Tag Archives: Β’ ΠΠ

Έφυγε ο αεροπόρος, Ηλίας Καρταλαμάκης

Υποπτέραρχος (Ι) Ηλίας Καρταλαμάκης

Έφυγε προχθές, πλήρης ημερών, ο αεροπόρος συγγραφέας, Υποπτέραρχος (Ι) Ηλίας Καρταλαμάκης, τα βιβλία του οποίου αποτελούν μία πλήρη καταγραφή της ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας. Στο πρόσωπό του κανείς, μπορούσε να δει σχεδόν όλη την πορεία της Ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας μιας και ήταν μόλις τέσσερα χρόνια νεότερός της. Όλοι εμείς που με κάποιον τρόπο αποτελούμε οικογένεια της Αεροπορίας- πολεμικής ή μη- είμαστε θλιμμένοι που αυτός ο Ίκαρος έραψε πλέον μόνιμα τα αγγελικά φτερά του και ξεκίνησε το αιώνιο ταξίδι του στο επουράνιο άπειρο.

Ταυτόχρονα όμως, βρίσκουμε αγαλλίαση στη σκέψη ότι θα συναντήσει εκεί που πάει, δασκάλους όπως ο Καμπέρος και ο Αργυρόπουλος, συμπολεμιστές όπως ο Μόκκας και ο Τσίγκας, μαθητές όπως ο Κόκκας και ο Μίχας, διαδόχους όπως ο Σιαλμάς και ο Ηλιάκης. Η παρέα του θα είναι πεπερασμένη αλλά αιώνια, άξια και υποδειγματική.

Τα συλλυπητήριά μου στην οικογένεια του Υποπτέραρχου Ηλία Καρταλαμάκη, του αεροπόρου που πλέον, πετώντας σε πιο ξένους ουρανούς, θα μας κοιτά σίγουρα… μέσα από το σκοπευτικό του και θα μας προσέχει.

Καλή πτήση!

Σχολιάστε

Filed under Αεροπορία

Against all odds… 2/11/1940

Η 21η Μοίρα Δίωξης…

Τι να πει κανείς για τους ήρωες αυτούς; Τι να γράψει κανείς και που να βρει τόσο μελάνι;

Σαν σήμερα, τρεις ιππότες της 21ης ΜΔ έζεψαν τα φτερωτά τους άλογα και απογειώθηκαν για να αντιμετωπίσουν τον εχθρό. Μελίσσι ο εχθρός, έρχεται με έντονο βουητό. Νιώθει πως τίποτα δεν μπορεί να τον σταματήσει. αυτό όμως το μελίσσι δεν έχει βρεθεί ξανά αντιμέτωπο με αυτόν τον αντίπαλο. Και πολύ γρήγορα και αποτελεσματικά θα μάθει ότι πετάει και πολεμάει παράτολμα και αποφασιστικά ενάντια σε κάθε εισβολέα.

Σαν σήμερα οι υποσμηναγοί Κατσαρός και Σακελλαρίου και ο σμηνίας Παπαδόπουλος, υψώθηκαν στον μουντό ουρανό της Ηπείρου, προκειμένου να αντιμετωπίσουν μία αρμάδα 15 βομβαρδιστικών Ζ.1007bis και ισάριθμων μαχητικών συνοδείας CR.42.

Κι ενώ μπορεί να φαίνονται εντελώς άνισα τα μεγέθη της σύγκρουσης, τα ιταλικά βομβαρδιστικά δεν συνέχισαν την αποστολή τους καθώς ο σχηματισμός τους διασπάστηκε από τα τρία PZL της 21ης ΜΔ.

Βουτάει ο σχηματισμός των τριών PZL σαν άγρυπνα γεράκια πάνω στον σχηματισμό των ιταλικών βομβαρδιστικών. Με το πρώτο πέρασμα που κάνουν, αιφνιδιάζουν τους αντιπάλους τους και γαζώνουν πρώτα τους υψηλής αξίας στόχους. Ένα Ζ.1007bis πέφτει από τα πυρά του Σακελλαρίου και άλλο ένα από τα πυρά του Παπαδόπουλου. Με τον Κατσαρό να παρέχει όση κάλυψη μπορεί από τα πενταπλάσια μαχητικά συνοδείας, ο Σακελλαρίου και ο Παπαδόπουλος συνεχίζουν να σφυροκοπούν τα Cant. Άλλα δύο υποκύπτουν στα πολυβόλα τους- ένα χτυπημένο από τον καθέναν.

Πρέπει όμως να στρέψουν την προσοχή τους στα ιταλικά καταδιωκτικά πλέον. Και τώρα και οι τρεις αντιμετωπίζουν τα, συγκρίσιμων, αλλά ελαφρώς κατώτερων, επιδόσεων CR.42. Μία αναμέτρηση ιπποτών στους αιθέρες της Πίνδου εκτυλίσσεται τώρα. Τα φτερωτά άλογα και των δύο πλευρών πληγώνονται από τα χτυπήματα των αντιπάλων. Ο Παπαδόπουλος κατέρριψε ένα αλλά δεν μπόρεσε αυτή η κατάρριψη να επιβεβαιωθεί. Οι αντίπαλοί του τον πληρώνουν με το ίδιο νόμισμα και στέλνουν αυτόν και το διάτρητο αεροσκάφος του, στο έδαφος. Σε ταχεία διαδοχή ο Σακελλαρίου τιμωρεί ένα από τα CR.42 που ήταν στην ουρά του Παπαδόπουλου και παρατηρώντας τον ποντιζόμενο αντίπαλό του, ξεχάστηκε! Απεμπλέκει και εμπλέκει με τρία άλλα CR.42. Ο Κατσαρός προσπαθεί να τον καλύψει αλλά δεν προλαβαίνει καθώς τα ιταλικά μαχητικά στέλνουν με τη σειρά τους φλεγόμενο, το αεροσκάφος του Σακελλαρίου στο έδαφος. Ο Κατσαρός βάζει εσκεμμένα το PZL του σε περιδίνηση για να ξεφύγει από τα 3 ιταλικά καταδιωκτικά που έβαλλαν εναντίον του ήδη χτυπημένου αεροσκάφους του και καταφέρνει να επανακτήσει τον έλεγχο του μαχητικού του σε πολύ χαμηλό ύψος κι έτσι διαφεύγει. Διεκδικεί κι εκείνος μία κατάρριψη CR.42 η οποία όμως δεν επιβεβαιώνεται. Η διαφορά ύψους είναι πολύ μεγάλη για τα ιταλικά καταδιωκτικά να εμπλακούν ξανά και επιστρέφουν μαζί με τα Ζ.1007 στα προκεχωρημένα αεροδρόμια τους στην Αλβανία.

Ο υποσμηναγός Κατσαρός επέστρεψε στη βάση της 21ης ΜΔ στον Βοεβόδα, ζωντανός αλλά περίλυπος για τους συμπολεμιστές του. Υπερήφανος που είχαν αποτρέψει την ολοκλήρωση του bomb run των Ιταλών αλλά και θυμωμένος με τον εαυτό του που, κατά εκείνον, δεν μπόρεσε να σώσει τους συντρόφους του. Ενάντια σε τέτοιες δυνάμεις, οι χαλύβδινοι αυτοί ήρωες, πάλευαν για την τελειότητα και την επίτευξη των πάντων. Όπως θα έλεγε αργότερα, δύο μέρες μετά πήρε την εκδίκησή του, καταρρίπτοντας ο ίδιος δύο Z.1007bis.

Ο υποσμηναγός Σακελλαρίου Ιωάννης και ο σμηνίας Παπαδόπουλος Χρήστος, αντιμετώπισαν με ευσυνειδησία τον, όπως αποδείχθηκε μονάχα αριθμητικά, υπέρτερο αντίπαλο, και πάλεψαν υπό τρομακτικά δυσμενείς συνθήκες που θα έκαναν πολλούς σύγχρονούς μας να λακίσουν. Είναι οι πρώτοι πεσόντες των PZL P.24 της Ελληνο-ιταλικής σύγκρουσης στον Β΄ΠΠ οι οποίοι και προήχθησαν μετά θάνατον σε σμηναγό και επισμηνία αντίστοιχα.

Το βράδυ της 2ας Νοεμβρίου κατά τη βραδινή αναφορά της 21ης ΜΔ στο προσκλητήριο φέρεται να ειπώθηκε…

-ΥΠΟΣΜΗΝΑΓΟΣ ΣΑΚΕΛΛΑΡΙΟΥ ΙΩΑΝΝΗΣ!

-ΕΠΕΣΕ ΥΠΕΡ ΠΑΤΡΙΔΟΣ!

-ΣΜΗΝΙΑΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ ΧΡΗΣΤΟΣ!

-ΕΠΕΣΕ ΥΠΕΡ ΠΑΤΡΙΔΟΣ!

ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΕΜΑΣ ΟΜΩΣ ΕΙΝΑΙ, ΚΑΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΜΕΙΝΟΥΝ, ΑΘΑΝΑΤΟΙ!

