Έχεις δύο επιλογές για να πας από Αθήνα, Ιωάννινα. Από κάτω, που είναι και το πλέον σύνηθες, ή από πάνω. Από πάνω, θα περάσεις από διάφορες θεσσαλικές πόλεις και κωμοπόλεις. Η μία από αυτές, λίγο πριν την Καλαμπάκα, πάνω στην Εθνική οδό, είναι η Βασιλική Τρικάλων…
Σας έχω πει για τη Βασιλική. Έχει μείνει γνωστή για την αερομαχία των Τρικάλων– το κύκνειο άσμα των PZL Ρ.24 στην ΕΒΑ. Επιστρέφοντας από Γιάννενα είχα πει σε τουλάχιστον δύο διαδρομές ότι πρέπει να σταματήσω και να μάθω πού είναι το αεροδρόμιο της Βασιλικής. Είχα πάρει τηλέφωνο στο δημαρχείο, είχα ρωτήσει, κανείς δεν ήξερε να μου πει με σιγουριά πού ήταν το αεροδρόμιο απ’ όπου απογειώθηκαν υπό συντριπτικά μειονεκτική θέση τα 12 τελευταία καταδιωκτικά της ΕΒΑ. Βρέθηκα λοιπόν πρόσφατα στη Βασιλική Τρικάλων, καθημερινή και πριν το μεσημέρι και δεν μπορούσα να αφήσω την ευκαιρία να περάσει ανεκμετάλλευτη.
Σταμάτησα το αυτοκίνητό μου λίγο πριν το δημαρχείο και στην πλατεία του χωριού, προς μεγάλη μου έκπληξη είδα μία αναθυμητική στήλη, αφιερωμένη σε 24 γενναίους Έλληνες. Μπήκα στο δημαρχείο. Μπεζ άρβυλα, παραλλαγή ερήμου, γαλάζιο μπλουζάκι της Φρουράς και καπέλο ζούγκλας πάλι σε τόνους παραλλαγής ερήμου. Με μία ημι-στρατιωτική κίνηση έβγαλα το καπέλο. Μία κυριούλα που περίμενε τη σειρά της να εξυπηρετηθεί από την κοπέλα πίσω απ’ το γραφείο, σάστισε. Παρέμεινα ακίνητος και αμίλητος. Πέρασαν μερικά δευτερόλεπτα μέχρι να μιλήσει κάποιος.
«Τι θα θέλατε;» ρώτησε μια κυρία μεγαλύτερης ηλικίας, προφανώς εν είδη προϊσταμένης.
«Καλό σας μεσημέρι» αποκρίθηκα. «Θέλω μερικές πληροφορίες και θα ήθελα να μου υποδείξετε σε ποιο καφενείο μπορώ να βρω γέροντες άνω των 75 ετών.»
«Τέτοια ώρα νεαρέ μου, έχουν πάει όλοι οι γέροντες άνω των 75 για τον μεσημεριανό τους ύπνο. Τι ψάχνετε όμως;»
«Θέλω κάποιος που να ξέρει, να μου δείξει στον χάρτη πού ήταν το αεροδρόμιο της Βασιλικής»
«Είχε πάρει και κάποιος κύριος τηλέφωνο πρόσφατα και αναζητούσε το αεροδρόμιο.»
«Μάλλον εγώ θα ήμουν»
«Τι να σας πω τώρα… Α, να! Για πηγαίν’ τε μέχρι εκείνη την αυλή που κάθεται ο δήμαρχος. Εκείνος θα μπορεί να σας πει!» και γυρίζοντας προς την κατεύθυνση εκείνης της αυλής φωνάζει «Δήμαρχε! Ο κύριος ρωτάει για το αεροδρόμιο!»
