%. Στην ουσία, η οπισθοφυλακή ήταν 3 ενισχυμένα τάγματα πεζικού.
Αυτές οι δυνάμεις, κάλυπταν τον δρόμο που πήγαινε νότια από την πόλη των Χανίων προς τα Τσικαλαριά, κάθετα στον δρόμο προς τη Σούδα. Το μέροςόμως ήταν καλά διαλεγμένο. Ο δρόμος είναι χαμηλότερα από τη γύρω γεωγραφία και η δυτική πλευρά του δρόμου έκανε ένα ανάχωμα το οποίο παρείχε μία φυσική γραμμή άμυνας με πολύ καλή κάλυψη για τους όποιους υπερασπιστές του μέρους αυτού.
Το αστείο της υπόθεσης είναι ότι με τον πανικό και τη σύγχυση που επικρατούσε στα ανώτερα κλιμάκια διοίκησης, οι δύο διοικητές- ο Αυστραλός και ο Νεοζηλανδός- συνειδητποίησαν ότι ήταν ό, τι χώριζε τους υποχωρούντες συμμάχους από τους προελαύνοντες Γερμανούς μόλις την 27η Μαΐου. Δεν υπήρχε τίποτε άλλο μπροστά τους να τους χωρίζει από τους Γερμανούς αλλά και τίποτε άλλο πίσω τους ώστε να ανακόψει το επερχόμενο κύμα της Wehrmacht.
Το πρωί, λίγο μετά τις πρώτες ώρες, φάνηκαν Γερμανοί, προωθούμενοι γοργά προς τα ανατολικά. Ήταν το 1ο τάγμα του 141 Συντάγματος Ορεινών Κυνηγών. Εκεί, επιτόπου, αποφασίστηκε ότι πρέπει να δωθεί ένα αποφασιστικό τέλος στην επερχόμενη αναμέτρηση. Δεν μπορούσαν να τους αφήσουν να συγκεντρώσουν επιπλέον δυνάμεις εδραιώνοντας τη θέση τους. Όταν ο εχθρός θα πλησίαζε, οι αμυνόμενοι θα άνοιγαν πυρ με όλα τα διαθέσιμα όπλα τους και θα εφορμούσαν με ξιφολόγχες επί των όπλων τους.
Τέτοιες ενέργειες δεν βασίζονται στην ισχύ πυρός που διαθέτουν οι εφοδεύοντες. Βασίζονται στα ψυχικά αποθέματα των ανδρών που εκτελούν την έφοδο. Έχω πει και παλαιότερα ότι το πιο τρομακτικό, το πλέον εκφοβιστικό παράγγελμα στον ΕΣ ήταν και είναι το «ΕΦ ΟΠΛΟΥ- ΛΟΓΧΗ». Ξέρεις ότι μετά την εκτέλεση αυτού, μεγάλο ποσοστό των ανδρών που εκτελούν, δε θα εκτελέσουν το «ΕΙΣ ΘΗΚΗ- ΛΟΓΧΗ». Αυτό το σθένος είναι που κάνει τη διαφορά σε μάχιμες μονάδες οι οποίες μένουν στην ιστορία των συρράξεων που λαμβάνουν μέρος. Μονάδες των οποίων οι διοικητές γνωρίζουν ότι οι άνδρες τους, όσοι ταλαιπωρημένοι κι αν είναι, αντέχουν για ακόμη μία, ίσως απέλπιδα, προσπάθεια.
Αν και υπάρχουν κάποιοι ερευνητές που υποστηρίζουν ότι οι Αυστραλοί ξεκίνησαν την έφοδο, οι περισσότεροι αυτόπτες μάρτυρες συμφωνούν ότι οι Μαόρι του 28ου τάγματος ξεκίνησαν τη μάχη της 42ης οδού. Με τις ξιφολόγχες σταθερά τοποθετημένες στα Lee Enfield τους, περίμεναν στο καρτέρι τους, πίσω από τους τοίχους και μέσα στα χαντάκια, στο πλάι του δρόμου. Την ησυχία της ενέδρας έσπασε ένας πολεμιστής που δεν μπόρεσε να ελέγξει άλλο τον εαυτό του. Η ιαχή του, αστραπιαία πολλαπλασιάστηκε στα στόματα των συμπολεμιστών του. Σαν αυθόρμητος πανηγυρισμός γηπέδου, η νεοζηλανδική εκδοχή του «ΑΕΡΑ» απλώθηκε σαν σμήνος από ακρίδες στα γεμάτα από Γερμανούς, λιόφυτα. Από τις κρυψώνες τους ξεπήδησαν οι Μαόρι και επιτέθηκαν στους εχθρούς τους.
Βγήκαν μπροστά οι Μαόρι με μία ορμή που για άνδρες οι οποίοι είχαν περάσει τόσα, φάνταζε εξωπραγματική. Μέσα σε ελάχιστα δευτερόλεπτα, το παράδειγμά τους ακολούθησαν οι άνδρες του 21ου, του 19ου, του 22ου και του 23ου τάγματος… Όσοι είχαν απομείνει από αυτά… Κι έτσι, ξεκίνησε μία μάχη η οποία δεν μπορεί να περιγραφεί πλήρως και δίκαια από λόγια. Άνδρες, κατάκοποι, πληγωμένοι και στα όρια της ήττας, άνδρες που πλέον δεν είχαν τίποτε άλλο παρά τυφέκια και ξιφολόγχες, σηκώθηκαν σαν ένας, ένας ξενομπάτης Τάλως, και αφουκραζόμενοι τις κραυγές των συμπολεμιστών τους, βούτηξαν στην καρδιά της μάχης.
Η κατάσταση είναι λίγο μπερδεμένη με την έννοια ότι ενώ δεν υπήρχε έλεγχος από την ιεραρχία σε θέματα τακτικής, εντούτοις, δεν ήταν όλες οι ενέργειες απερίσκεπτες και αυτοκτονικές. Δεν είχε χαθεί κάθε έννοια πειθαρχίας ή λογικής. Απλά οι άνδρες είχαν μείνει τόσον καιρό σε αμυντική διάταξη απέναντι στον ίδιο- φαινομενικά ανίκητο- αντίπαλο και έπρεπε τώρα να ανταποδώσουν.
Και ανταπέδωσαν και μάλιστα, με το παραπάνω. Για το 1ο τάγμα των κυνηγών οι οποίοι βρέθηκαν αντιμέτωποι με αυτήν την ηρωική εικόνα, το αντίκτυπο ήταν συντριπτικό. Αντέδρασαν για μια στιγμή, αντιστάθηκαν αλλά γρήγορα τράπηκαν σε φυγή. Και όπως ο Αλέξανδρος κατέστρεφε όσους το έβαζαν στα πόδια στη μάχη των Γαυγαμήλων, έτσι και οι Νεοζηλανδοί και Αυστραλοί καταδίωξαν τους Γερμανούς και τους υποχρέωσαν σε ταπεινωτική φυγή για περίπου 1,5 χιλιόμετρο.
Περισσότεροι από 280 Γερμανοί σκοτώθηκαν στη μάχη αυτή, το 1ο τάγμα του 141 Συντάγματος διαλύθηκε και η 5η Μεραρχία Αλπινιστών υποχρεώθηκε να σταματήσει για το υπόλοιπο της μέρας. Αντίστοιχα, οι Αυστραλιανές απώλειες ανέρχονται σε 10 στρατιώτες ενώ οι απώλειες του 28ου Νεοζηλανδικού τάγματος (Μαόρι) ήταν άλλοι 14 στρατιώτες.
Μέσα από την ήττα και τις δυσκολίες, η ιστορία μας αποδεικνύει ξανά και ξανά, ότι γεννιούνται οι πιο τρανές και μεγαλειώδεις ενέργειες. στη μάχη της Κρήτης, οι Νεοζηλανδοί μετράνε τρία τέτοια περιστατικά. Πρώτον. Η αντεπίθεση στο Μάλεμε. Καταδικασμένη να αποτύχει από τα γενοφάσκια της, την έφτασαν στα όρια της επιτυχίας, άνδρες οι οποίοι είχαν το πείσμα και το κουράγιο να τη φέρουν εις πέρας. Δεύτερον. Η αντέφοδος στον Γαλατά και η σαρωτική εκκαθάριση του χωριού. Και τρίτο πλέον, η έφοδος-φαινόμενο, στην 42η οδό. Δεν είναι να προκαλεί έκπληξη λοιπόν ο χαρακτηρισμός της 2ης Νεοζηλανδικής Μεραρχίας από τον Churchill ως «…αυτή η πύρινη μάζα πολεμιστών».