1 σχόλιο

Filed under Αεροπορία, Πεσόντες

Πολωνικοί Γλάροι ή Ελληνικά Γεράκια; Το PZL P.24 στο έπος του ’40…

Στον παγωμένο ουρανό της Μακεδονίας, ο νεαρός ανθυποσμηναγός της 22ης Μοίρας Δίωξης, βλέπει τον στόχο του να μεγαλώνει μπροστά κι αριστερά του καθώς τον πλησιάζει. Σαν γεράκι που καρτερικά περιμένει την κατάλληλη στιγμή να χτυπήσει. Αυξάνει τον ρυθμό με τον οποίο στρίβει και αυξάνει λίγο και τον βαθμό βύθισης. Το πλήρωμα του ιταλικού βομβαρδιστικού ξεκινά τη μολυβένια βροχή κι ο ανθυποσμηναγός απαντά με τα δικά του πολυβόλα. Σημαδεύει λίγο πιο μπροστά από τον στόχο του και οι βολίδες του χτυπούν στη ρίζα της αριστερής πτέρυγας και στον κινητήρα. Σαν μεταλλικά νύχια αρπακτικού πουλιού, βυθίζονται στη σάρκα του μεταλλικού θηρίου. Πυκνός μαύρος καπνός σαν ένας χαμηλά ιπτάμενος κομήτης βγαίνει από τον κινητήρα του Ιταλού εισβολέα. Το κορμί του ανθυποσμηναγού έχει γίνει ένας ποταμός αδρεναλίνης. Πιέζει ξανά με τον δείκτη του τη σκανδάλη. Το καταδιωκτικό του τραντάζεται από τα τέσσερα πολυβόλα που ζωντανεύουν. Τώρα είναι η στιγμή του. Τώρα…

Οι ρίζες του PZL Ρ.24 βρίσκονται στα μέσα του 1929, όταν ένας νεαρός σχεδιαστής, ο Zygmunt Pulawski, σχεδίασε ένα ολομεταλλικό μονοπλάνο. Την εποχή εκείνη, οι περισσότερες αεροπορίες, ακόμη κι εκείνες που σήμερα θεωρούνται προχωρημένες, χρησιμοποιούσαν διπλάνα. Έτσι, το νεοεμφανισθέν P.1 του άσημου για τα παγκόσμια δεδομένα, εργοστασίου της Βαρσοβίας, ήταν μία μικρή επανάσταση. Το υψηλοπτέρυγο μαχητικό είχε μία νέα είδους πτέρυγα η οποία, αρχικά ονομάστηκε πτέρυγα Pulawski. Μέσα σε ελάχιστο χρόνο, είχε λάβει παγκόσμια αναγνώριση και λόγω του ιδιαίτερου σχήματός της που θύμιζε γλάρο, ονομάστηκε gull wing. Η διαμόρφωση αυτή έδινε στον χειριστή εξαιρετική ορατότητα στο εμπρόσθιο τόξο του αεροπλάνου.

Το σχέδιο προκάλεσε παγκόσμιο ενδιαφέρον και για έναν ακόμη λόγο. Η Πολωνία δεν ήταν εμφανώς σε κανένα από τα μπλοκ των τότε υπερδυνάμεων. Έτσι, κράτη και αεροπορίες που ήθελαν ένα μαχητικό χωρίς να πρέπει να δώσουν γαία και ύδωρ σε κάποιον από τους μεγάλους πατρόνες, μπορούσαν να στραφούν στην Πολωνία η οποία είχε να προσφέρει ένα πρώτης τάξης καταδιωκτικό χωρίς διπλωματική δέσμευση. Όταν χρόνια μετά, ο Τίτο μιλούσε για τον τρίτο δρόμο προς τον Σοσιαλισμό, δεν ανακάλυπτε ξανά τον τροχό!

Το πρώτο μοντέλο παραγωγής, το Ρ.11, πέταξε τον Αύγουστο του 1931. Το Ρ.11α από το οποίο η Πολωνική αεροπορία παρήγγειλε 30 τεμάχια, ήταν ίδιο με το Ρ.7 (που είχε παραχθεί σε 150 κομμάτια για την Πολωνική Αεροπορία) με τη διαφορά ότι φορούσε κινητήρα Bristol Mercury IV S2, ο οποίος κατασκευαζόταν κατόπιν αδείας, στην Πολωνία.

Το Ρ.24 σχεδιάστηκε με βάση την τελευταία έκδοση του Ρ.11, ώστε να προκύψει ένα μαχητικό για εξαγωγή σε τρίτους. Η άδεια παραγωγής του κινητήρα της Bristol δεν επέτρεπε εξαγωγή κι έτσι η γαλλική Gnome Rhone πρότεινε να φορέσουν τα πολωνικά μαχητικά, τον δικό της- ισχυρότερο- κινητήρα. Όταν πρωτοπέταξε το 1934, το Ρ.24 ήταν το πιο εξελιγμένο σχέδιο στον κόσμο, έχοντας στο ενεργητικό του και το ρεκόρ ταχύτητας για μαχητικά με κινητήρα αστεροειδούς διάταξης. Η ειρωνεία είναι ότι καθώς η Πολωνική Αεροπορία είχε εναποθέσει τις ελπίδες της στο υπό ανάπτυξη ακόμη Ρ.50, ο πόλεμος τη βρήκε με έναν κορμό από μαχητικά κατώτερα αυτών που η PZL είχε εξάγει!

Τα οικονομικά της χώρας μας δεν ήταν και ποτέ σε ιδιαίτερα καλή κατάσταση. Αυτό συνέτεινε με τον δικό του ιδιαίτερο τρόπο να προμηθευτεί η ΠΑ το μαχητικό που ήταν η δεύτερη επιλογή της. Όταν λοιπόν, η πρώτη επιλογή της επιτροπής της Αεροπορίας που αξιολογούσε τις υποψηφιότητες, ήταν το Gloster Gladiator, δημιουργήθηκε αμέσως ένα πολύ σημαντικό πρόβλημα- Οι Βρετανοί θέλανε μετρητά. Και μάλιστα, λίρες Αγγλίας. Αυτές οι πολυτέλειες, απλά δεν υπήρχαν! Το PZL είχε έρθει δεύτερο- αλλά όχι και καταϊδρωμένο- στην αξιολόγηση. Οι Πολωνοί όμως μπορούσαν και χωρίς σκληρό συνάλλαγμα. Όπως αποδείχθηκε, μπορούσαν και χωρίς μετρητά! Κι έτσι έκλεισε η συμφωνία. Γιατί τα 36 αεροσκάφη, κόστους 4,3 εκατομμυρίων δραχμών το καθένα, πληρώθηκαν με την αντίστοιχη ποσότητα σε καπνά!

Η ΠΑ παρήγγειλε 36 καταδιωκτικά, από τα οποία τα 5 ήταν Ρ.24Α, 7 Ρ.24F και 24 Ρ.24G. Οι βελτιώσεις που ζήτησε η ελληνική πλευρά επί των αεροσκαφών ήταν κατά κύριο λόγο νέο κάλυμμα στον κινητήρα Gnome Rhone, spinner στην έλικα, αύξηση των καυσίμων και τροποποιήσεις στα συστήματα λίπανσης του κινητήρα. Οι τροποποιήσεις αυτές έφεραν όλα τα μοντέλα στο ίδιο επίπεδο, οπότε δεν υπήρχαν και εξωτερικά εμφανείς διαφορές, με εξαίρεση τη σύνθεση του οπλισμού

Η ΠΑ προμηθεύτηκε μεταξύ 1937 και 1938 και τα 36 τεμάχια που είχε παραγγείλει. Τα PZL έλαβαν τους χαρακτηριστικούς σειριακούς αριθμούς από Δ101 ως και Δ136 και μοιράστηκαν ισόποσα σε τέσσερις Μοίρες Διώξεως- την 21η, την 22η, την 23η και την 24η. Της 24ης ΜΔ τα PZL μοιράστηκαν στις άλλες τρεις μοίρες όταν παραλήφθηκαν τα ΜΒ.151 από τη γαλλική Bloch. Το ίδιο έγινε και, μετά την έναρξη των επιχειρήσεων, στις 24/11 με τα PZL της 21ης ΜΔ που επανεξοπλίστηκε με τα Gladiator της Βρετανικής βοήθειας.

Το ξημέρωμα της 28ης Οκτωβρίου 1940 βρήκε την Πολεμική Αεροπορία ήδη με έναν πεσόντα χειριστή PZL από θανατηφόρο ατύχημα στις  8 Μαΐου 1939. Από τα 35 εναπομείναντα PZL μόνο 24 ήταν σε μάχιμη κατάσταση. Η εμπλοκή των Ρ.24 ξεκίνησε άμεσα με τη ραχοκοκκαλιά της ελληνικής εναέριας ασπίδας να σημειώνει τις πρώτες της καταρρίψεις την 1η Νοεμβρίου, όταν η 21η ΜΔ κατέρριψε ένα Ζ.1007bis της 107 Gruppo. Την επόμενη μέρα σημειώνεται η πρώτη μεγάλη αερομαχία της Θεσσαλονίκης κατά την οποία ο Μαρίνος Μητραλέξης εμβολίζει ένα Ζ.1007bis και συνολικά τα ελληνικά PZL της 22ης ΜΔ καταρρίπτουν επιβεβαιωμένα 6 ιταλικά και διεκδικούν και άλλες έξι μη επιβεβαιωμένες καταρρίψεις.

Την ίδια μέρα στην περιοχή των Ιωαννίνων, 3 PZL της 21ης ΜΔ, απογειώθηκαν να αντιμετωπίσουν 15 ιταλικά βομβαρδιστικά και τα μαχητικά συνοδείας. Οι τρεις χειριστές, Σακελλαρίου, Κατσαρός και Παπαδόπουλος, κατέρριψαν 3 CR.42 και Ζ.1007bis. Ο Σμηναγός Σακελλαρίου και ο επισμηνίας Παπαδόπουλος, έπεσαν ηρωικά μαχόμενοι τον εισβολέα και αποτελούν τους πρώτους πεσόντες PZL του Ελληνοϊταλικού πολέμου.