«Σας ευχαριστώ πολύ! Καλό σας μεσημέρι!» της είπα και με χαιρέτησε κάπως βιαστικά πριν πάει ξανά στο δημαρχείο. Ο δήμαρχος, ένας κύριος όχι πάνω από 75 όπως είχα ζητήσει αρχικά, αποδείχθηκε πως ήταν ο πρώην δήμαρχος της Βασιλικής. Άνθρωπος διαβασμένος και αρκετά ενήμερος παρά το ότι είχε αποτραβηχτεί πλέον από την ενεργό πολιτική δράση. «Από πού είστε;» ήταν η πρώτη του ερώτηση. «Από την Κρήτη» ήταν η απάντηση στην ερώτησή του, κι ας γνώριζα ότι δεν εννοούσε αυτό. «Τι ψάχνετε ακριβώς;» ήταν η επόμενη ερώτηση, σε κάπως πιο καχύποπτο ύφος. «Ψάχνω το χαμένο αεροδρόμιο της Βασιλικής Τρικάλων. Να μου δείξει κάποιος πού ήταν πάνω στον χάρτη.» «Με τι είστε εδώ; Με αυτοκίνητο;» του γνέφω καταφατικά. «Πάμε!» μου λέει. Άλλο που δεν ήθελα…
Στη σύντομη διαδρομή μέσα από τους αγροτικούς χωματόδρομους μου έλεγε όσα ήξερε λες και χρειαζόταν να με πείσει για κάτι «Από το αεροδρόμιο αυτό που λέτε, απογειώθηκαν τα αεροπλάνα που είχαμε- τώρα τι σακαράκες είχαμε τότε- για να αναχαιτίσουν τους Γερμανούς. Στην αερομαχία που ακολούθησε σκοτώθηκε ο- να δεις πώς τον έλεγαν- ο Κέλλας. Όχι! Ο Μόκκας. Ο Μόκκας σκοτώθηκε. Ο Κέλλας έπεσε από το αεροπλάνο από τα σαράντα μέτρα αλλά το αλεξίπτωτο δεν άνοιξε και παρ’ όλα αυτά σώθηκε και πήγε και πολέμησε και στη Βόρειο Αφρική.»
Τον άφηνα να μιλάει. Διέκοπτε πού και πού την αφήγησή του για να με κατευθύνει. Αριστερά εδώ… Μετά τις γραμμές αριστερά… από τον δρόμο αυτόν θα πάμε δεξιά… και πάει λέγοντας…
«Ο πατέρας μου» μου λέει, «έκανε πολλή παρέα με τους πιλότους μας εδώ. Ήταν ο παπάς του χωριού και τους συμπαραστεκόταν στις δύσκολες ώρες του πολέμου. Γιατί δεν ήταν εύκολα, να ξέρεις.» Τι εύκολα; Πώς να ήταν εύκολα; Πόλεμος ήταν. Το λέει και η ίδια η ετυμολογία της λέξης…
Περάσαμε κάποια σκουριασμένα αλλά ακόμα λειτουργικά, αντλιοστάσια. «Εδώ λίγο πιο κάτω, μετά τα δέντρα, θα το δείτε!» Πλάκα μου κάνει, σκεφτόμουν από μέσα μου. Σα να διάβασε τη σκέψη μου, μου είπε «Βέβαια, δεν υπάρχει κάτι που να φαίνεται πλέον ότι ήταν αεροδρόμιο» Αμ έτσι πες μου… Καλά δεν μπορούσα να βρω κάτι από τους χάρτες της Google…
«Εδώ είμαστε. Από δω έχετε καλή εικόνα του αεροδρομίου. Να κατεβούμε;»
Θα μπορούσε να με είχε πάει οπουδήποτε. Να με πάει σε κάποιο χωράφι όπου να’ ταν, να μου δείξει ένα οποιοδήποτε χωράφι, να μου πουλήσει παραμύθι και να με ξεφορτωθεί. Εφ’ όσον όμως είχε ήδη μπει στον κόπο, χωρίς να του έχω ζητήσει ή τάξει κάτι, γιατί να το κάνει; Κυρίως όμως, ανεξάρτητα από τον δήμαρχο, εγώ ο ίδιος, μέσα μου ένιωθα, χωρίς να μπορώ να το εξηγήσω, ότι ήμασταν στο σωστό μέρος.
