Είναι η 17η Σεπτεμβρίου 1944. Ο ουρανός πάνω από την ολλανδική πόλη του Άρνεμ γεμίζει μεταξωτά μανιτάρια που πέφτουν νωχελικά στο έδαφος. Σκοπός τους είναι να καταλάβουν τις νευραλγικές γέφυρες του οδικού δικτύου που οδηγεί κατευθείαν στη βιομηχανική καρδιά της Γερμανίας. Τα πράγματα όμως δε θα είναι τόσο απλά και το κολαστήριο του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου δε θα έχει λήξει μέχρι τα Χριστούγεννα του 1944…
Μετά τo αρχικό σοκ στις παραλίες της Νορμανδίας, οι Σύμμαχοι είχαν σημειώσει καλή πρόοδο κατά τον Αύγουστο. Οι γερμανικές μεραρχίες (αρχικά 17 είχαν αντιταχθεί στην απόβαση) υποχωρούσαν σε όλα τα μέτωπα. Πλέον όμως, τα προβλήματα εφοδιασμού και υποστήριξης των προελαύνοντων μονάδων των Συμμάχων είχαν αρχίσει να γιγαντώνονται. Η γερμανική πολεμική μηχανή, χάρις στην- σχετικά αδιάκοπη, παρά τους αεροπορικούς βομβαρδισμούς- τροφοδοσία της από τη βιομηχανία, δεν ξέμενε από άψυχο υλικό και η προώθηση προς την καρδιά της Ευρώπης και τη Γερμανία αυτή καθ’ αυτή, γινόταν όλο και πιο δύσκολη. Τέτοια φαινόμενα είχαν αρχίσει να διαφαίνονται από την αποτυχία του θήλακα της Falaise.
Ο ανώτατος διοικητής των Βρετανικών δυνάμεων, στρατάρχης Montgomery, υποκόμης του Alamein, συνέλαβε την ιδέα για μία «παρακαμπτήρια» έφοδο στα πλευρά της Γερμανίας- την Ολλανδία. Αν οι ΑΝΣΚ επιτυγχάνονταν, θα μπορούσε να προελάσει στη Γερμανία, μέσω της Ολλανδίας και να παρακάμψει εντελώς τη Γαλλία και το Βέλγιο και τη γραμμή Siegfried ενώ ταυτόχρονα, θα απέκοπτε την όποια επαφή της ναζιστικής πολεμικής μηχανής με την τόσο σημαντική βιομηχανική περιοχή στις Κάτω Χώρες (και τη γερμανική 15η Στρατιά που στάθμευε εκεί).
Πίεζε και πίεζε την πολιτική και στρατιωτική ηγεσία των Συμμάχων να προχωρήσουν με το σχέδιο αυτό. Το αποκορύφωμα της υπερασπιστικής γραμμής ήταν ότι όλα θα είχαν λήξει μέχρι τα Χριστούγεννα («all over by Christmas»). Ναι… Είχε ειπωθεί και στον προηγούμενο πόλεμο αυτό… Ούτε τότε είχαν καταφέρει τα αποτελέσματα που υπόσχονταν οι στρατηγοί… Οι στρατηγοί εκείνοι που έμειναν στη συνείδηση του απλού λαού ως όνοι οι οποίοι ηγούντο λεόντων- ίσως και όχι εντελώς άδικα…
Τελικά, η επιχείρηση εγκρίθηκε και έλαβε το πράσινο φως. Έμελλε να είναι η μεγαλύτερη αεραποβατική ενέργεια μέχρι τότε, σε ολόκληρη της πολεμική ιστορία. Στόχος της ήταν η κατάληψη των βασικών οδικών αρτηριών της Ολλανδίας και των γεφυρών της περιοχής του Άρνεμ («υποεπιχείρηση» Market). Παράλληλα, η κατάληψη των εδαφικών εκτάσεων γύρω από τις γέφυρες («υποεπιχείρηση» Garden), θα εξασφάλιζε τη διατήρησή τους στην κατοχή των Συμμαχικών δυνάμεων.
Οι γερμανικές δυνάμεις που βρίσκονταν στην περιοχή ήταν, υποτίθεται, μεσόκοποι βετεράνοι και άπειροι νέοι με τα μουστάκια στις κωλότσεπες. Βόλτα στο πάρκο για τους Βρετανούς και τους Πολωνούς αλεξιπτωτιστές που θα έπεφταν στην Ολλανδία. Από την πλευρά των ΗΠΑ θα συμμετείχαν τμήματα της 101ης Αερομεταφερόμενης Μεραρχίας, των διάσημων μετά την 6η Ιουνίου, Screaming Eagles καθώς επίσης και επιλαρχίες της 3ης τεθωρακισμένης μεραρχίας.
Η επιχείρηση Market Garden ξεκίνησε λίγο πριν φέξει η μέρα της 17ης Σεπτεμβρίου 1944. Και ξεκίνησε με καλές προοπτικές. Καθώς εξελισσόταν όμως, άρχισε να μετατρέπεται σε τραγωδία. Είναι χαρακτηριστικό ότι ενώ οι Πολωνοί αλεξιπτωτιστές θα έπεφταν για να ενισχύσουν τους αλεξιπτωτιστές ήδη στο έδαφος, εκείνοι βρέθηκαν στις ζώνες ρίψης, υπό έντονα εχθρικά πυρά και τελικά σε μία μάχη μέχρις εσχάτων την οποία δεν περίμεναν.