Η επόμενη μέρα βρίσκει την 22η ΜΔ ξανά στο μάτι του κυκλώνα των επιχειρήσεων και τα PZL της να επιτυγχάνουν άλλες τρεις καταρρίψεις στην περιοχή της Θεσσαλονίκης. Στις 4 Νοεμβρίου, ο Ιωάννης Κατσαρός της 21ης ΜΔ καταρρίπτει άλλα δύο Ζ.1007bis στην περιοχή της Θεσσαλίας.

Δέκα μέρες αργότερα, η 160 Gruppo, αποκτά ένα… νεκροταφείο στην περιοχή της Κορυτσάς καθώς 8 CR.42 καταρρίπτονται από τα Ρ.24 της 22ης και της 23ης ΜΔ. Το πλήγμα στο ηθικό της Reggia Aeronautica είναι πολύ σημαντικό γιατί δεν περίμεναν τόσο σθεναρή αντίσταση από μια αεροπορία που, στα χαρτιά τουλάχιστον, εμφανιζόταν ασθενική. Στις 15 του ίδιου μήνα, ο Παναγιώτης Αργυρόπουλος καταρρίπτει τη μοναδική απώλεια της ημέρας, ένα S79.

Στις 18 Νοεμβρίου, οι 12 επιβεβαιωμένες καταρρίψεις των ελληνικών PZL έρχονται να χρυσώσουν το χάπι της απώλειας άλλων δύο χειριστών καταδιωκτικών PZL, του Γρηγορίου Βαλκανά και του Κωνσταντίνου Γιαννικώστα, σε αποστολή πάνω από την Αλβανία. Ο Γιαννικώστας ανήκε στη μοίρα του Μητραλέξη, ο δε, Βαλκανάς, χειριστής της 23ης ΜΔ θυσιάστηκε μιμούμενος τον Μητραλέξη κι εμβολίζοντας ένα ιταλικό βομβαρδιστικό.

Στις 20 Νοεμβρίου, ο μοίραρχος της 22ης ΜΔ, Κέλλας, καταρρίπτει ένα Z.1007bis πάνω από τη μικρή Πρέσπα, ενώ την ίδια μέρα, τρία ιταλικά CR.42 αποφεύγουν να εμπλακούν με σχηματισμό τεσσάρων PZL. Η τελευταία κατάρριψη του έτους για την 23η ΜΔ, θα είναι στις 3 Δεκεμβρίου, όταν σε εναέρια συμπλοκή 6 PZL με 18 FIAT, καταρρίφθηκε ένα CR.42.

Με το νέο έτος, η ΠΑ είχε μείνει με μόλις 49 αεροσκάφη επιχειρησιακά, από τα οποία τα 19 ήταν PZL. Στις 8 του Ιανουαρίου, έρχεται η πρώτη κατάρριψη του νέου έτους με τον σμηναγό Φανουργάκη να καταρρίπτει ένα Ζ.1007bis. Ο ίδιος διεκδικεί ένα δεύτερο Ζ.1007bis στις 12/1, μέρα κατά την οποία η 23η ΜΔ έχει επιβεβαιωμένα καταρρίψει άλλα 3 Ζ.1007bis και η 22α ΜΔ δύο CR.42 (από ένα οι σμηναγοί Σκρούμπελος και Αντωνίου).

Στις 25/1, σε συνεργασία των μοιρών δίωξης, καταγράφονται τουλάχιστον 7 (επιβεβαιωμένες και ανεπιβεβαίωτες) καταρρίψεις της ΠΑ, από τις οποίες, τη μερίδα του λέοντος έχουν τα PZL. Ο Σμηναγός Αντωνίου της 22ης ΜΔ, έχει καταρρίψει επιβεβαιωμένα ένα Ζ.1007bis στην περιοχή της Θεσσαλονίκης κι ένα ΒR.20 στην περιοχή της Κλεισούρας- κάτι που φανερώνει αβίαστα, το πόσο τεντωμένες ήταν οι περιοχές στις οποίες δραστηριοποιούνταν οι ελληνικές μοίρες δίωξης. Ένα Gladiator της 21ης κι ένα PZL της 22ας ΜΔ μοιράζονται την κατάρριψη ενός BR.20 στην περιοχή της Κλεισούρας ενώ άλλα δύο BR.20 στην περιοχή της Κλεισούρας διεκδικούν οι 22η και 23η ΜΔ.

Στις 8 Φεβρουαρίου, Gladiator της 21ης ΜΔ και PZL της 22ης ΜΔ καταρρίπτουν ένα Z.1007bis και υποχρεώνουν σε φυγή, άλλους πέντε σχηματισμούς ιταλικών βομβαρδιστικών ενώ ο Φανουργάκης διεκδικεί ακόμη μία κατάρριψη. Την επομένη, 30 ιταλικά βομβαρδιστικά, συνοδευόμενα από 12 CR.42 και G.50 πέφτουν πάνω σε έναν ιπτάμενο τοίχο από 8 PZL και 4 Gladiators. Είναι η μέρα στην οποία ο Μητραλέξης θα πετύχει δύο επιβεβαιωμένες καταρρίψεις και μία ακόμη ανεπιβεβαίωτη, ενώ άλλη μία επιβεβαιωμένη έχει ο επισμηνίας Δάγγουλας Επαμεινώνδας.

Στις 10 Φεβρουαρίου, η 23η ΜΔ έχει επιβεβαιωμένα 3 καταρρίψεις ιταλικών βομβαρδιστικών και μία πιθανή, ενώ η 22α ΜΔ έχει 3 επιβεβαιωμένες καταρρίψεις και μία πιθανή ιταλικών καταδιωκτικών, και οι οχτώ στην περιοχή της Πρεμετής. Μετά την αερομαχία αυτή, δύο από τα PZL επέστρεψαν βαριά χτυπημένα, σχεδόν κατεστραμμένα. Στις 11 Φεβρουαρίου, πετούσε ένα τρίτο καταδιωκτικό- χτυπημένο στις 8 Φεβρουαρίου, συναρμολογημένο από τα απάρτια των άλλων δύο καταδιωκτικών!

Άλλες 3 επιβεβαιωμένες και δύο ανεπιβεβαίωτες καταρρίψεις έχει η 22η ΜΔ στις 20 Φεβρουαρίου ενώ στις 23/2 η 23η ΜΔ δείχνει ότι στη διάταξη μάχης της δεν έχει καταδιωκτικά αλλά αρπακτικά, καταρρίπτοντας άλλα 3 G.50. Ο Μάρτιος κυλά χωρίς καταρρίψεις για την Ελληνική Αεροπορία η οποία, νικήτρια στον πόλεμο αεροπορικής κυριαρχίας πάνω από το μέτωπο της Αλβανίας, γλύφει τις πληγές της και αναμένει την επίθεση της Luftwaffe.

Η πολυαναμενόμενη γερμανική επίθεση ήρθε στις 6 Απριλίου και μαζί ήρθαν και οι πρώτες καταρρίψεις Γερμανών από Έλληνες. Δύο PZL κι ένα Bloch μοιράζονται την κατάρριψη ενός Hs-126 ενώ στις 14 Απριλίου, ο Κουτρουμπάς καταρρίπτει άλλο ένα Hs-126. Την ίδια μέρα, ο υποσμηναγός Παναγιώτης Αργυρόπουλος καταρρίπτει ένα Ju-87 στην περιοχή των Τρικάλων.

Η επόμενη μέρα σηματοδοτεί και το κύκνειο άσμα των PZL στην Ελλάδα στην κορυφαία στιγμή αντίστασης της ΠΑ στους Γερμανούς της Luftwaffe, την αερομαχία των Τρικάλων. Την αερομαχία κατά την οποία το δωδεκάθεο της Πολεμικής, αντιμετώπισε στη σκιά του Ολύμπου, 25 Ju-87 και τη συνοδεία τους από ισάριθμα Bf-109 της JG27. Οι χειριστές της 22ης ΜΔ, αντιμέτωποι με υπέρτερους αριθμητικά αντιπάλους, καταπονημένοι αλλά με εξαιρετικά υψηλό φρόνημα, κατέρριψαν επιβεβαιωμένα μεταξύ τους δύο Bf-109 κι ένα Ju-87. Τα υπόλοιπα PZL καταστράφηκαν άδοξα στο έδαφος από τη Luftwaffe, είτε στην Αμφίκλεια, είτε στο Άργος.

Τα PZL P.24 φόρεσαν και τίμησαν τα ελληνικά αεροπορικά χρώματα πέραν πάσης αμφιβολίας ή αμφισβήτησης. Σε μια εποχή που η αεροναυπηγική σημείωνε άλματα με ρυθμούς σπρίντερ, το μόλις τέσσερα χρόνια πριν, πρωτοποριακό σχέδιο του εργοστασίου της Βαρσοβίας ήταν πλέον ανεπαρκές. Ή τουλάχιστον έτσι νόμιζαν οι ιταλικές διοικήσεις. Όπως απέδειξε και ο Pattle με το Gladiator του στην ίδια γωνιά του πλανήτη, ένας πιλότος με ταλέντο και ψυχή μπορεί να κάνει θαύματα με ένα υποδεέστερο- στα χαρτιά- αεροσκάφος δίωξης.