Οι Νεοζηλανδοί στον Γαλατά
Στη μάχη της Κρήτης, σημειώθηκαν πολλά περιστατικά γενναιότητας, ατομικής και ομαδικής. Από αυτά, τρία είναι που ξεχωρίζουν για τη Νεοζηλανδική Μεραρχία που πολέμησε στην Κρήτη. Το πρώτο είναι η αντεπίθεση για την ανακατάληψη του αεροδρομίου στο Μάλεμε. Σαν σήμερα, το απόγευμα της 25ης Μαΐου 1941, έλαβε χώρα το δεύτερο χρονολογικά- η αντέφοδος στον Γαλατά…
Στην προκειμένη περίπτωση, θεωρώ ότι δεν μπορώ να αποδώσω αυτά που διάβασα με τρόπο πιο παραστατικό απ’ ότι τα έχει δώσει ο Kenneth Sandford. Επιπλέον, επειδή εγώ μετέφρασα το κείμενό του, διατηρώ την ψευδαίσθηση ότι κάτι έγραψα κι εγώ…
Ο Kippenberger αποφάσισε ότι πρέπει να επιτεθούν και μάλιστα, αποφασιστικά. Δύο βρετανικά τεθωρακισμένα ήταν διαθέσιμα- αρχηγός του ενός εκ των οποίων ήταν ο Roy Farran- και δύο λόχοι του 23ου τάγματος- κουρασμένοι αλλά με καλό ηθικό.
Ο Farran μπήκε μαχόμενος και με θόρυβο στον Γαλατά και επέστρεψε αναφέροντας ότι το χωριό ήταν «πήχτρα στους Γερμανούς».
Ο Kippenberger ανέφερε στους δύο διαθέσιμους λόχους ότι δεν υπήρχε χρόνος για αναγνώριση. Τα τεθωρακισμένα θα έμπαιναν μπροστά, το πεζικό θα ακολουθούσε, σε μονό ζυγό εκατέρωθεν του δρόμου, παίρνοντας τα πάντα μαζί τους.
Ο Farran είπε «Έχω δύο τραυματίες μέσα (ΣτΜ: στο τεθωρακισμένο του). Μπορεί κανείς από τους Νεοζηλανδούς σου να πάρει τη θέση τους;»
Ζητήθηκαν εθελοντές. Αργότερα ο Farran είπε πως «παρουσιάστηκαν περίπου 300 εθελοντές» η οποία είναι μία ευχάριστη αλλά και ανακριβής (ΣτΜ: όσο και προφανής) υπερβολή. Παρ’ όλα αυτά, δύο άνδρες οι οποίοι να μπορούν να επανδρώσουν ισάριθμα πολυβόλα Vickers βρέθηκαν εύκολα. Εστάλησαν στην πάνω πλευρά του δρόμου, για μία ταχύρρυθμη εκπαίδευση στα τεθωρακισμένα, ενώ το υπόλοιπο πεζικό περίμενε καρτερικά στην άκρη του δρόμου.
Τώρα, έρχονταν και κάποιοι άνδρες από άλλες μονάδες, άνδρες χωρίς μονάδες, αλλά ευτυχείς που τους δινόταν η ευκαιρία να πλήξουν ξανά τον εχθρό, ενσωματωμένοι στους στοίχους που περίμεναν στην άκρη του δρόμου.
Υπήρχαν ομάδες από το 20ο (τάγμα), ορισμένοι από μονάδες εφοδιασμού, κάποιοι λίγοι βρετανοί αξιωματικοί, λογιών- λογιών υπολείμματα οι οποίοι αρνούνταν να μείνουν εκτός. Μπροστά στην κατάρρευση και την καταστροφή, με άνδρες εξαντλημένους και πολλούς να έχουν λυγίσει, εδώ είχαμε ένα παράδειγμα ανάκαμψης που θα ενέπνεε.
Δέκα λεπτά αρκούσαν για τους άνδρες να μάθουν τι θα έπρεπε να κάνουν μέσα στα τεθωρακισμένα. Επέστρεψαν. Χωρίς να ειπωθεί κάτι άλλο, ξεκίνησαν οι πεζικάριοι, τα τεθωρακισμένα να βγαίνουν εμπρός και ο Γαλατάς να αχνοφαίνεται στο σούρουπο.
Ξεκινώντας με βήμα αργό, ο ρυθμός έβαινε σταδιακά αυξανόμενος ώσπου έγινε τροχάδην ώστε να μπορούν να πηγαίνουν μαζί με τα τεθωρακισμένα. Και ξαφνικά, με τα κτίρια του χωριού λιγότερο από 200 μέτρα μακριά, πολεμικές κραυγές οι οποίες ακόμη αντηχούν στα αυτιά όσων τις άκουσαν.
“(…) Ολόκληρη η γραμμή φάνηκε σα να ξεσπά αυθόρμητα στις πιο ανατριχιαστικές πολεμικές κραυγές… Τα παλληκάρια μας να εφορμούν φωνάζοντας…”
“(…) Ένιωθε κανείς το αίμα του να βράζει πιο πάνω από τον φόβο και την αβεβαιότητα, μέχρι το σημείο όπου μόνο μία ανεξήγητη, πέραν περιγραφών, χαρά ξεπερνούσε όλα τα άλλα και προχωρούσαμε ως ένας άνδρας στα περίχωρα…”
Έτσι έγραψαν οι άνδρες που συμμετείχαν σε αυτό το αξιοθαύμαστο επεισόδιο. Όρμησαν στο χωριό, ακολουθώντας τους δρόμους, πάνω από τοίχους, μέσα από κήπους, μέσα από κτίρια, φωνάζοντας, πολεμώντας και συνεχώς κινούμενοι προς τα εμπρός. Δέχονταν πυρά από παντού- από ταράτσες και στέγες, πόρτες και παράθυρα. Όποιος έπεφτε είχε θάνατο γρήγορο και ελεύθερο αλλά οι υπόλοιποι απλά έσπρωχναν εμπρός. Η κλαγγή της μάχης ήταν συντριπτική.
Ο εχθρός έκανε πίσω, πετάγονταν από σπίτια και μαγαζιά, προσπαθώντας να αναδιοργανωθούν στην κάτω πλευρά της πλατείας του χωριού. Εκεί όμως, ακόμη και με τα δύο τεθωρακισμένα τους κατεστραμμένα, οι Νεοζηλανδοί έκαναν καινούρια έφοδο. Οι Γερμανοί τράπηκαν σε άτακτη φυγή.
Υπήρξαν σκηνές απαράμιλλης γενναιότητας. Άνδρες να τρέχουν στο στόμα των γερμανικών πολυβόλων, να βουτούν στη φρίκη της μάχης με ξιφολόγχες με παράτολμη ζέση, να τρέπουν σε φυγή τους Γερμανούς με μια μανία που μπορεί να περιέλθει μόνο σε εκείνους που έχουν υποχρεωθεί σε άμυνα περισσότερο χρόνο απ’ όσο μπορούσαν να αντέξουν.
Είναι πολλοί εκείνοι που λένε ότι αυτή ήταν η καλύτερη στιγμή των Νεοζηλανδών σε ολόκληρο τον πόλεμο! Σίγουρα, δεν υπάρχει άλλη στιγμή που να τη φτάνει σε εμψύχωση πολεμιστών για μία απέλπιδα επιχείρηση. Καμία άλλη συμπλοκή δεν μπορεί να μοιραστεί το πνεύμα της ξαφνικής αυτής τολμηρής επιθετικής κίνησης, στεφανωμένη καθώς ήταν από πλήρη επιτυχία. Γιατί ο Γαλατάς εκκαθαρίστηκε πλήρως από κάθε εχθρική παρουσία, και άνδρες με την κάψα της μάχης, μπήκαν στις θέσεις που προηγουμένως κατέχονταν από τον εχθρό, αποφασισμένοι να υπεραμυνθούν του χωριού και των θέσεων αυτών.