Αριστερά, δεξιά, όπου κοιτούσες, παντού χωράφια. Κυρίως καπνά. Νομίζω βιρτζίνια, όχι ότι έχει σημασία όμως. Από τα χωράφια αυτά απογειώνονταν οι μαχητές των αιθέρων κατά τις τελευταίες εβδομάδες του ελληνο-ιταλικού πολέμου και την απαρχή της γερμανικής εισβολής.
Ο διάδρομος, έτσι όπως τον υπολόγισα πρόχειρα πρέπει να ήταν ο 32±2/14±2 (δεν μπορούσα να έχω καλύτερη ακρίβεια) και το πεδίο προσγειώσεως εκτεινόταν από τα περίχωρα της Βασιλικής ως το Μεγάλο Κεφαλόβρυσο. Τα τετραγωνισμένα χωράφια, δίνουν μια ιδέα του πώς θα ήταν τότε ο διάδρομος προσγείωσης. Πραγματικά δύσκολες συνθήκες πολέμου…
Το αεροδρόμιο της Βασιλικής Τρικάλων ήταν ένα από 25 βοηθητικά αεροδρόμια εμπιστευτικού δικτύου που κατασκευάστηκαν παράλληλα με εφτά κύρια και άλλα 22 βοηθητικά, στο λυκόφως του μεσοπολέμου. Παρά τα πολλά προβλήματα που διέκριναν τη βιαστική κατασκευή τους όπως έλλειψη τηλεφωνικής σύνδεσης, επαρκούς οδοποιίας, απαλλοτρίωσης γης, ισοπέδωση εδάφους σε ορισμένα, το αεροδρόμιο της Βασιλικής αποτέλεσε σημαντική βάση αναχαίτισης καθώς ήταν σχετικά κοντά στην κατοικημένη περιοχή της Βασιλικής και τόσο η πρόσβαση όσο και η τηλεφωνική σύνδεση ήταν σχετικά απλές υποθέσεις. Ήταν όμως μακριά από τα υπόλοιπα κέντρα διοικήσεως της Αεροπορίας.
Και κάπου εκεί, ακροβατώντας μεταξύ εικόνας και ανάμνησης, πραγματικού και ονείρου, νομίζω ότι μπορώ να ακούσω τον ήχο των Gnome Rhone των ΜΒ.151. Και μπορώ να τα δω να απογειώνονται. Και να ακολουθούνται από δύο Gladiator.
Πάνω από το σιλό και τα καλώδια ηλεκτροδότησης βλέπω να περνούν άλλα δύο PZL. Κατεύθυνση προς Καλαμπάκα και το εναέριο καθήκον.
«Σε εκείνα τα δέντρα στο βάθος ήταν που έπεσε ο Κέλλας και όλοι νόμιζαν ότι σκοτώθηκε. Αλλά εκείνος, το απόγευμα γύρισε στη Μοίρα του. Ήταν ο Μοίραρχος ο Κέλλας.» μου διακόπτει το όνειρο ο δήμαρχος.
Κάπου εκεί δε χρειαζόμουν κάτι άλλο. Μπήκαμε ξανά στο αυτοκίνητο και γυρίσαμε στη Βασιλική όπου ο δήμαρχος πολύ εγκάρδια, προσέφερε να με κεράσει ένα ντόπιο τσίπουρο. Αρνήθηκα ευγενικά καθώς έπρεπε οπωσδήποτε να γυρίσω στην Αθήνα. Υποσχέθηκα στον Κουτρουμπά και τον Μόκκα ότι θα επέστρεφα μόνος μου, με περισσότερο χρόνο στη διάθεσή μου. Είχα κάνει ένα ταξίδι, όχι μόνο στον χώρο από Αθήνα ως τη Βασιλική αλλά και στον χρόνο, από το σήμερα και τον 21ο αιώνα, στο χθες, το ιστορικό χθες του 1940-41. Λυπήθηκα που δεν υπήρχε κανένα σημάδι του αεροδρομίου και που άλλο ένα κομμάτι της αεροπορικής ιστορίας της πατρίδας μας συντροφεύει τη λήθη. Ευελπιστούσα να έχω καλύτερη τύχη στην Αμφίκλεια…
covert angels 