Το ίδιο απέδειξαν και οι Έλληνες πιλότοι, όχι μόνο των PZL αλλά όλης της ΕΒΑ. Ως ο κορμός όμως της τότε ΕΒΑ, το PZL αναπόφευκτα πήρε τη μερίδα του λέοντος από την πίτα των αερομαχιών. Οι παραλληλισμοί που μπορούν να γίνουν με τα σημερινά δεδομένα και τα ελληνικά F-16 (Block 30, 50D, 52+, 52M) που αποτελούν τον κορμό της αεροπορίας στις δύο αυτές απομακρυσμένες χρονικά περιόδους, είναι σχεδόν αυθόρμητοι. Και η ιστορία αποδεικνύει ότι ενώ οι Πολωνοί μας έδωσαν νεαρούς γλάρους που μόλις είχαν εκκολαφθεί, αυτά στις τάξεις της ελληνικής ΠΑ μεταμορφώθηκαν σε κυρίαρχα γεράκια!

Αφιερωμένο στη μνήμη εκείνων που έφυγαν, μαχόμενοι με PZL Ρ.24 για την Ελευθερία της Πατρίδας! ΑΘΑΝΑΤΟΙ!

8 Σχόλια

Filed under Αεροπορία, Ιστορικά Αεροσκάφη

Κι όμως, πέφτει ο Αστέρας της Αφρικής…

Το σκελετωμένο κορμί του Γερμανού άσσου με δυσκολία κρατιέται σε αξιοπρεπή στάση στην ανακριτική καρέκλα. Ακούει όμως με προσοχή τον διερμηνέα του ανακριτή του. «Είσαι ο καλύτερος Γερμανός άσσος καταδιωκτικών. Έχεις καταρρίψει 345 Σοβιετικά αεροσκάφη. Άρα πρέπει να σε δικάσουμε εις θάνατον για τη δολοφονία 345 αθώων Σοβιετικών υπερασπιστών του Κομουνισμού και της Μητέρας Ρωσίας.» Ο ξανθός ιππότης σηκώνει το κεφάλι και τα γαλανά του μάτια κοιτούν τον Σοβιετικό βαθιά στα μάτια. «Δεν ήμουν εγώ ο καλύτερος πιλότος καταδιωκτικών της Luftwaffe. Ο καλύτερος όλων μας ήταν ο HansJoachim Marseille…»

Ο Hans-Joachim Marseille γεννήθηκε στο Βερολίνο στις 13 Δεκεμβρίου 1919. Ενώ έμεινε γνωστός για την εξωτερική του εμφάνιση που θα μπορούσε να τον είχε κάνει κινηματογραφικό αστέρα, ως παιδάκι ήταν καχεκτικό και αδύναμο που κόντεψε να πεθάνει από ένα πολύ σοβαρό περιστατικό γρίπης- ναι οι άνθρωποι πέθαιναν και τότε από τη γρίπη, δε χρειάστηκε να ανακαλύψουμε τη γρίπη των χοίρων.

Γιός παρασημοφορημένου αξιωματικού του πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου ο οποίος υπηρέτησε και στο Ανατολικό Μέτωπο από την αρχή της επιχείρησης Μπαρμπαρόσα, στη σχέση πατέρα και υιού, η ζεστασιά δεν ήταν από τα δυνατά της σημεία. Αρνιόταν πεισματικά να επισκεφθεί τον πατέρα του στο Αμβούργο για καιρό μετά το διαζύγιο των γονιών του αλλά ακόμη και η επαναπροσέγγιση που επιχειρήθηκε δεν κράτησε. Άφησε όμως ένα στίγμα στον νεαρό Hans-Joachim που θα τον καταδίωκε στην πειθαρχημένη Luftwaffe. Τη ροπή προς τον έκλυτο νυχτερινό βίο.

Αυτό, σε καμία περίπτωση δε σημαίνει ότι η ζωή με τη μητέρα του και τον πατριό του ήταν ρόδινη. Η φήμη του επαναστάτη λόγω έλλειψης πειθαρχίας προηγείτο αυτού και ήταν το δεύτερο χαρακτηριστικό, πέρα από τη νυχτερινή ζωή του, για το οποίο θα γινόταν αρχικά γνωστός στις τάξεις της Luftwaffe. Στο σχολείο η μητέρα του έπαιρνε συνεχώς γράμματα από τους δασκάλους του ότι ήταν τεμπέλης και ονειροπολούσε την ώρα του μαθήματος και τον ενδιέφερε περισσότερο να κάνει φάρσες στους συμμαθητές του παρά τα μαθήματά του. Τα τελευταία χρόνια του σχολείου όμως, ο νεαρός Hans-Joachim άλλαξε πορεία και εξέφρασε την επιθυμία του να γίνει αξιωματικός της αεροπορίας.

Στις τάξεις της Luftwaffe εντάχθηκε στις 7/11/1938 ως δόκιμος αξιωματικός και την 1η Μαρτίου 1939 μετατέθηκε στη Σχολή Αεροπορικού Πολέμου- Luftkriegsschule, LKS 4 στο Furstenfeldbruck. Μεταξύ των συμμαθητών της σειράς του ήταν και ο Werner Schroer ο οποίος έχει πει ότι πολλές φορές ο Marseille ήταν σε ρήξη με την πειθαρχία που επιβάλλουν οι Ένοπλες Δυνάμεις. Αυτό είχε αποτέλεσμα πολύ συχνές κρατήσεις και στερήσεις εξόδου.

Ένα χαρακτηριστικό περιστατικό αναφέρει ότι σε μία πολύωρη εκπαιδευτική πτήση ναυτιλίας, ο Marseille προσγειώθηκε σε μια φαινομενικά ήσυχη ευθεία δρόμου, ανάμεσα σε εξίσου ήσυχα χωράφια και τρέχοντας πίσω από ένα δέντρο, έκανε… την ανάγκη του. Βλέποντας το αεροπλάνο, κάποιοι αγρότες έσπευσαν να βοηθήσουν αλλά μέχρι να φτάσουν, ο Marseille είχε ήδη ξεκινήσει για απογείωση και οι αγρότες απλά ένιωσαν από πρώτο χέρι πώς είναι να σε πετάει πίσω το ρεύμα αέρα αεροπλάνου που απογειώνεται. Οι αγρότες διαμαρτυρήθηκαν εγγράφως και ο Marseille βρέθηκε ξανά «αλυσοδεμένος» στο κρεβάτι του, μακριά από το πιλοτήριο!

Ο Marseille ολοκλήρωσε την εκπαίδευσή του στο 5ο σχολείο μαχητικών (Jagdfliegerschule 5). Την εποχή εκείνη διευθυντής ήταν ο άσσος του Α΄ ΠΠ Eduard von Schleich. Εκεί ήταν και η πρώτη φορά που ο Marseille έλαβε εξαιρετικές αξιολογήσεις. Παρ’ όλα αυτά, είχε μετατεθεί σε πτέρυγα μάχης επιφορτισμένη με καθήκοντα αεράμυνας από την αρχή του πολέμου μέχρι την πτώση της Γαλλίας.

Στις 10 Αυγούστου μετατέθηκε εκ νέου, προκειμένου να λάβει μέρος στη Μάχη της Αγγλίας. Στην πρώτη του αερομαχία στις 24/8/1940, σημείωσε και την πρώτη του κατάρριψη εκμεταλλευόμενος την μικρότερη ακτίνα στροφής του Bf-109 έναντι του Spitfire. Έπληξε το βρετανικό μαχητικό στον κινητήρα και το είδε να βυθίζεται στη θάλασσα της Μάγχης. Σε γράμμα προς τη μητέρα του, φέρεται να έγραψε πως

“Σήμερα κατέρριψα τον πρώτο μου αντίπαλο. Δε μου κάθεται καλά. Σκέφτομαι πώς να νιώθει η μητέρα αυτού του νεαρού, όταν θα λάβει τα νέα του θανάτου του. Και ευθύνομαι μονάχα εγώ για τον θάνατο αυτόν. Είμαι θλιμμένος αντί να χαίρομαι για την πρώτη μου επιτυχία”

Στη δεύτερή του έξοδο σημείωσε άλλη μία επιτυχία και μέχρι να συμπληρώσει πέντε εξόδους, είχε καταρρίψει τέσσερα βρετανικά αεροσκάφη. Στις 23 Σεπτεμβρίου υποχρεώθηκε να εγκαταλείψει πάνω από τη Μάγχη λόγω απώλειας του κινητήρα, συνέπεια battle damage πάνω από το Dover. Μετά από τρίωρη πάλη με τα κύματα και την υποθερμία, περισυνελλέγη από γερμανικό υδροπλάνο. Εμφανώς καταβεβλημένος και με συμπτώματα κρυοπληξίας, μεταφέρθηκε σε προκεχωρημένο νοσοκομείο.

Στις 28 του ίδιου μήνα, σημείωσε την έβδομη κατάρριψή του αλλά πάλι ο κινητήρας του τον πρόδωσε και πραγματοποίησε αναγκαστική προσγείωση με αποτέλεσμα να διαγραφεί και αυτό το Bf-109.

Εξακολουθούσε να έχει θέμα με την πειθαρχία αλλά πλέον θεωρούσε πως είχε καλό λόγο καθώς σε έναν πόλεμο, αν δεν αντιδράσεις άμεσα βάσει του ενστίκτου σου, οι πιθανότητες να έχεις απώλειες αυξάνονται δραματικά. Δεν μπορούσε όμως, όπως κάθε μοναχικός θηρευτής στη φύση, να καταλάβει ότι στον τρόπο διεξαγωγής αεροπορικού πολέμου της Luftwaffe, η υπακοή σε εντολές και η τήρηση σχηματισμού ήταν υψίστης σπουδαιότητας. Σε περιστατικό κατά το οποίο έσωσε τον αρχηγό του σχηματισμού από βρετανικό μαχητικό, το μόνο που κατάφερε ήταν να τιμωρηθεί με 3 μέρες σε καθήκοντα εδάφους για ανυπακοή σε ήδη δοσμένη διαταγή!