Μετάφραση- όχι πάντα αυτολεξεί- από το βιβλίο του Kenneth Sandford “Mark of the lion, the story of Capt. Charles Upham, VC and bar”, Ives Washburn Inc., 1962.
Filed under Πεσόντες, Φρουρά, Strategic thinking
Gough- Οι Βρετανοί Κομνηνοί
Είναι κάποιοι άνθρωποι που συναντά κανείς στο διάβα της ζωής του οι οποίοι αφήνουν ένα ανεξίτηλο αποτύπωμα όπου ακουμπήσουν. Άνθρωποι των οποίων το θάρρος και η αίσθηση καθήκοντος ξεφεύγει κατά πολύ από τα όρια που έχουμε συνηθίσει στην καθημερινότητά μας. Δεν είναι προνόμιο μιας φυλής ή μιας γενετικά τροποποιημένης ράτσας. Δεν είναι χαρακτηριστικό ενός τόπου ή μιας κοινότητας. Μπορείς να συναντήσεις τέτοιους ανθρώπους σε κάθε πλάτος και μήκος της Γης. Να τους βρίσκεις όμως σε μια οικογένεια, αυτό, τους κατατάσσει ως σπάνιους. Μία τέτοια οικογένεια είναι οι Gough (το όνομα προφέρεται «Γκόφ») η οποία θεωρείται και ως η πιο γενναία οικογένεια της Αγγλίας. Μία τέτοια οικογένεια είναι για μένα οι Κομνηνοί. Οι παραλληλισμοί μεταξύ των δύο οικογενειών που έλαβαν χώρα μέσα στο κεφάλι μου είναι αρκετά αυθόρμητοι και ίσως λιγάκι αυθαίρετοι. Τι να γίνει όμως; Έτσι το σκέφτηκα, έτσι μου έχει κολλήσει, έτσι σας το μεταφέρω.
Οι Gough θεωρούνται η πιο γενναία οικογένεια της Αγγλίας καθώς τρία από τα μέλη της έχουν τιμηθεί με τον Σταυρό της Βικτωρίας, την ανώτατη ηθική αμοιβή που μπορεί να απονεμηθεί σε στρατιώτη της Μεγάλης Βρετανίας και της Κοινοπολιτείας. Μάλιστα, οι δύο από αυτούς είναι αδέρφια ενώ ο τρίτος είναι ο γιός- ή ανιψιός ανάλογα πώς θα το δει κανείς. Ένα τέταρτο μέλος της οικογένειας έχει τιμηθεί με τη δεύτερη υψηλότερη ηθική διάκριση της Κοινοπολιτείας για στρατιωτική δράση ενώ ο αριθμός των στρατηγών και στραταρχών με το επώνυμο αυτό ξεπερνά τα δάχτυλα των δύο χεριών.
Το όνομα Gough μάλλον προέρχεται από την ουαλική λέξη «coch», που σημαίνει κόκκινο. Περί τα 1600, μετανάστευσαν στην Ιρλανδία και μέχρι τα μέσα του 1800 αποτελούσαν μία από τις πιο εύπορες οικογένειες της ιρλανδικής αριστοκρατίας και θεωρούσαν εαυτούς πολύ περισσότερο Ιρλανδούς παρά Άγγλους.
Ο στρατάρχης Hugh Gough, 1ος υποκόμης Gough, γεννήθηκε στις 3 Νοεμβρίου 1779. Οι μάχες για την Ιβηρική Χερσόνησο κατά τους Ναπολεόντιους Πολέμους, τον βρήκαν διοικητή του 2ου τάγματος, του 87ου Συντάγματος Πεζικού των Royal Irish Fusiliers. Το συγκεκριμένο σύνταγμα είναι γνωστό ως το πρώτο στην ιστορία που μπόρεσε να καταλάβει τον Αετό- λάβαρο γαλλικού συντάγματος. Ήταν διοικητής των βρετανικών στρατευμάτων που νίκησαν τους Ινδούς στους δύο πολέμους μεταξύ Άγγλων και Σίχ.
Στον Β’ πόλεμο μεταξύ Άγγλων και Σιχ, στην ηλικία των 18, υπηρέτησε και ο εγγονός του, ο Charles John Stanley Gough, τον οποίο αργότερα ο βασιλιάς θα έχριζε sir και ο ίδιος θα ανέβαινε μέχρι τον βαθμό του Στρατηγού. Αυτά όμως δεν είναι ο πρώτος λόγος για τον οποίο θυμούνται τον συγκεκριμένο Gough. Δεν είναι καν ο δεύτερος ή τρίτος λόγος…
Στα 25 του, ο Charles John Stanley ήταν ταγματάρχης στο 5ο Σύνταγμα Ιππικού Βεγγάλης. Κατά την ανταρσία της Ινδίας, ο Charles John Stanley και ο αδερφός του ο Hugh, υπηρετούσαν στο σώμα στρατού ινδικής μεθορίου το οποίο την περίοδο εκείνη ονομαζόταν Guides Corps. Έλαβαν μέρος στην πολιορκία της Lucknow. Στην πολιορκία αυτή και για τέσσερις- ναι, τέσσερις- διαφορετικές περιπτώσεις στις οποίες επέδειξε απαράμιλλο θάρρος, απονεμήθηκε στον Charles John Stanley Gough, ο Σταυρός της Βικτωρίας. Σε μία από αυτές τις περιπτώσεις, ο Charles John Stanley έσωσε τον αδερφό του από βέβαιο θάνατο!
Η ηθική αμοιβή αυτή του απονεμήθηκε στις 21/10/1859 και στην έκθεση απονομής γράφονται τα ακόλουθα:
(…) Ημερομηνίες κατά τις οποίες διενεργήθηκαν πράξεις απαράμιλλου θάρρους: 15η και 18η Αυγούστου 1857 και 27η Ιανουαρίου και 23η Φεβρουαρίου 1858.
Πρώτον, για ανδρεία σε περιστατικό στο Khurdowdah, κοντά στο Rhotuck, στις 15 Αυγούστου 1857, κατά το οποίο έσωσε τον ήδη τραυματία αδερφό του και φόνευσε δύο εκ του εχθρού.
Δεύτερον, για ανδρεία στις 18 Αυγούστου, όταν οδήγησε έφοδο διμοιρίας αναγνώρισης και σκότωσε με ξίφος δύο πεζούς στρατιώτες και με έναν τρίτο, έφιππο είχε σκληρή και απέλπιδα αναμέτρηση εκ του συστάδην.
Τρίτον, για ανδρεία στις 27 Ιανουαρίου 1858, στο Shumshabad όπου σε έφοδο ιππικού κι ενώ ήταν στην κορυφή του σχηματισμού, επιτέθηκε σε έναν από τους αντίπαλους διοικητές. Τον σκότωσε με τη σπάθη του, η οποία όμως παρέμεινε καρφωμένη στο άψυχο κορμί του εχθρού. Ο ταγματάρχης διατήρησε την ψυχραιμίά του και υπερασπίστηκε τον εαυτό του με το περίστροφό του, φονεύοντας άλλους δύο στρατιώτες μέχρι να έρθουν ενισχύσεις.
Τέταρτον, για ανδρεία στις 23 Φεβρουαρίου, στο Meangunge, όπου προσέτρεξε σε βοήθεια του ταγματάρχη GeorgeAnson, υποδιοικητή του τάγματος, φονεύοντας τον αντίπαλο του ταγματάρχη κι ευθύς μετά, τον αντίπαλο που όπως και ο Gough, είχε προστρέξει σε βοήθεια του συμπολεμιστή του.
Δεν αποτελεί σύμπτωση ότι όλες οι προαναφερθείσες πράξεις είχαν σκοπό την παροχή βοήθειας σε κάποιον συμπολεμιστή προκειμένου αυτός να βγει από μία δύσκολη, επικίνδυνη και ίσως τελευταία, κατάσταση.
Σχεδόν είκοσι χρόνια αργότερα, στον δεύτερο πόλεμο μεταξύ Μεγάλης Βρετανίας και του Εμιράτου του Αφγανιστάν, ο Charles John Stanley Gough, ταξίαρχος πλέον, θα ετίθετο επικεφαλής φάλαγγας ενίσχυσης της υπό πολιορκία φρουράς της βάσης του Sherpur (το καντούνι του Sherpur). Η φρουρά δύναμης περίπου ενός λόχου κρατούσε την οχυρή θέση, απέναντι σε περίπου χίλιους Αφγανούς πολεμιστές. Όταν ο αρχηγός τον Αφγανών, Mohammed Jan ειδοποιήθηκε ότι έρχονταν ενισχύσεις υπό τον Gough, διέταξε έφοδο η οποία όμως, απέτυχε.
