Σε άλλων αγγέλων, άλλα λημέρια. Μανιάτικα…

Είχα πριν καιρό επισκεφθεί το Κεραστάρι Αρκαδίας. Τον τόπο που προσέφερε στην Πατρίδα- μεταξύ άλλων- τον Αναστάσιο Μπαρδαβίλια. Και περπάτησα σε αυτό που εγώ προσωπικά ένιωσα ως «των αγγέλων τα πρώτα λημέρια«. Φέτος το καλοκαίρι, βρέθηκα στο ιστορικό και κομβικό χωριό του Πύρριχου… Στο σπουδαίο αυτό, χτισμένο ανάμεσα σε τρία βουνά, χωριό της Μάνης, θα βρει κανείς ονόματα οικογενειών οι οποίες έχουν προσφέρει πολλά στους αγώνες του Έθνους, ανεξαρτήτως χρονικής περιόδου. Το καλύτερο μέρος για να βρει κανείς τα επώνυμα ενός χωριού,συγκεντρωτικά, δεν είναι άλλο από το νεκροταφείο του χωριού. Εκεί βρέθηκα κι εγώ, αλλά αναζητούσα ένα πολύ συγκεκριμένο επώνυμο κι ένα ακόμη πιο συγκεκριμένο όνομα…

Το κοιμητήριο του Πύρριχου είναι λίγο πριν το ‘έμπα’ του χωριού από την κατεύθυνση της Αρεόπολης. Εκεί είχαμε δώσει ραντεβού με τον αυτοδιορισθέντα αλλά εξαιρετικό στον ρόλο του, ξεναγό μας στο χωριό.

«Είναι εύκολο βέβαια. Το όνομα που ψάχνεις είναι μπροστά- μπροστά!» μου είπε και είχε δίκιο.

Είδα το όνομα από μακριά. Ο οικογενειακός τάφος της οικογένειας των Σκαλκέων είναι εντυπωσιακός και ο προσδιορισμός αυτός είναι μάλλον ανεπαρκής.

Όπως μάλλον εντυπωσιακή είναι και η πικρή αλήθεια που κρύβεται στην επιλογή των λέξεων…

«εν τη εκτελέσει καθήκοντος»…

το καθήκον του είχε ως αποτέλεσμα την εκτέλεσή του… Το ήξερε. Γνώριζε καλά τους κινδύνους που ενείχαν οι ενέργειές του. Αλλά έπραττε όπως του επέβαλλε η συνείδησή του. Μέχρι και την τελευταία στιγμή. Πιστός και φιλότιμος. Μέχρι τέλους…

Ο Αναστάσιος Σκάλκος γεννήθηκε στον Πύρριχο το 1915. Σύμφωνα με βάσιμες αλλά μη διασταυρωμένες πληροφορίες, κατά τη διάρκεια της Κατοχής, ο Σκάλκος εντάχθηκε στον Μίδα 614, την αντιαστασιακή οργάνωση του Ιωάννη Τσιγάντε. Μετά τη δολοφονία του Τσιγάντε τον Ιανουάριο του ’44, ο Σκάλκος συνέχισε να εργάζεται συγκεκαλυμμένα και μεθοδικά, σε στενή συνεργασία με το Στρατηγείο Μέσης Ανατολής.

Ο όγκος των μηνυμάτων που διαβίβασε προς το ΣΜΑ, ήταν τεράστιος. Ο αριθμός των ανθρώπων που σώθηκαν χάρις στα μηνύματα αυτά, δύσκολα μπορεί να εκτιμηθεί. Κατά τη διάρκεια μίας τέτοιας αποστολής ήταν που τον συνέλαβαν οι Γερμανικές δυνάμεις κατοχής και τον εκτέλεσαν. Εικάζεται από ερευνητές των γεγονότων της περιόδου ότι έπεσε θύμα προδοσίας…

Οι ναζιστικές δυνάμεις τον εκτέλεσαν στο Χαϊδάρι σαν σήμερα στις 8/9/1944 μαζί και με άλλους πατριώτες (ΣτΣ: στα αρχεία της Αρχιεπισκοπής Αθηνών, αναφέρεται λανθασμένα το όνομά του στους καταλόγους των εκτελεσθέντων ως Αντώνιος). Επιτράπηκε όμως στην οικογένεια να τον μετσφέρει στη γη που τον μεγάλωσε. Στο μέρος που οι δικοί μου άνθρωποι τον θυμούνται ως «τον λεβέντη με τα καφέ σκαρπίνια».

Περίπου την εποχή που ο Αναστάσιος Σκάλκος δρούσε ως μέλος της Αντίστασης, στον Πύρριχο γεννιόταν ένα αγορι που όλοι φώναζαν Μιχάλη. Συγγενείς και χωριανοί. Το αγόρι αυτό είχε κανονιστεί να το βαφτίσει ο μεγαλύτερος αδερφός του Αναστάση. Το αγόρι όμως, είχε γίνει πλέον τριών ετών και δεν είχε ακόμη βαφτιστεί. Ήταν πλέον 1947 όταν απηυδισμένη η οικογένεια του παιδιού, σχεδόν έβαλε το μαχαίρι στον λαιμό του Σκάλκου- μεταφορικά πάντα κι ας μιλάμε για τη Μάνη-

«Ή το βαφτίζεις άμεσα ή το δίνουμε σε άλλον το παιδί!»
«Το παιδί θα βαφτιστεί Αναστάσιος!»
«Μα εδώ και τρία χρόνια, όλοι Μιχάλη το φωνάζουμε το παιδί. Μιχάλης είναι να βαφτιστεί!»
«Το παιδί θα πάρει το όνομα του αδερφού μου!»

Κι έτσι, το παιδί που θα ονομαζόταν Μιχάλης, βαφτίστηκε χριστιανός κι έλαβε προς τιμήν του ήρωα της Εθνικής Αντίστασης, το όνομα Αναστάσιος. Σε αντίθεση βεβαίως με πολλούς δρόμους της Αθήνας- στην οποία ο Σκάλκος έδρασε- οι οποίοι φέρουν άστοχα ονόματα ή ακόμη χειρότερα, ονομασίες οι οποίες καμία παιδευτική αξία δεν έχουν (όπως οδός κερασιάς ή οδός τριανταφυλλιάς)…

Ευτυχώς που υπάρχουν Ηρώα όπως το Μνημείο Πεσόντων Αεροπόρων στο Γύθειο και ο Σκάλκος μνημονεύεται μεταξύ άλλων Λάκωνων αεροπόρων πεσόντων και μετριάζουν λίγο την αδικία.

Φεύγοντας από τον Πύρριχο, είχα μία αίσθηση ικανοποίησης. Τα παπούτσια μου είχαν πάνω τους, ίχνη από τα καθαγιασμένα χώματα του χωριού του ήρωα αυτού. Είχα στα παπούτσια μου τα ίδια χώματα που πατούσε κάποτε κι ο Σκάλκος. Κι ας μη φορούσα καφέ σκαρπίνια όταν πήγα…

ΑΝΘΥΠΟΣΜΗΝΑΓΟΣ ΣΚΑΛΚΟΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ!

ΑΘΑΝΑΤΟΣ!