Στις αρχές Οκτωβρίου, με κάμποσες καταρρίψεις στην LG 2, ο Marseille μετατέθηκε στην JG 52, πετώντας με μορφές όπως ο Steinhoff και ο Barkhorn. Το μόνο που κατάφερε όμως την περίοδο αυτή ήταν να διαγράψει 4 Bf-109!!!

Ο Steinhoff θα έγραφε αργότερα

“…Ο Marseille ήταν εξαιρετικά όμορφος ως άνδρας. Ήταν πολύ ταλαντούχος πιλότος αλλά ήταν αναξιόπιστος! Είχε φιλενάδες παντού και τον κρατούσαν τόσο απασχολημένο που κάποιες φορές ήταν τόσο κουρασμένος που έπρεπε να τον κρατήσω στο έδαφος. Η ανευθυνότητα που επεδείκνυε κατά την εκτέλεση των καθηκόντων του ήταν ο κύριος λόγος που τον απέλυσα. Αλλά ήταν ακαταμάχητα γοητευτικός…”

Προκειμένου να τον τιμωρήσει για την απειθαρχία του, όπως έλεγαν οι σύγχρονοί του, απόρροια του μποέμικου τρόπου ζωής του, των «γκομενικών» του και της αγάπης του προς την jazz- jazz είπα, όχι swing, μην μπερδεύεσαι- μουσική, ο Steinhoff τον μετέθεσε στην JG 27. Κανένας δεν περίμενε την εξέλιξη που θα είχε ο Marseille στη νέα του μονάδα…

“Τα μαλλιά του ήταν υπερβολικά μακριά και είχε έναν κατάλογο με πειθαρχικά παραπτώματα σαν τον βραχίωνά μου. Από τις 7 καταρρίψεις που είχε δηλώσει στη Μάχη της Αγγλίας, οι τέσσερις δεν ήταν επιβεβαιωμένες τότε και το ποσοστό αυτό για τη Luftwaffe ήταν ιδιαίτερα υψηλό. Και σα να μην έφταναν όλα αυτά, ήταν Βερολινέζος. Προκειμένου να δημιουργήσει μια εικόνα για τον εαυτό του, δεν είχε πρόβλημα να κομπάζει για τις κοπέλες με τις οποίες είχε κοιμηθεί, μεταξύ αυτών και μία πολύ διάσημη ηθοποιός. Ήταν θυελλώδης, ευέξαπτος και ατίθασος. Τριάντα χρόνια αργότερα θα ήταν με μία λέξη, ένας playboy.”

Τα λόγια αυτά του διοικητή του Eduard Neumann συνθέτουν την πλήρη εικόνα του νεαρού πιλότου που παρουσιάστηκε στο γραφείο του με τα χαρτιά της μεταθέσεως. Παρ’ όλα αυτά, είχε πει σε μια συνέντευξη αρκετά χρόνια μετά τον πόλεμο ότι “ο Johen μπορούσε να είναι είτε πειθαρχικό πρόβλημα όλης της μονάδας, είτε εξαιρετικός πιλότος καταδιωκτικών…” Η JG 27 έφυγε λίγο αργότερα για τη Βόρειο Αφρική…

Στις 20 Απριλίου ταξίδευε από την Τριπολίτιδα της Λιβύης στο προκεχωρημένο αεροδρόμιο στο οποίο είχε προωθηθεί η μοίρα του. Το Bf-109 του παρουσίασε- ω τι μυστήριο- πρόβλημα στον κινητήρα. Εκτέλεσε αναγκαστική προσγείωση στη μέση του πουθενά της ερήμου αλλά έφτασε στον προορισμό του, εν αρχή σταματώντας ένα ιταλικό φορτηγό και εν συνεχεία, με το Opel Admiral ενός στρατηγού διοικητή μίας μονάδας εφοδιασμού, αφού τον έπεισε ότι έπρεπε να είναι διαθέσιμος την επόμενη μέρα στη μονάδα του! Ο στρατηγός δεν του παραχώρησε το Opel Admiral σκέτο αλλά μαζί με τον προσωπικό του οδηγό και τον αποχαιρέτησε φωνάζοντάς του ότι “θα μου το ξεπληρώσεις με 50 καταρρίψεις”! Προφανώς ήταν μία από τις φορές που ο τύπος του Marseille ήταν πολύ αρεστός σε κάποιον με ανώτερο βαθμό!

Στις 23 και στις 28 Απριλίου σημείωσε τις δύο πρώτες του καταρρίψεις στο θέατρο της Βορείου Αφρικής. Σε αερομαχία στις 23 Απριλίου, καταρρίφθηκε και ο ίδιος, όταν το Bf-109 του υπέκυψε στα πολλαπλά πλήγματα του James Denis, Γάλλου άσσου Hurricane της 73 Μοίρας της RAF. Οι βολίδες του Denis, έπληξαν τον κινητήρα και το πιλοτήριο του Γερμανού αλλά δεν πέτυχαν το κεφάλι του Marseille για ελάχιστα εκατοστά καθώς από τις φορτίσεις των ελιγμών, ο Marseille έγερνε προς τα εμπρός!

Ο ρυθμός με τον οποίο ο Marseille σημείωνε τις εναέριες νίκες του ήταν χαμηλός μεν, αλλά δεν ήταν και εντελώς ασυνήθιστος για τα δεδομένα της Luftwaffe. Βέβαια, από την άλλη, δεν είναι και ιδιαίτερα αξιοζήλευτο για έναν πιλότο καταδιωκτικών να περάσει από τον Ιούνιο ως τον Αύγουστο χωρίς να σημειώσει κατάρριψη. Η τακτική του να βουτά επιτιθέμενος με πλεονέκτημα ύψους μέσα από σχηματισμούς- συνήθως μαχητικών- κατέληγε με τον Marseille να βάλλεται από παντού και να καταλήγει με αεροπλάνα των οποίων η μόνη χρησιμότητα θα ήταν να… σουρώνει μακαρόνια, και μάλιστα, από τα χοντρά! Ο, πλέον αρκετά ανυπόμονος, Neumann ενθάρρυνε τον Marseille να βελτιωθεί μέσω εξάσκησης και ατομικής προπόνησης! Ανάμεσα στα εννιά αεροσκάφη που είχε καταφέρει να «χαλάσει» μέχρι τότε ήταν κι ένα από τα πρώτα τροποποιημένα για περιβάλλον ερήμου Bf-109.

Όμως ο Marseille επέμεινε. Είχε βρει πλέον αυτό που τον έλκυε περισσότερο- μετά τις ωραίες γυναίκες- στον κόσμο αυτόν. Δημιούργησε και ακολούθησε ένα εξατομικευμένο πρόγραμμα εκπαίδευσης και φυσικής προπόνησης το οποίο σφυρηλάτησε ένα νέο είδος εναέριου πολεμιστή. Ο Marseille καλλιέργησε εξαιρετική επίγνωση τακτικής κατάστασης, ικανότητες σκόπευσης και εκτέλεσης ελιγμών. Τελειοποίησε επίσης, τον τρόπο που προτιμούσε να επιτίθεται στους αντιπάλους του. Εγκατέλειψε την πρωτόγονη ιδέα της αντιγραφής του αετού που πέφτει σε ένα κοπάδι κατσίκες και προτιμούσε να επιτίθεται από το πλάι, σε σχετικά κοντινά ύψη με τον αντίπαλο σχηματισμό. Έγινε σύντομα γνωστό ότι ήταν πλέον δεινός σκοπευτής και ακόμη καλύτερος στην τέχνη της προσκόπευσης (deflection shooting). Ενώ ο νόμος της Φυσικής υπήρχε και είχε διδαχθεί σε όλους τους πιλότους, οι περισσότεροι, ακόμη και μεγάλοι άσσοι, το εφάρμοζαν εμπειρικά. Ο Marseille προπονούνταν μαζί με τους συναδέλφους αεροπόρους της μοίρας του στο σκέλος της επιστροφής από τις αποστολές τους. Βάζανε στοιχήματα μάλιστα, για το αν θα μπορέσει ή όχι, να περάσει τα τροχιοδεικτικά του στην προσυμφωνημένη απόσταση μπροστά από το αεροσκάφος «στόχο». Το παιχνίδι είχε αρχίσει να γίνεται εξαιρετικά επικίνδυνο με την αδελφοκτονία όλο και πιο ορατή ως ενδεχόμενο καθώς το στοίχημα άρχισε να τίθεται σε αποστάσεις της τάξης του μισού μέτρου μπροστά από τον κώνο της έλικας του αεροπλάνου «στόχου»! Κάποιος τους κάρφωσε στον Neumann και η εκπαίδευση έγινε… λιγότερο αληθοφανής!

Η σκληρή δουλειά επιτέλους απέδωσε καρπούς και στις 24 Σεπτεμβρίου είχε την πρώτη του πολλαπλή επιτυχία, καταρρίπτοντας τέσσερα Hurricanes της SAAF. Μέχρι τα μέσα του Δεκέμβρη 1941, είχε φτάσει τις 25 επιβεβαιωμένες καταρρίψεις, εποχή κατά την οποία το προσωπικό της Μοίρας του ήταν σε rotation προκειμένου να μεταπηδήσουν από το -109Ε στο F/trop (εκ του tropicalised).