Ο Charles John Stanley Gough, απέκτησε δύο παιδιά, και τα δύο αγόρια. Και οι δύο έγιναν στρατιωτικοί και έφτασαν στις κορυφές της ιεραρχίας του Βρετανικού στρατού, υπηρετώντας σε πλήθος συρράξεων μέχρι τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο…
Ο μεγαλύτερος γιος του ήταν ο Hubert Gough, ο οποίος γεννήθηκε 3 μέρες πριν την 13η επέτειο της μάχης στην οποία ο πατέρας του έσωσε τον θείο του! Έφτασε κι εκείνος τον βαθμο του στρατηγού και ήταν από τους αγαπημένους επιτελικούς αξιωματικούς του Douglas Haig. Τα δύο τελευταία χρόνια του Α ΠΠ ήταν διοικητής της βρετανικής 5ης στρατιάς.
Ο δεύτερος γιός του, ο John (γνωστός σε όλους ως Johnnie) διακρίθηκε στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο. Πριν το κολαστήριο αυτό όμως, βρέθηκε να υπηρετεί στην κεντρική Αφρική, τη Σομαλία, το Σουδάν, στην Κρήτη κατά την περίοδο της τριπλής εποπτείας από τις Μεγάλες Δυνάμεις και στον δεύτερο πόλεμο των Μπόερ. Πριν το ξέσπασμα του Α’ παγκοσμίου Πολέμου, επέστρεψε στην Αγγλία για να διδάξει στο Κολλέγιο του Ήτον. Στον Α ΠΠ διακρίθηκε για τη μαχητικότητά του κι ας είχε πλέον να πολεμήσει από το επιτελείο, ενάντια σε άλλους στρατηγούς και επιτελικούς αξιωματικούς, αντί για τον πραγματικό κοινό εχθρό. Ήταν ο πρώτος διοικητής του Βρετανικού Εκστρατευτικού Σώματος στη Γαλλία και εν συνεχεία διοικητής του πρώτου Βρετανικού Σώματος Στρατού.
Ο John ήταν πλέον στα 31 και ταγματάρχης στην Ταξιαρχία τυφεκιοφόρων κατά την Τρίτη αποστολή στη Σομαλία. Στις 22 Απριλίου 1903, ο Johnnyήταν επικεφαλής μία φάλαγγας στην οποία επιτέθηκαν υπέρτεροι αριθμοί Σομαλών κοντά στο Daratoleh. Αφού κατάφερε και οργάνωσε γρήγορα την άμυνά του, κατάφερε να οπισθοχωρήσει με τάξη και μαχόμενος, μειώνοντας σημαντικά τις δικές του απώλειες και αυξάνοντας σημαντικά τις εχθρικές. Επέστρεψε ώστε να βοηθήσει δύο λοχαγούς, τον William Walker και τον George Roland, οι οποίοι είχαν μείνει πίσω για να βοηθήσουν έναν βαριά τραυματισμένο αξιωματικό. Όταν κατόρθωσαν να τον φορτώσουν σε μία καμήλα, ο αξιωματικός τραυματίστηκε ξανά και πέθανε ακαριαία. Για τις ενέργειές τους, οι λοχαγοί τιμήθηκαν με τον Σταυρό της Βικτωρίας. Όμως ο Johnny στην αναφορά που έκανε, δεν ανέφερε τη συμμετοχή του στο περιστατικό. Όταν οι δύο λοχαγοί κατέθεσαν στην επιτροπή για την απονομή του μεταλλίου, τότε μόνο αποκαλύφθηκε η πραγματική ιστορία και αποδείχθηκε ότι ο Johnny άξιζε εξίσου το παράσημο αυτό. Ο Βασιλιάς της Μεγάλης Βρετανίας του απένειμε το παράσημο σε μία ημερομηνία μοναδική όπως κι εκείνος- την 29η Φεβρουαρίου 1904.
Ο αδερφός του Charles John Stanley- του πατέρα του Johnny όπως είπαμε-, ο Hugh Henry απέκτησε μία κόρη η οποία παντρεύτηκε τον επίσης ήρωα του Α’ ΠΠ Henry Maitland Wilson. Ο Hugh, ποτέ δεν ξέχασε πως ό, τι απέκτησε στη ζωή του το χρωστούσε πρωτίστως στους γονείς του και μετά, εξίσου σημαντικά, στον αδερφό του που του έσωσε τη ζωή. Είχε όμως πάντα, μία σκιά να τον κατατρέχει και να προσπαθεί να αποδείξει ότι κι εκείνος ήταν γενναίος. Ότι κι εκείνος στην οικογένεια «δεν μασούσε».
Ο Hugh ήταν ένας υπολοχαγός 23 ετών στο 19ο σύνταγμα Ουσσάρων κατά τη διάρκεια της Ινδικής Ανταρσίας όταν, έλαβαν χώρα τα περιστατικά για τα οποία αποφασίστηκε να του απονεμηθεί κι εκείνου, ο Σταυρός της Βικτωρίας:
(…) Ημερομηνίες κατά τις οποίες διενεργήθηκαν πράξεις απαράμιλλου θάρρους: 12η Νοεμβρίου 1857 και 25η Φεβρουαρίου 1858.
Ο υπολοχαγός Gough, όντας επικεφαλής ομάδας ιππέων κοντά στην Alumbagh τη 12η Νοεμβρίου 1857,- μόλις 3 μήνες μετά τον τραυματισμό του στο περιστατικό όπου παρ’ ολίγον να χάσει τη ζωή του- διακρίθηκε ιδιαίτερα καθώς οδήγησε τους άνδρες του διαμέσου ενός βάλτου και καταλαμβάνοντας δύο πυροβόλα, παρόλο που τα υπερασπίζονταν συγκριτικά πολύ μεγαλύτερος όγκος εχθρικών στρατευμάτων. Σε αυτό το περιστατικό, το άλογό του τραυματίστηκε δύο φορές και το τουρμπάνι του κόπηκε δύο φορές σε μάχη εκ του συστάδην με τρεις Ινδούς πεζούς.
Επίσης επέδειξε τρομερό θάρρος σε βαθμό που να ξεχωρίζει από τους υπόλοιπους, κοντά στο Jellalabad στις 25 Φεβρουαρίου 1858, όντας φοβερό παράδειγμα για όλο το Σύνταγμά του. Όταν διατάχθηκε να εφορμήσει εναντίον των εχθρικών πυροβόλων, μέσω της γενναίας και ευθαρσούς διαγωγής του, τους επέτρεψε να επιτύχουν τον αντικειμενικό τους σκοπό. Στη θέση που ήταν ταγμένα τα πυροβόλα του εχθρού, παρέμεινε και υπεραμύνθηκε εναντίον προσπαθειών των Ινδών να ανακαταλάβουν τα πυροβόλα. Δεν σταμάτησε μέχρι που μία σφαι΄ρα από μουσκέτο τον τραυμάτισε στον μηρό. Η σφαίρα τον βρήκε ενώ ορμούσε ενάντια σε δύο ινδούς πεζούς με εφ όπλου λόγχη. Τη μέρα εκείνη, δύο άλογα σκοτώθηκαν καθώς τα ίππευε, μία σφαίρα πέρασε μέσα από το κράνος του αλλά χωρίς να τον τραυματίσει και άλλη μία από το θηκάρι της σπάθης του.
Σε μία εποχή που- ευτυχώς- οι πόλεμοι δεν έχουν την κλίμακα ή τη συμμετοχή από ελληνικής πλευράς, που είχαν κάποτε, αρκούν μερικά σημεία μόνο για να κάνει κανείς τους απαραίτητους συνειρμούς και συσχετισμούς. Όταν πριν δύο χρόνια είχα πρωτοεκφράσει τον συσχετισμό μου αυτόν, είχαν βγει κάποιοι να με φάνε. Όχι τόσο επειδή δε συμφωνούσαν αλλά επειδή δεν τους άρεσε που αναφερόμουν σε άλλη οικογένεια, και όχι τη δική τους. Έλα που είμαι μεγαλύτερη μερίδα απ’όσο μπορούν να φάνε οι περισσότεροι…
Γνώρισα τον 2ο- ηλικιακά- εκ των τεσσάρων, αδελφών Κομνηνών, τον Νοέμβριο του 2012. Τους δύο μικρότερους τους είχα γνωρίσει λίγο καιρό νωρίτερα. Είχαν υπηρετήσει και οι τρεις στη Φρουρά, φυλάσσοντας το Μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτη σε διαφορετικές χρονικές περιόδους. Συνέχιζαν κατά κάποιον τρόπο μία οικογενειακή παράδοση. Επέλεξαν να συνεχίσουν μία οικογενειακή παράδοση. Μία οικογενειακή παράδοση δύσκολη κι επίπονη.
Τον μεγαλύτερο από τους τέσσερις αδερφούς Κομνηνούς τον γνώρισα εκ του σύνεγγυς αργότερα- αν και η φήμη του προηγείτο αυτού. Απλώς η από κοντά γνωριμία μας, μου επιβεβαίωσε όσα είχα σχηματίσει στο μυαλό μου. Ήταν ο μόνος που δεν υπηρέτησε ως Εύζων- και όχι διότι ο ίδιος δεν ήθελε- αλλά σίγουρα άξιζε όσους γαλάζιους μπερέδες πήραν τα υπόλοιπα αδέρφια κι έναν παραπάνω. Και ας σημειωθεί ότι όσες φορές τον είδα, ήμασταν έξω. Δεν τον είδα ποτέ μέσα στην ασφάλεια της οικογενειακής στέγης. Παρά τη σοβαρή ασθένεια και την κατάσταση στην οποία είχε περιέλθει, ήθελε να βγαίνει έξω και να συμμετέχει σε όσο περισσότερες δραστηριότητες μπορούσε. Όπως μπορούσε.
Ένας άνθρωπος που όταν η ομάδα του χάνει με 2 πόντους, δε θα διστάσει να πάρει τη μπάλα και να σουτάρει για 3. Όχι επειδή είναι ριψοκίνδυνος αλλά επειδή ξέρει ότι το έχει και δε χρειάζεται να πάνε σε παράταση! Έναν άνθρωπο που συστήθηκε νωρίς με τον Μαύρο Θεριστή και αντί να τρομάξει, τον προκάλεσε στο τραπέζι του για μπρα-ντε-φερ και τον νίκησε στις πρώτες τους αναμετρήσεις…
ΦΡΟΥΡΑ! ΠΡΟΣΟ-ΧΗ!
Το άρθρο αυτό αφιερώνεται στη μνήμη του Στάθη Κομνηνού ο οποίος πολέμησε με καρδιά λέοντα μέσα σε εξωπραγματικά δυσμενείς συνθήκες την νόσο του καρκίνου και έφυγε από κοντά μας πριν 40 μέρες. Όπως ο Λεωνίδας στις Θερμοπύλες, ο Στάθης έχασε τη μάχη του αλλά άφησε πίσω του μια βαριά κληρονομιά γενναιότητας, περιφρόνησης προς τον θάνατο και αγάπης προς κάθε τι έμβιο. Ο τρόπος με τον οποίο πάλεψε και κατέρριψε όσα προγνωστικά έδιναν οι ειδικοί, τον καθιστούν πρότυπο αγωνιστή και σίγουρα ενός αγγέλου που συγκεκαλυμμένα θα βρίσκεται ανάμεσά μας. ΑΘΑΝΑΤΟΣ!
Σωτήριος Σκάντζικας. Η «Μεγάλη Απόδραση» ενός μεγάλου Έλληνα
Ένας αεροπόρος θέλει να πετάει γιατί έχει την αίσθηση ότι σπάει τα γήινα δεσμά με τα οποία τον έχει δέσει η Φύση και αποδρά σε ένα ανεξερεύνητο γαλανό πεδίο κυνηγιού. Γίνεται δεύτερη φύση ενός αεροπόρου να αποδρά. Ποιός δε θυμάται τον θρυλικό Douglas Bader που προσπαθούσε να αποδράσει ενώ δεν είχε καν πόδια; Δανειζόμενος τον «κειμενικό κορμό» από το εξαίρετο κομμάτι του φίλου Ιωάννη Σταματίου, θα προσπαθήσω να σας μεταφέρω την ιστορία του μοναδικού Έλληνα που συμμετείχε στην ενέργεια η οποία έμεινε γνωστή ως «η Μεγάλη Απόδραση»…
Ο Σωτήριος Σκάντζικας γεννήθηκε στην Αθήνα στις 6 Αυγούστου, 1921. Τον Σεπτέμβριο του 1940 εισήλθε στη Σχολή Αεροπορίας. Μετά την κατάρρευση της ελληνικής άμυνας και την κατάκτηση της Ελλάδος από τους Γερμανοιταλοβούλγαρους, ο Σκάντζικας διέφυγε στη Μέση Ανατολή. Από εκεί, μετακινήθηκε στη Νότια Ροδεσία, όπου συνέχισε την εκπαίδευσή του στη σχολή χειριστών της RAF. Μεταξύ των εκεί εκπαιδευτών ήταν ο μεγαλύτερος αδελφός του, Σαράντης.
Τα αδέλφια Σωτήρης και Σαράντης Σκάντζικας
Τον Ιούλιο του 1942 ο Σωτήρης Σκάντζικας, ως Αρχισμηνίας χειριστής της φρεσκο-ιδρυθείσας 336 Μοίρας Διώξεως, πήρε το βάπτισμα του πυρός στις επιχειρήσεις του Μετώπου της Βορείου Αφρικής.
Έναν χρόνο αργότερα, τον Ιούλιο του 1943, η 336 Μ.Δ. συμμετείχε στην πιο σημαντική αποστολή των ελληνικών Μ.Δ. στη Μέση Ανατολή, στην περίφημη επιχείρηση «Θέτις». Στόχος της επιχείρησης ήταν η προσβολή γερμανικών στόχων στην κατεχόμενη Κρήτη, εν είδη εκδίκησης για το έγκλημα της Κανδάνου. Στην επιχείρηση συμμετείχαν 8 αεροσκάφη της 335 Μ.Δ. με χειριστές τους Σμηναγούς Γ. Πάγκαλο και Ν. Βολονάκη, τους Ανθυποσμηναγούς Κ. Μιχαηλίδη και Ε. Χατζηϊωάνου τους Αρχισμηνίες Α. Κουντούρη και Ν. Φράγκο και τους Επισμηνίες Β. Δούκα και Μ. Λάϊτμερ. Από την 336 συμμετείχαν 9 αεροσκάφη με χειριστές τους Σμηναγούς Σπ. Διαμαντόπουλο, Ι. Κατσαρό (ο βετεράνος της αερομαχίας των Τρικάλων), τον Υποσμηναγό Δ. Βουτσινά, τους Ανθυποσμηναγούς Ελευθέριο Αθανασάκη και Σωτήρη Σκάντζικα, τους Αρχισμηνίες Γ. Παπαϊωάννου, Κων. Κόκκα και Αν. Φραγκιά και τον Επισμηνία Γ . Νικολόπουλο.
Κατά τη διάρκεια της επιχείρησης, το Hurricane IIc (με νηολόγιο HW250) του Σκάντζικα καταρρίφθηκε.
Στο βιβλίο του, «Πετώντας σε ξένους ουρανούς» ο Ηλίας Καρταλαμάκης μας παραθέτει απόσπασμα με τη μαρτυρία του ανθυποσμηναγού Κόκκα ο οποίος συμμετείχε στην επιχείρηση.
«… Χτυπάμε καταυλισμούς, αυτοκίνητα, πυροβολεία, και κάθε στρατιωτικό στόχο που βρίσκεται μπροστά μας. Παντού όμως μας δίνουν και απάντηση τα εχθρικά αντιαεροπορικά. Περνάμε μέσα από μια ανοιχτή χαράδρα και βρισκόμαστε στην πεδιάδα του Αη–Νικόλα. Εκεί ακούω τον Αθανασάκη να φωνάζει ότι προσγειώνεται αναγκαστικά.»