Δεν αρκέστηκε όμως σε όσα είχε επιτύχει και το πρόγραμμα εκγύμνασής του συνεχίστηκε αμείωτο, όπως και το πρόγραμμα πτητικής εκπαίδευσης. Όπως και ο νοτιοαφρικανός Marmaduke Pattle, επεδίωκε συνεχώς την αυτοβελτίωση. Το πρόγραμμα γυμναστικής του είχε μεταξύ άλλων περισσότερα από 200 καθίσματα τη μέρα και ισάριθμους κοιλιακούς  προκειμένου να μπορεί να αντέχει τα g των αερομαχιών. Για να έχει καλύτερη αίσθηση των ποδοστηρίων, πετούσε με παπούτσια τένις! Επίσης έπινε απεριόριστες ποσότητες γάλα αν και αυτό δεν πρέπει να σχετίζεται τόσο με τη διατήρηση της 20/20 όρασής του αλλά πιο πολύ με την ανάγκη να καλύψει την τάση του να καταναλώνει αντίστοιχες ποσότητες αλκοόλ…

Στις 22 Φεβρουαρίου του απονέμεται ο Σταυρός των Ιπποτών για την 46η του κατάρριψη αλλά μέχρι να γίνει η απονομή, ήδη είχε καταφέρει την 50η του κατάρριψη. Και κάπου εκεί αρχίζει η έντονη προβολή του στα Μέσα, τα απανωτά αφιερώματα στο περιοδικό Signal και του αποδίδεται το παρατσούκλι «Ο αστέρας της Αφρικής».

Η πιο αποτελεσματική τακτική των Συμμάχων για την αντιμετώπιση της Αεροπορίας του Afrika Korps ήταν ο κύκλος Lufbery, στον οποίο, η ουρά κάθε αεροσκάφους καλύπτεται από ένα άλλο αεροσκάφος. Η τακτική αυτή όπως προείπαμε, ήταν αποτελεσματική απέναντι ακόμη και στον νεαρό Johen. Με το να βελτιωθεί όμως στον βαθμό που βελτιώθηκε, μπόρεσε να αρκείται σε ριπές των 2΄΄ για να καταρρίψει ένα αεροσκάφος, κάτι που του έδινε χρόνο να απεμπλακεί, πριν προλάβει ο εχθρικός σχηματισμός καν να εμπλακεί. Έτσι, μετέτρεπε μία κατάσταση που δεν τον ευνοούσε σε, πολύ ευνοϊκή για εκείνον και τον wingman του.

Όσο βελτιωνόταν στον έλεγχο του αεροσκάφους, τόσο μπορούσε να αναπτύσσει τις αεροπορικές του τακτικές και να δοκιμάζει νέα πράγματα και καινούριες ιδέες. Πολλές φορές, επιτιθέμενος σε ένα Lufbery circle, προτιμούσε να δημιουργεί έναν δικό του κύκλο, με όσο το δυνατόν μικρότερη ακτίνα, ώστε να του δίνεται η ευκαιρία να προσβάλλει περισσότερα εχθρικά αεροσκάφη, παρά να χρησιμοποιεί το πλεονέκτημα του ύψους και της ταχύτητας ώστε να διασπάσει τον σχηματισμό τους. Σύμφωνα με τον Emil Clade, “κανείς δεν μπορούσε να εκτελέσει αυτούς τους ελιγμούς με αυτή τη μαεστρία και προτιμούσαν να «την πέφτουν» σε μεμονωμένους στόχους, συνήθως αποτέλεσμα της διασπαστικής τακτικής του Marseille ώστε να μπορούν να διαφύγουν αν κάτι πήγαινε στραβά. Πετούσε πολύ αργά, τόσο αργά που χρησιμοποιούσε τα flaps του για να μην πέσει στο έδαφος σαν πέτρα, προκειμένου να μπορέσει να διαγράψει τροχιά μικρότερης διαμέτρου από τον αμυντικό κύκλο του Lufbery. Είχε γίνει πλέον ένα με το μαχητικό του και χειριζόταν το αεροσκάφος του καλύτερα από τον καθέναν.

Ένα άλλο ιερό τέρας της Luftwaffe, που είχε κερδίσει τον σεβασμό ένθεν κι ένθεν, ο Adolf Galland, είχε πει για τον Marseille ότι “…ήταν ένας βιρτουόζος ανάμεσα στους πιλότους καταδιωκτικών του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου. Τα επιτεύγματά του θεωρούνταν ως τότε αδύνατα και δεν ξεπεράστηκαν από κανέναν μετά τον θάνατό του.”

Ίσως όμως την καλύτερη περιγραφή της θεωρίας του να την έχει δώσει αυτός ο ίδιος, όταν σε συζήτηση με τον, επίσης άσσο, φίλο του Hans- Arnold Stahlschmidt, ο Johen φέρεται να έχει πει… “Συχνά γεύομαι την αεροπορική μάχη όπως θα έπρεπε να είναι. Με βλέπω στη μέση ενός βρετανικού μελισσιού, να πυροβολώ από κάθε δυνατή θέση και να μην με πετυχαίνουν ποτέ. Τα αεροσκάφη μας είναι θεμελιώδη στοιχεία, τα οποία πρέπει να τιθασεύσουμε. Πρέπει να μπορείς να πυροβολήσεις από όπου χρειαστεί. Από αριστερά, αν στρίβεις από δεξιά, στην έξοδο από roll, ανάποδα, με τα σκέλη πάνω, οποτεδήποτε. Μόνο έτσι μπορείς να αναπτύξεις τις δικές σου προσωπικές τακτικές. Τακτικές μάχης που ο εχθρός, απλά δεν μπορεί να αντιληφθεί και να περιμένει. Μια σειρά από απρόσμενες κινήσεις και ενέργειες, ποτέ ίδιες μεταξύ τους, πάντοτε πηγάζουσες από την τρέχουσα κατάσταση. Μόνο τότε μπορείς να βρεθείς μέσα σε ένα εχθρικό μελίσσι και να το τινάξεις από μέσα.”

Οι ανορθόδοξες τακτικές του τον υποχρέωσαν να αλλάξει- καλύτερα να, αναπροσαρμόσει- τον τρόπο μάχης της Luftwaffe. Αντί για αγέλες χωρισμένες σε τετράδες, που χρησιμοποιούσαν οι Σύμμαχοι αλλά και οι γερμανικές μοίρες, προτιμούσε τα ζευγάρια και μάλιστα με τον νούμερο 2 σε απόσταση ασφαλείας ώστε να αποφευχθεί το ενδεχόμενο της αδελφοκτονίας λόγω εναέριας σύγκρουσης ή λάθους πυρών. Από το σημείο εκείνο και πέρα, ήταν απλά ασταμάτητος. Έβαλε σε εφαρμογή τις θεωρίες του περί αεροπορικής μάχης και απλά μετέτρεψε τα Συμμαχικά μαχητικά σε μύγες δίπλα σε κάνιστρο εντομοκτόνου.

Στις 3 Ιουνίου του 1942, ο Marseille με τον νούμερο 2 του επιτέθηκαν σε έναν σχηματισμό από 16 P-40 Kittyhawks της SAAF. Κατέρριψε έξι, από τα οποία, τα πέντε σε έξι λεπτά. Μεταξύ των θυμάτων ήταν και τρεις άσσοι, οι οποίοι είχαν μεταξύ τους 16 καταρρίψεις. Ήταν εκπληκτικό το ότι οι βολές του έπεφταν συστηματικά και με χειρουργική ακρίβεια ξεκινώντας από τον κινητήρα, πίσω από την έλικα, και κατέληγαν στο πιλοτήριο. Όποιος έπεφτε στα σκοπευτικά του, ήταν σχεδόν καταδικασμένος! Και για να επιτύχει αυτό το επίτευγμα αεροπορικής μάχης, ξόδεψε μόνο 360 φυσίγγια!

Τρεις μέρες αργότερα, τιμήθηκε με τα φύλλα δρυός στον Σταυρό των Ιπποτών για τη συμπλήρωση 75 καταρρίψεων. Ήταν όμως ένα ηθικό βραβείο που δεν έλαβε καθώς στις 18 του ίδιου μήνα, ανακοινώθηκε ότι θα γίνει ο δωδέκατος αεροπόρος που θα του απονεμηθούν τα ξίφη στον Σταυρό των Ιπποτών με φύλλα δρυός για την 100η του νίκη (του απονεμήθηκε σε ειδική τελετή από τον ίδιο τον Hitler στις 28 Ιουνίου 1942).