Στο σημείο όμως που προσγειώθηκε βρισκόταν μια Γερμανική περίπολος η οποία τον κατεδίωξε. Ο Αθανασάκης αμύνθηκε με το περίστροφό του, προσπαθώντας ταυτόχρονα να διαφύγει. Παρ’ όλα αυτά, ο αγώνας είναι άνισος. Οι σφαίρες του Αθανασάκη τελειώνουν κάποια στιγμή, με αποτέλεσμα να πέσει νεκρός πάνω στην ανταλλαγή πυροβολισμών με τους διώκτες του.
Στο μεταξύ, τα ελληνικά αεροπλάνα συνέχισαν την αποστολή τους, πετώντας προς το Ηράκλειο και πλήττοντας Γερμανικό στρατόπεδο. Το αεροπλάνο του Σωτήρη Σκάντζικα χτυπήθηκε από τα Γερμανικά αντιαεροπορικά πυρά και καταρρίφθηκε.
«…Ακριβώς δεξιά μου πετάει ο συμμαθητής μου ο Σκάντζικας και μου κάνει νόημα με τον αντίχειρα ότι χτυπήθηκε. Το αεροπλάνο του είναι σκεπασμένο με λάδια που φανερώνει τι πρόκειται να συμβεί στον συνάδελφό μου. Ήταν η τελευταία φορά που τον είδα…»
Ο Αθανασάκης (αριστερά) και ο Σκάντζικας (μέσο) ποζάρουν με έναν τεχνικό της 336, μπροστά από ένα Hurricane MkIIc
Ο Σκάντζικας αιχμαλωτίστηκε από τους Γερμανούς. Οδηγήθηκε ως αιχμάλωτος πολέμου στο τεράστιο Γερμανικό στρατόπεδο αιχμαλώτων αεροπόρων Stalag Luft No ΙΙΙ, της Luftwaffe, 160 περίπου χιλιόμετρα νοτιοανατολικά του Βερολίνου, στη σημερινή Πολωνία. Εκεί ο Σκάντζικας έμελλε να έχει το δικό του ραντεβού με την ιστορία!
Στο στρατόπεδο αιχμαλώτων, του οποίου Διοικητής ήταν ο Σμήναρχος Friedrich-Wilhelm von Lindeiner-Wildau, ο Σκάντζικας έλαβε τον αριθμό κρατουμένου 1822 και τοποθετήθηκε στον Βρετανικό Τομέα, όπου έλαβε το παρατσούκλι «Νικ» μιας και το Sotirios ή το Scantzikas έρχονταν λίγο δύσκολα στο να προφερθούν από τα βρετανικά χείλια. Στον συγκεκριμένο τομέα είχε ιδρυθεί μία επιτροπή, με επικεφαλής τον Σμήναρχο Roger J. Bushell, της οποίας σκοπός ήταν η οργάνωση αποδράσεων.
Την Άνοιξη του 1943, ο πολυμήχανος Bushell εμφανίστηκε στην επιτροπή και παρουσίασε ένα τολμηρό και πρωτοφανές σχέδιο απόδρασης περισσοτέρων των 200 αιχμαλώτων από το Stalag Luft No ΙΙΙ. Το σχέδιό του προέβλεπε τη διάνοιξη τούνελ, το οποίο θα κατέληγε εκτός των συρματοπλεγμάτων του στρατοπέδου, στο κοντινό δάσος. Μόλις θα έβγαιναν οι δραπέτες από το στρατόπεδο, χωρισμένοι σε ομάδες και εφοδιασμένοι με πλαστά έγγραφα, ακολουθώντας συγκεκριμένα δρομολόγια θα διέφευγαν από τη Γερμανία και θα κατέληγαν σε ελεύθερες χώρες ώστε να επαναπροωθηθούν σε μάχιμες μονάδες. Τα λόγια του ήταν τα εξής:
«Everyone here in this room is living on borrowed time. By rights we should all be dead! The only reason that God allowed us this extra ration of life is so we can make life hell for the Hun… In North Compound we are concentrating our efforts on completing and escaping through one master tunnel. No private-enterprise tunnels allowed. Three bloody deep, bloody long tunnels will be dug – Tom, Dick, and Harry. One will succeed!»
Το μικρό αυτό λογύδριο του Bushell σε ελεύθερη απόδοση μπορεί να δοθεί ως:
«Καθένας σε αυτό εδώ το δωμάτιο ζει με δανεικό χρόνο. Κανονικά θα έπρεπε να ήμασταν όλοι νεκροί! Ο μόνος λόγος που Ο Θεός μας έδωσε αυτήν την επιπλέον μερίδα ζωής είναι για να κάνουμε τη ζωή των Γερμαναράδων κόλαση… Στον Βόρειο Τομέα, επικεντρώνουμε τις προσπάθειές μας στην ολοκλήρωση μίας κεντρικής σήραγγας και την απόδραση μέσα από αυτήν. Τρία διαολεμένα βαθιά, διαολεμένα μακριά τούνελ θα σκαφθούν- ο Τομ, ο Ντικ και ο Χάρυ. Ένα θα πετύχει!»
Όπως καθίσταται σαφές, το σχέδιο προέβλεπε τη διάνοιξη τριών τούνελ, τα οποία έλαβαν τις ονομασίες “Tom”, “Dick” και “Harry”. Η διάνοιξη των τριών τούνελ σε διαφορετικά σημεία του στρατοπέδου απέβλεπε στην εξασφάλιση της επιτυχίας του σχεδίου της απόδρασης, έτσι ώστε αν οι Γερμανοί ανακάλυπταν ένα από τα τούνελ, να μην εγκαταλειφθεί η προσπάθεια αλλά να συνεχιστεί στα εναπομείναντα.
Για να αντιληφθεί κανείς το μέγεθος και τον ευφυή σχεδιασμό του εγχειρήματος πρέπει να σημειώσουμε ότι το τούνελ “Harry” σκάφτηκε σε βάθος 9 μέτρων και είχε μήκος 102 μέτρων. Ξεκινούσε από τον ξύλινο θάλαμο διαμονής κρατουμένων υπ’ αριθμόν 104 και κατέληγε αρκετά μέτρα έξω από το εξωτερικό συρματόπλεγμα. Το πλάτος του ήταν τέτοιο ώστε να χωράει έναν άνδρα, ξαπλωμένο επάνω σε ένα βαγόνι που κινείτο σε ράγες, τοποθετημένες σε όλο το μήκος της σήραγγας! Κατά μήκος του τούνελ υπήρχαν δύο ενδιάμεσοι σταθμοί, που ήταν απλώς σημεία που είχαν διαπλατυνθεί περισσότερο, έτσι ώστε να χωρούν δύο άτομα. Επιπλέον, υπήρχαν σημεία εξαερισμού και το τούνελ ηλεκτροδοτούνταν και φωτιζόταν σε όλο του το μήκος! Στην κατασκευή των τούνελ απασχολήθηκαν περίπου 600 αιχμάλωτοι- αριθμός τριπλάσιος από αυτόν που προβλεπόταν να αποδράσουν!
Το πρώτο πλήγμα στην μεγαλύτερη ως τότε επιχείρηση απόδρασης ήρθε το καλοκαίρι του 1943, όταν οι Γερμανοί ανακάλυψαν το τούνελ “Tom”. Το σχέδιο λειτούργησε όπως είχε προνοήσει ο Bushell και η επιχείρηση συνεχίστηκε στα άλλα 2. Το τούνελ “Harry” θα χρησιμοποιούνταν για την απόδραση ενώ το τούνελ “Dick” για την απόκρυψη του υλικού που απαιτούνταν για την απόδραση.
Τον Μάρτιο του 1944, μετά από περίπου 1 χρόνο εργασιών, όλα ήταν έτοιμα για την απόδραση περίπου 200 αιχμαλώτων. Η επιτροπή απoφάσισε τη σειρά με την οποία θα δραπέτευαν οι 30 πρώτοι αιχμάλωτοι, βάσει των μεγαλύτερων πιθανοτήτων που είχαν να διαφύγουν, ενώ η σειρά των υπολοίπων προέκυψε μετά από κλήρωση. Ο Σκάντζικας είχε λάβει τον αριθμό 49 και θα δραπέτευε μαζί με τον Σμηναγό ”Jimmy” James, έναν Βρετανό πιλότο βομβαρδιστικού, ο οποίος είχε επιχειρήσει να αποδράσει συνολικά άλλες 13 φορές! Μετά την έξοδο τους από το τούνελ οι δύο αυτοί δραπέτες θα κατευθύνονταν προς την Τσεχοσλοβακία. Από εκεί στα Βαλκάνια και εν συνεχεία στην Τουρκία από όπου θα έφθαναν στη Μέση Ανατολή. Εύκολο να το χαράζεις στον χάρτη…
Την Παρασκευή, 24 Μαρτίου 1944 κι ενώ χιόνιζε, οι αιχμάλωτοι συγκεντρώθηκαν στον θάλαμο 104 και άρχισαν να εισέρχονται ένας- ένας στο τούνελ. Η απόδραση ξεκίνησε στις 22:30, αλλά φυσικά, εκτός των άλλων είχε να αντιμετωπίσει τον νόμο του Murphy σύμφωνα με τον οποίο, «ό, τι μπορεί να πάει στραβά θα πάει, και μάλιστα, τη χειρότερη δυνατή στιγμή.»
Κατά τη διάρκεια της απόδρασης, εξαιτίας συμμαχικών βομβαρδισμών, επικράτησε συσκότιση στο στρατόπεδο και στο τούνελ, γεγονός που αναμφίβολα, δυσκόλευε τις κινήσεις των δραπετών και επιβράδυνε το ρυθμό της εξόδου των! Ιπτάμενοι ήταν εξ’ άλλου, όχι τυφλοπόντικες! Σα να μην έφτανε αυτό, τμήμα του τούνελ κατέρρευσε και χρειάστηκε χρόνος για να επισκευαστεί! Και σε τέτοιες περιπτώσεις, ο χρόνος είναι πολύτιμος γιατί χρειάζεσαι το πέπλο της νύχτας για να σκεπάζει τις δουλειές που κάνεις- κυριολεκτικά- υπογείως. Έγινε αντιληπτό ότι μόλις 100 αιχμάλωτοι θα μπορούσαν να αποδράσουν πριν την ανατολή του ήλιου!
Αλλά το μεγαλύτερο πρόβλημα δεν το είχαν ακόμη αντιμετωπίσει και διαπιστώθηκε μονάχα όταν οι πρώτοι δραπέτες έφτασαν στην έξοδο του τούνελ! Με έκπληξη και τρόμο διαπίστωσαν ότι η έξοδος του “Harry” δεν βρισκόταν ανάμεσα στα δέντρα του δάσους όπως είχε υπολογισθεί, αλλά κοντά στο εξωτερικό συρματόπλεγμα του στρατοπέδου δίπλα από μια υπερυψωμένη σκοπιά με προβολείς.
Οι αιχμάλωτοι ξεπέρασαν το αρχικό τους σοκ και παρά τα ουσιαστικά προβλήματα που αντιμετώπισαν, μέχρι τις 04.55 της 25ης Μαρτίου, 76 από αυτούς είχαν δραπετεύσει. Τη στιγμή όμως που ο 77ος δραπέτης έβγαινε από το τούνελ έγινε αντιληπτός από τους Γερμανούς και σήμανε συναγερμός! Δύο ακόμα φυγάδες που δεν πρόλαβαν να διαφύγουν στο δάσος, παραδόθηκαν αμέσως προκειμένου να αποφύγουν την πισώπλατη εκτέλεση! Στον θάλαμο 104 η επιχείρηση απόδρασης σταμάτησε αμέσως και άρχισε η επιχείρηση ανάσυρσης των 8 ατόμων που βρίσκονταν ακόμα στο τούνελ! Ευτυχώς πρόλαβαν και επέστρεψαν στον θάλαμο πριν οι Γερμανοί ανακαλύψουν τη σήραγγα! Με την ανακάλυψη του τούνελ, περίπολοι με σκυλιά ξεχύθηκαν στο δάσος! Κηρύχθηκε “Grossfahndung” – «Εθνικός Συναγερμός» και στην καταδίωξη των δραπετών έλαβε μέρος ο Στρατός, η Αστυνομία, ακόμη και η Gestapo.
Η ομάδα του Σκάντζικα αποτελούνταν από 12 άτομα και μετά την έξοδο από το τούνελ κατευθύνθηκαν στο σιδηροδρομικό σταθμό του Tschiebsdorf, απ’ όπου πήραν το τραίνο για τη μικρή πόλη Boberöhrsdorf, προσποιούμενοι τους ξένους εργάτες. Μετά από 3 ώρες ταξιδιού, οι 12 δραπέτες έφτασαν ανενόχλητοι στον προορισμό τους. Στη μικρή αυτή πόλη και μετά από σύντομους αποχαιρετισμούς χωρίστηκαν σε δυάδες. Οι James και Σκάντζικας κατευθύνθηκαν με τα πόδια, προς την οροσειρά Riesengebirge για να φτάσουν στην περιοχή της Τσεχοσλοβακίας. Το πρωί της 25ης Μαρτίου στα ανατολικά της διαδρομής τους φαινόταν η πόλη Hirschberg- ή Jelena Gora όπως λέγεται σήμερα στα Πολωνικά-. Μελανιασμένοι από το κρύο και καταπονημένοι, αποφάσισαν να ρισκάρουν και να ξαναχρησιμοποιήσουν το τραίνο. Μπαίνοντας στο σιδηροδρομικό σταθμό όμως, τράβηξαν την προσοχή δύο αστυνομικών, καθώς είχε πλέον σημάνει ο «Εθνικός Συναγερμός». Οι δύο αστυνομικοί, ελέγχοντας τα έγγραφα των 2 δραπετών δεν έμειναν ικανοποιημένοι από τις εξηγήσεις τους. ο James παρίστανε τον Γιουγκοσλάβο και ο Σκάντζικας τον Έλληνα εργάτη και τους οδήγησαν στα γραφείο της Kriminal Polizei της πόλης. Εκεί ανακρίθηκαν και οι δύο από την Gestapo μέχρι το απόγευμα της 28ης Μαρτίου, οπότε και τους μετέφεραν σε διαφορετικούς προορισμούς.
Σύμφωνα με πληροφορίες που ήρθαν στο φώς κατα την διάρκεια των δικών εγκληματιών πολέμου στη Νυρεμβέργη, ο Σωτήριος Σκάντζικας εκτελέστηκε από έναν άντρα της Gestapo με το επώνυμο Lux στις 30 Μαρτίου, κάτω από αδιευκρίνιστες συνθήκες.
Ο ίδιος ο Ηitler διέταξε την … εκτέλεση (!) των δραπετών που θα συλλαμβάνονταν, όπως και του von Lindeiner, του αρχιτέκτονα που σχεδίασε το στρατόπεδο και του Γερμανού Αξιωματικού που είχε υπηρεσία το βράδυ της απόδρασης! Τέτοια ήταν η οργή του για την ομαδική απόδραση από το Stalag Luft III που αναρωτιέται κανείς πώς θα αντιδρούσε αν τελικά στεφόταν με επιτυχία το εγχείρημα… Οι Goering (αρχηγός της Αεροπορίας), Keitel (γνωστός και ως ο… πυροσβέστης του Hitler), Graevenitz, ο οποίος ήταν υπεύθυνος για τους αιχμαλώτους πολέμου και Westhoff προσπάθησαν να του αλλάξουν τη γνώμη, αφού η εκτέλεση αιχμαλώτων αποτελούσε έγκλημα που παραβίαζε τη συνθήκη της Γενεύης, αλλά το μόνο που κατάφεραν ήταν να περιορίσουν τον αριθμό των εκτελεσθέντων!
Μία λίστα με 50 υποψήφιους προς εκτέλεση εκπονήθηκε από τον Στρατηγό Artur Nebe. Οι 50 θα εκτελούνταν και στη συνέχεια τα πτώματα τους θα αποτεφρώνονταν, μάλλον για να εξαφανιστούν τα ίχνη της εκτέλεσης. Ο ηγέτης της απόδρασης, Roger Bushell εκτελέστηκε από τον Emil Schulz της Gestapo έξω από το Saarbrücken της Γερμανίας.