Μετά την 100η του εναέρια νίκη στις 17 Ιουνίου, ο Johen επέστρεψε στη Γερμανία για δίμηνη άδεια. Στις 6 Αυγούστου ξεκίνησε το ταξίδι της επιστροφής για το μέτωπο της Βορείου Αφρικής, συνοδευόμενος από την αρραβωνιαστικιά του. Στις 13 Αυγούστου, σε στάση στη Ρώμη, ο Μουσολίνι του απένειμε για τη δράση του το Χρυσό Μετάλλιο Στρατιωτικής Τιμής, την ανώτερη ηθική αμοιβή της Ιταλίας. Δέκα μέρες αργότερα, ο Marseille επέστρεψε στην ενεργό δράση. Η 1η Σεπτεμβρίου, ακριβώς 3 χρόνια μετά την έναρξη του πολέμου, ήταν η πλέον επιτυχής μέρα για τον Marseille, μέρα κατά την οποία κατέρριψε ούτε λίγο ούτε πολύ, 17 συμμαχικά αεροσκάφη, σε έναν μήνα κατά τον οποίο σημείωσε 54 συνολικά καταρρίψεις. Από τα 17 μαχητικά, τα οχτώ τα κατέρριψε μέσα σε δέκα λεπτά, για το οποίο επίτευγμα του χάρισαν οι Ιταλοί συμπολεμιστές του ένα Volkswagen στο οποίο είχαν γράψει τη λέξη Otto (οχτώ, στα ιταλικά)! Η μέρα αυτή και η αερομαχία αυτή έμεινε στην ιστορία της σύρραξης, καθώς κανένας άλλος πιλότος του Άξονα, δε σημείωσε τόσες επιτυχίες έναντι των συμμάχων στο δυτικό μέτωπο μέσα σε μία μέρα, μέχρι το τέλος του πολέμου!

Τρεις μέρες αργότερα, ανακοινώθηκε ότι ο Χίτλερ θα του απονείμει σε εδική τελετή, για τα επιτεύγματά του στη Βόρειο Αφρική, τα διαμάντια στον σταυρό των ιπποτών με ξίφη και φύλλα δρυός. Ήταν μόλις ο τέταρτος αεροπόρος που λάμβανε αυτήν την τιμή, μέχρι τότε.

Ο Marseille συνέχισε να προκαλεί αιμορραγία στην Αεροπορία της Ερήμου, καταφέρνοντας πολλαπλές καταρρίψεις, όπως 7 Kittyhawks στις 15 Σεπτεμβρίου. Παρ’ όλα αυτά, στο μεγαλύτερο παιχνίδι της Βορείου Αφρικής, οι Γερμανοί είχαν μείνει με 112 μαχητικά, από τα οποία τα 65 σε μάχιμη κατάσταση, τη στιγμή που ο Monty ήξερε ότι πάνω από το κεφάλι του μπορούσαν να βρεθούν κοντά 800 Spitfires, Hurricanes, Kittyhawks κλπ. Και σε αυτό ακριβώς εστιάζεται άλλος ένας προβληματισμός των ιστορικών της περιόδου όπως ο Stephen Bungay. Γιατί οι γερμανοί εξακολουθούσαν να εμπλέκονται με μαχητικά, τη στιγμή που το πρόβλημα ήταν τα βομβαρδιστικά; Από τις 158 καταρρίψεις του Marseille, μόνο οι 4 είναι βομβαρδιστικά. Οι υπόλοιπες ήταν καταδιωκτικά τα οποία, ας μη γελιόμαστε, δεν ήταν high value targets που θα προκαλούσαν τη ζημιά που προκάλεσαν τα βομβαρδιστικά της Αεροπορίας της Ερήμου στις δυνάμεις του Rommel.

Αν και η αναλογία μαχητικών στον αέρα δεν ήταν τραγική, κρίνοντας από τις καταρρίψεις που είχαν οι Γερμανοί και οι Βρετανοί πιλότοι αντίστοιχα, οι Γερμανοί είχαν φτάσει στα όρια της εξάντλησης. Ο Marseille δεν αποτελούσε εξαίρεση. Κατά την τελευταία του αερομαχία στις 26 Σεπτεμβρίου, ενεπλάκη σε μία 15λεπτη κούρσα θανάτου με έναν σχηματισμό 11 Spitfires. Οι τακτικές όμως ήταν γνωστές και το αποτέλεσμα αναμενόμενο. Ο Gustav (το παρατσούκλι της G έκδοσης του Bf-109) του Marseille υπάκουε στις προσταγές του αναβάτη του. Τα πολυβόλα του κροταλίζουν και τα ρουθούνια του ιπτάμενου δράκου του ξερνούν φωτιές. Το Spitfire κλονίζεται. Μεταλλική βροχή χτυπά ρυθμικά τον κινητήρα του. Το μέλλον του έχει μόλις γραφτεί και δεν έχει πολλές σελίδες. Πέφτει και τα υπόλοιπα Spitfires του σχηματισμού απεμπλέκουν. Αυτή ήταν η 7η κατάρριψη για τον Marseille εκείνη τη μέρα, η 158η και τελευταία του πολέμου για εκείνον.

Το Bf-109G ήταν να αντικαταστήσει το Bf-109F εκείνη την περίοδο σε όλες τις μονάδες της Luftwaffe, κάτι που ο Marseille δεν ήθελε να δεχτεί, λόγω των υψηλών ρυθμών με τους οποίους παρουσιάζονταν προβλήματα στους κινητήρες τους (βλέπε Αλεβιζάκης Ηλίας…). Παρ’ όλα αυτά, και επειδή υπήρξε η σχετική διαταγή από τον Στρατάρχη Kesselring, ο Marseille υπάκουσε. Απρόθυμα, αλλά υπάκουσε…

Τις επόμενες μέρες, η μοίρα του Marseille αποσύρθηκε από τις επιχειρήσεις προκειμένου το προσωπικό να ξεκουραστεί. Εκείνη τη μέρα δέχτηκε ένα τηλεφώνημα από τον ίδιο τον Στρατάρχη Rommel να πάνε μαζί στο Βερολίνο για μια ομιλία του Hitler στις 30 Σεπτεμβρίου. Ο Marseille αρνήθηκε λέγοντας ότι τον χρειάζονται οι άνδρες του στο μέτωπο και εξ άλλου, δε θα ήταν σωστό να τον βλέπουν οι άνδρες του να παίρνει ξανά άδεια ενώ είχε ήδη πάρει τρεις μήνες εκείνον τον χρόνο!

Την αποφράδα εκείνη, όπως αποδείχτηκε, μέρα της ομιλίας εκείνης του Hitler, ο Marseille ηγείτο της μοίρας του σε αποστολή συνοδείας Stuka, κατά την οποία δε σημειώθηκε κάποια επαφή. Κατά την επιστροφή, το πιλοτήριο άρχισε να γεμίζει καπνούς. Σχεδόν τυφλός και στα πρόθυρα της υποξίας, καθοδηγήθηκε στις φίλιες γραμμές, από τους wingmen του. Στο σημείο αυτό ο Marseille φώναξε από τον ασύρματο ότι “πρέπει να εγκαταλείψω τ ώ ρ α, δεν αντέχω άλλο…” Τα Bf-109 της μοίρας του άνοιξαν για να του κάνουν χώρο να ελιχθεί. Ο Marseille εκτέλεσε μισό roll κι έφερε το αεροπλάνο με την κοιλιά να κοιτά τον ουρανό. Στην κατάσταση που ήταν όμως δεν μπόρεσε να προσέξει ότι το αεροπλάνο είχε μπει σε βύθιση, με αποτέλεσμα, κατά την έξοδο από το πιλοτήριο να παρασυρθεί από το ρεύμα του αέρα. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να χτυπήσει την ουρά του μαχητικού του, χτύπημα το οποίο τον αναισθητοποίησε και να πέσει στο κενό χωρίς να ανακτήσει ποτέ τις αισθήσεις του και να ανοίξει το αλεξίπτωτό του! Ο γιατρός που έκανε τη νεκροψία τον αναγνώρισε από τον Σταυρό των Ιπποτών με φύλλα δρυός και ξίφη (δεν πρόλαβε να πάρει τα διαμάντια στον Σταυρό των Ιπποτών παρ’ όλο που του είχαν απονεμηθεί) που φορούσε στον λαιμό.

Η κηδεία του έγινε την επόμενη μέρα, 1η Οκτωβρίου και επικήδειοι ακούστηκαν τόσο από τον Neumann, όσο και τον ίδιο τον Kesselring. Ο θάνατος του Marseille προκάλεσε μία πτώση ηθικού σε όλη τη Luftwaffe αλλά οι μονάδες της Αφρικής δεν μπόρεσαν ποτέ να ανακάμψουν από αυτήν την απώλεια. Αυτό φανέρωσε ένα μοιραίο λάθος στον τρόπο διοίκησης του Marseille, ο οποίος όμως δεν ήταν απόλυτα δική του επιλογή αλλά εντασσόταν στο ευρύτερο πλαίσιο διοίκησης της Luftwaffe. Ο συγκεντρωτισμός «κυνηγετικών καθηκόντων» στο πρόσωπο του Marseille σήμαινε πως δεν υπήρχε κάποιος άλλος τρανός πιλότος να αναλάβει τα ηνία μετά τον θάνατο αυτού του μονομάχου.

Σχολιάστε

Filed under Αεροπορία, Πεσόντες, Strategic thinking

Στων αγγέλων τα πρώτα λημέρια…

Στο μικρό σπιτάκι στην Τρίπολη, η γέρικη φιγούρα έχει τρεις εικόνες στο παλιό ξύλινο σύνθετο. Η μία είναι του Εσταυρωμένου, η άλλη η Παναγία βρεφοκρατούσα και η τρίτη, ένας χαμογελαστός αεροπόρος με θερινή στολή εξόδου.

«Εσύ είσαι αυτός παππού;» τον ρωτά ο γιατρός ΩΡΛ που τον επισκέπτεται, αφού τον έχει ακροαστεί, θέλοντας ίσως να τον πειράξει λίγο.

«Αυτός παιδί μου είναι ήρωας» του απαντά ο γέροντας, βετεράνος κι ο ίδιος του αλβανικού μετώπου και της Κατοχής.

«Να ‘ξερες αυτός τι έχει κάνει…» συνεχίζει ο γέροντας και βουρκώνει.

Απ’ όταν άκουσα την ιστορία αυτή ήθελα να πάω στο χωριό εκείνου του ήρωα. Ήξερα τι είχε κάνει. Είχα γράψει για εκείνον αλλά πάντοτε ένιωθα ότι κι αυτό του ήταν λίγο.

Ο δρόμος μέχρι το μικρό χωριουδάκι μετά την Τρίπολη δεν είναι και από τους καλύτερους που μπορεί να συναντήσει κανείς. Κλασικός αγροτικός δρόμος, φθαρμένος από τη συνεχή επαφή με τα βαριά αγροτικά αυτοκίνητα. Πλοήγηση και ναυτιλία σε αυτόν τον στενό δρόμο προς αποφυγή της κάθε λακκούβας δεν έχει νόημα. Κάποιες θα τις περάσεις από μέσα, θες δε θες.

Περνάμε μπροστά από ένα σπίτι, το γραμματοκιβώτιο του οποίου γράφει Μπέζος. Και ο δρόμος το ίδιο όνομα φέρει.

Φτάνουμε και περνάμε την πλατεία του χωριού. Βρίσκουμε έναν κύριο με ένα αγροτικό και του ζητάμε να μας κατευθύνει προς το μέρος που προσωπικά θεωρώ ιερό. Δε βρίσκεσαι συχνά στα μέρη που περπάτησαν για πρώτη φορά οι νεαροί άγγελοι, εκεί που οι μανάδες τους, παρηγόρησαν τα πρώτα τους κλάματα…

«…Στην πλατεία θα κάνετε δεξιά προς το λόφο. Θα συνεχίσετε προς την εκκλησία. Το τελευταίο σπίτι πριν την εκκλησία είναι το σπίτι του αλλά δε μένει κανείς πια εκεί.»

«Δεν πειράζει, μας αρκεί» του απαντάμε.

«Είναι απέναντι από το σπίτι του Κωστή» μας λέει ο κύριος.

«Του Τάσου του Κωστή;»

«Ναι, του ηθοποιού. Είναι συγγενείς με τον Τάσο. Η μάνα του Κωστή και ο Τάσος ήταν αδέρφια!» Όσο ζω μαθαίνω. Και κάθε Ανατολή και κάθε Δύση του Ήλιου με ξαφνιάζουν ευχάριστα με το πλήθος των νέων τρίβια γνώσεων που αποκτώ. Ναι, ο Τάσος Κωστής έχει το όνομα του πεσόντος θείου του. Ναι, ο Γιάννης Μπέζος, ο Τάσος Κωστής και ο συγκεκαλυμμένος άγγελος της ιστορίας μας αυτής μοιράζονται την ίδια καταγωγή…

Το αυτοκίνητο μιμείται τη ζωή και τραβά την ανηφόρα. Φτάνουμε έξω από την εκκλησία. Και βλέπω το σπίτι που μας περιέγραψε ο κύριος εκείνος με το αγροτικό. Και βλέπω νοερά τον μικρό Αναστάσιο να τρέχει στον κήπο του σπιτιού. Μια μεγάλη συκιά έχει φυτρώσει ανάμεσα στις πέτρες του μαντρότοιχου. Μια κληματαριά σκεπάζει την κεντρική είσοδο του, χτισμένου στην πλαγιά του λόφου, σπιτιού. Ο μετρητής της ΔΕΗ είναι σταματημένος αλλά η ξύλινη αυλόπορτα είναι προσφάτως επισκευασμένη.

Κι εκείνη τη στιγμή βλέπω τη μαρμάρινη πινακίδα, στερεωμένη στον βορινό τοίχο του σπιτιού…

 

Ναι, δεν μπορούσα να μην πάω στο Κεραστάρι Αρκαδίας. Δεν μπορούσα να μην επισκεφθώ τον τόπο και το σπίτι που έδωσε στην Πατρίδα τον Αναστάσιο Μπαρδαβίλια, τον ήρωα από το Κεραστάρι Αρκαδίας. Να σταθώ προσοχή μπροστά στα δυτικά παράθυρα του σπιτιού, να αφήσω τον εαυτό μου να κοιτάξει ψηλά στον ουρανό του παρελθόντος και να ταξιδέψει κοντά στον συγκεκαλυμμένο άγγελο από το Κεραστάρι Αρκαδίας.

ΑΙΩΝΙΑ ΤΙΜΗ ΚΑΙ ΔΟΞΑ ΣΤΑ ΧΩΜΑΤΑ ΕΚΕΙΝΑ ΠΟΥ ΑΝΕΘΡΕΨΑΝ ΗΡΩΕΣ ΟΠΩΣ Ο ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΜΠΑΡΔΑΒΙΛΙΑΣ!

2 Σχόλια

Filed under Αεροπορία, Πεσόντες

Αντισμήναρχος Μαρίνος Μητραλέξης. Πεσών σαν σήμερα, 19/9/1948

Πόσες φορές να κοροϊδέψεις τον Μαύρο Θεριστή; Πόσες φορές μπορεί να αστοχήσει ενώ σου έχει πάρει την ουρά;

Πόσες φορές να απλώσει ο Χάρος το παγωμένο του χέρι, να κάνει ότι σε ακουμπάει και να το πάρει πίσω;

Ο Μαρίνος Μητραλέξης, γεννήθηκε σε ένα χωριό της Μεσσηνίας, τον Μιλά, κοντά στην Κυπαρισσία, το 1916. Το 1938 αποφοίτησε από τη Σχολή Αεροπορίας με τον βαθμό του ανθυποσμηναγού. Εκείνη την αποχή, το να υπηρετείς στη Μίκρα της Θεσσαλονίκης, ενώ η οικογένειά σου είναι στην Πελοπόννησο ήταν αντίστοιχο της υπερορίας! Αλλά έτσι είναι η αίσθηση του καθήκοντος. Σε πάει σε μέρη που ούτε το αεροπλάνο σου δεν μπορεί να σε πάει. Κι ενώ η πτήση με το αεροπλάνο μπορεί να σε κουράσει, τα ταξίδια με την αίσθηση του καθήκοντος είναι παραδόξως ξεκούραστα.

Συνέχεια

9 Σχόλια

Filed under Αεροπορία, Πεσόντες

Η κρυψώνα ενός, εν πολλοίς αγνώστου, covert αγγέλου…

Ένιωσα μεγάλη ντροπή αυτήν την Κυριακή. Ντράπηκα με εμένα. Χάρηκα από τη μία που επαλήθευσα πως όσο ζω μαθαίνω και ως εκ τούτου, ελπίζω αλλά συνάμα ντράπηκα με μένα. Ντράπηκα που ενώ έχω πάει στον Σταυρό του Νότου πολλές φορές, είτε για να ακούσω τους Πυξ Λαξ παλιότερα, είτε τον Χαρούλη τα πιο πρόσφατα χρόνια, δεν ήξερα για την κρυψώνα του συγκεκαλυμμένου φύλακα-αγγέλου της ιστορίας μας. Θα μου πείτε, αφού είναι κρυψώνα, πώς θα τη γνωρίζεις; Μα να είναι δίπλα στον Σταυρό του Νότου και να μην την έχω… ξετρυπώσει; Συνέχεια

19 Σχόλια

Filed under Αεροπορία, Πεσόντες, Thoughts

Γαλλικά φτερά με ελληνική καρδιά- Το Bloch MB.151

Αν και δεν νομίζω να είναι πολλοί, αναπόφευκτα θα υπάρχουν κάποιοι που νομίζουν ότι η σχέση της Ελλάδας με τη Γαλλική πολεμική βιομηχανία άρχισε με τον αείμνηστο Κωνσταντίνο Καραμανλή και τον Ζισκάρ Ντ’ Εσταίν. Η Ελλάδα γεύτηκε το αεροπορικό γαλλικό φιλί πολύ πριν. Και μάλιστα, την περίοδο του μεσοπολέμου, όταν απέκτησε κι εκείνη, το πρωτοποριακό για την εποχή του, Breguet XIX. Λίγο πριν το ξέσπασμα του Β ΠΠ, η ΠΑ μπήκε στο κλαμπ των τεσσάρων μόλις αεροποριών που χρησιμοποίησαν το διαβόητο ΜΒ.151 της Bloch… Συνέχεια

5 Σχόλια

Filed under Αεροπορία, Ιστορικά Αεροσκάφη

Βεντούρας Κωνσταντίνος- Ένας Νοτιοαφρικάνος Φύλακας Άγγελος

Την αντίθετη διαδρομή του Marmaduke Pattle ακολούθησε ο Κωνσταντίνος Βεντούρας. Και οι δύο όμως έπεσαν για την ελευθερία της Ελλάδας από τον Άξονα. Σαν σήμερα, 14/9, έπεσε ο Κωνσταντίνος Βεντούρας… Συνέχεια

Σχολιάστε

Filed under Αεροπορία, Πεσόντες

Παραβιάσεις Εθνικού Εναερίου Χώρου & Παραβάσεις Κανόνων Εναέριας Κυκλοφορίας – Ορισμοί

Επειδή κάποιοι ενδεχομένως να μπερδεύονται με όσα ακούνε κατά καιρούς, ίσως θα πρέπει να βοηθήσουμε να καταλάβουν για τι κανόνες καλής γειτονίας μιλάμε!

Συνέχεια

3 Σχόλια

Filed under Αεροπορία, Strategic thinking