Μεταξύ των εκτελεσθέντων από τους 73 συλληφθέντες επίδοξους δραπέτες ήταν και ο Σωτήριος Σκάντζικας. Η ιστορία της σύλληψης του μας έχει μεταφερθεί από τον σύντροφο του, τον Σμηναγό B.A. ”Jimmy” James ο οποίος στάθηκε τυχερός και δεν εκτελέστηκε. Μετά από λίγες ημέρες οδηγήθηκε στο στρατόπεδο αιχμαλώτων Sachsenhausen, από όπου και πάλι απέδρασε, αλλά και πάλι συνελήφθη.
Εκεί κατά σύμπτωση, βρέθηκε συγκρατούμενος με τον Στρατάρχη Παπάγο! Απελευθερώθηκε λίγο πριν από το τέλος του πολέμου, τον Απρίλιο του 1945.
Θα πρέπει να σημειώσουμε ότι η νοοτροπία των Βρετανών στρατιωτικών επέβαλλε ότι αν αιχμαλωτίζονταν θα είχαν καθήκον να αποδράσουν και να επιστρέψουν στην ενεργό δράση. Για τους Γερμανούς δεν υπήρχε αντίστοιχη συλλογιστική και δεν μπορούσε να γίνει κατανοητό από τη διοίκηση των στρατοπέδων αιχμαλώτων ή τους δεσμοφύλακες το γιατί επιχειρούσαν να αποδράσουν. Πόσο δε μάλλον, γιατί προσπαθούσαν να αποδράσουν ξανά ενώ είχαν αποτύχει στην πρώτη, στη δεύτερη ή και στην τρίτη τους απόπειρα. Επειδή όμως κατανοούσαν τον αντίκτυπο των όποιων επιτυχών αποδράσεων όπως επίσης και των όποιων αποτυχημένων, είχαν δημιουργήσει στρατόπεδα αιχμαλώτων από τα οποία θεωρούνταν αδύνατο να αποδράσει κάποιος. Το πιο διάσημο από αυτά ήταν το κάστρο του Colditz, το λεγόμενο «Bad Boys’ camp». Οι Ιάπωνες από την άλλη, οι οποίοι θεωρούσαν εξευτελισμό να πιαστεί κάποιος αιχμάλωτος, δεν είχαν σε καμία εκτίμηση τους αιχμάλωτους αντιπάλους των. Ως εκ τούτου, είχαν πολύ πιο απλές διαδικασίες κράτησης και πολύ πιο ωμές μεθόδους αποτροπής αποδράσεων: Καταναγκαστική εργασία μέχρι θανάτου- κυριολεκτικά για πολλούς- και πολυβόλα σε υπερυψωμένες θέσεις, οι χειριστές των οποίων έβαλλαν χωρίς δεύτερη σκέψη «στο ψαχνό»…
Η λήκυθος με τις στάχτες του Σκάντζικα βρίσκεται στο στρατιωτικό κοιμητήριο του Poznan, στην Πολωνία. Η ορθή ημερομηνία του θανάτου του, όπως έχει πια διαπιστωθεί, δεν είναι η 25η Μαρτίου, όπως είχε διατυπωθεί αρχικά, αλλά η 30η Μαρτίου 1944.
Στο πιστοποιητικό θανάτου του Σκάντζικα που εξέδωσαν οι Γερμανοί, γράφεται ότι: ”κατα την μεταφορά του, εφονεύθη επιχειρώντας να δραπετεύση”… Μια έκφραση που έχει γίνει συνώνυμη με τις εν ψυχρώ δολοφονίες της Gestapo. Ίδιο, επί λέξει, πιστοποιητικό θανάτου εκδόθηκε και για τους υπόλοιπους 49 εκτελεσθέντες!
Για την ιστορία να αναφέρουμε ότι οι τρεις δραπέτες της «Μεγάλης Απόδρασης», που δεν συνελήφθησαν από τους Γερμανούς ήταν οι Per Bergsland, Jens Muller και Bram («Bob») van der Stok, ενώ το τούνελ “Dick” δεν κατάφεραν ποτέ να το εντοπίσουν οι Γερμανοί.
Τον Μάιο του 1944 με τηλεγράφημα που έφτασε στην προϊσταμένη Αγγλική Πτέρυγα Μάχης, ανακοινώθηκε στην 336 Μ.Δ. ο θάνατος του έως τότε θεωρούμενου αιχμάλωτου Έλληνα χειριστή:
«Μετά λύπης σας γνωρίζουμε ότι ο ανθυποσμηναγός Σωτήρης Σκάντζικας (Α.Μ. 213) της Ε.Β.Α. , ανήκων στην μονάδα σας , απολεσθείς την 23-7-1943 και αιχμαλωτισθείς , φέρεται νυν ως αποθανών , εν αιχμαλωσία . Όπως πληροφορήθηκε το υπουργείο αεροπορίας , ο ανωτέρω αξιωματικός εφονεύθη βληθείς την 25η Μαρτίου 1944 , καθ’ ον χρόνον προσεπάθει να δραπετεύσει εκ του στρατοπέδου αιχμαλώτων Stalag Luft ΙΙΙ» .
Φώτα!!! Κάμερα!!! Πάμε!!! Για πάντα…
Κάποια πράγματα πολλές φορές βγαίνουν αντιμέτωπα με τη λάμψη των φλας των παπαράτσι και τη χλιδή των μεγάλων έργων. Κάποια έργα προβάλλονται στο ευρύ κοινό το οποίο παρακολουθεί σχεδόν συνεπαρμένο. Όχι όμως καθημερινά…
Μακριά από τα φλας και τις κάμερες, η ΠΑ και οι άνθρωποί της αγωνίζονται και μοχθούν καθημερινά. Όλα τα μέλη της αεροπορικής οικογένειας εργάζονται ακούραστα και με ζήλο που δε συναντάς εύκολα αλλού. Εντός ή εκτός Ενόπλων Δυνάμεων. Στη Γηραία ή στις «νεαρές» Ηπείρους. Εργάζονται συνεχώς για να χτίσουν ένα στέρεο οικοδόμημα αποτροπής και παραδείγματος και σε αυτό το έργο, βάζουν κομμάτι- κομμάτι, μέρα- μέρα, κομμάτια της ψυχής τους.
Κάποιες φορές όμως, εκείνες τις απευκταίες στιγμές, το έργο αυτό χάνεται με την ταχύτητα ενός φωτογραφικού κλείστρου. Και μαζί, χάνεται κάποια ψυχή, χωρίς να μπορεί κανείς να είναι στο απυρόβλητο. Δεν υπάρχει ασυλία. Όλοι φλερτάρουν. Ανά πάσα στιγμή…
Σαν σήμερα, 22 Μαρτίου του 1960, η ΠΑ θρηνεί άλλους δύο αετούς που λαβώθηκαν εν πτήση και έπεσαν. Αυτοί όμως, έχουν μία ιδιαιτερότητα… Είναι οι πρώτοι πεσόντες των RF-84 στην ΠΑ. O, μόλις προ τριμήνου διορισθείς, διοικητής της 348ΜΤΑ, επισμηναγός Βούλγαρης Εμμανουήλ και ο υποσμηναγός Πορφύρης Παναγιώτης σκοτώθηκαν ενώ είχαν πάρει τις θέσεις τους πίσω από τις κάμερες τακτικής αναγνώρισης της Πολεμικής Αεροπορίας. Κατά τη διάρκεια εκπαιδευτικής πτήσης ναυτιλίας, λίγο μετά την απογείωση από τη Λάρισα, τα RF-84 Thunderflash που χειρίζονταν, κατέπεσαν στην περιοχή της Τερψιθέας Λάρισας.
Αιωνία τους η Μνήμη!
ΑΙΕΝ ΥΨΙΚΡΑΤΕΙΝ
Σαν σήμερα 9/3 πριν 30 χρόνια…
Θυμάστε τι έγινε σαν σήμερα πριν 30 χρόνια; Πολλά και διάφορα θα μου πείτε και θα έχετε και δίκιο. Σαν σήμερα όμως, πριν 30 χρόνια,ένας ακόμη ιπτάμενος ιππότης της ΠΑ πέρασε στην αιωνιότητα. Τον θυμάται ο τόπος του, η ιδιαίτερη πατρίδα του. Καλό είναι να τον θυμηθούμε κι εμείς…
Filed under Αεροπορία, Μνημειοτουρισμός, Πεσόντες
covert angels 