Η έλλειψη καλών επικοινωνιών και λειτουργικών ασυρμάτων ανάμεσα στις διμοιρίες (πόσο μάλλον μεταξύ διμοιριών και σταθμού διοίκησης) ήταν ένα βασικό στοιχείο που έκρινε την πορεία της μάχης. Το κυριότερο όμως ήταν ότι η συμμαχική- και κυρίως η βρετανική- ηγεσία αγνόησε πλήρως και επιδεικτικά τα στοιχεία που είχαν κατακλύσει τα γραφεία πληροφοριών στο Λονδίνο και το Παρίσι. Τα στοιχεία αυτά έκαναν λόγο για σχηματισμούς των Waffen SS, τεθωρακισμένα, καταστροφείς αρμάτων και μονάδες αλεξιπτωτιστών στην περιοχή. Ενώ η αποκρυπτογράφηση των κωδικών Enigma έσωσε πολλές χιλιάδες ζωές, η υπερβολική (σε βαθμό υπεροψίας) εμπιστοσύνη που είχαν οι Βρετανοί στις πληροφορίες που έπαιρναν από τα αποκρυπτογραφημένα αυτά μηνύματα στοίχισε ακριβά σε αίμα, στην περίπτωση του Άρνεμ.
Η πλήρης και αδιαμφισβήτητη αεροπορική κυριαρχία των Συμμάχων στη δυτική Ευρώπη, δεν μπόρεσε να σώσει τη βρετανική αεροπορική δύναμη από την πλήρη και αδιαμφισβήτητη συντριβή! Κι όμως, μέσα από τις πιο αντίξοες και ακραίες συνθήκες γεννιούνται, όπως έχουμε πει και παλαιότερα, οι πιο μεγαλειώδεις ιστορίες θάρρους, αυταπάρνησης, αυτοθυσίας και δόξας…
Μετά τη μάχη του Άρνεμ, απονεμήθηκαν πέντε Σταυροί της Βικτωρίας (Victoria Cross- VC) σε ισάριθμους στρατιώτες της Κοινοπολιτείας. Από αυτούς, μονάχα ένας παρέλαβε τη διάκριση ο ίδιος. Ήταν ο ταγματάρχης Robert Cain. Ίσως ο πιο «ιπποτικός» Σταυρός της Βικτωρίας που απονεμήθηκε καθ όλη τη διάρκεια του Β’ ΠΠ.
Οι υπόλοιποι τέσσερις απονεμήθηκαν μεταθανάτια σε γενναίους άνδρες προς αναγνώριση των ηρωικών πράξεών τους. Πράξεις οι οποίες χαρακτηρίζονται όλες από αυτοθυσία η οποία κατανίκησε το εγγενές ένστικτο της επιβίωσης και της αυτοσυντήρησης που υπάρχει στον καθέναν μας.
Η σωρός του δεκανέα (εκτελών χρέη λοχία) αλεξιπτωτιστή John Daniel Baskeyfield δε βρέθηκε ποτέ και ακόμη και σήμερα, είναι καταχωρημένος ως αγνοούμενος (ΜΙΑ- Missing In Action).
Μετά τον θάνατο του διοικητή τάγματος, μίας μικτής ομάδας τριών λόχων, ο λοχαγός Lionel Queripel ανέλαβε καθήκοντα ταγματάρχη. Ήταν τέτοιες οι ενέργειές του και ο τρόπος με τον οποίο προστάτευσε τους άνδρες του που του απονεμήθηκε ο Σταυρός της Βικτωρίας.
Η αντοχή στον πόνο, και η αέναη δράση του λοχαγού John Grayburn, η διμοιρία του οποίου ήταν επιφορτισμένη με την κατάληψη και διατήρηση μίας από τις γέφυρες στον Ρήνο, αποτέλεσαν παραδείγματα προς μίμηση και αναμφίβολα άξιζαν την απονομή της υψηλότερης τιμητικής διάκρισης.
Ένα άλλο ιδιαίτερο στοιχείο των Σταυρών που δόθηκαν για τη μάχη αυτή, είναι ότι ο ένας εξ αυτών απονεμήθηκε σε πιλότο μεταγωγικού C-47 Dakota. Ο μοναδικός ιπτάμενος της Διοίκησης Μεταφορών που έλαβε την ανώτατη αυτή, ηθική διάκριση της Μεγάλης Βρετανίας. Ήταν ο υποσμηναγός (I) David Lord, γνωστός σε όλους ως «Lumme».
Όταν οι Βρετανοί- και κυρίως Αυστραλοί και Νεοζηλανδοί-, στη μάχη της Κρήτης βρέθηκαν από την πλευρά των αμυνόμενων απέναντι σε αλεξιπτωτιστές, δίδαξαν πολλά τους Γερμανούς. Χάρις στη λυσσαλέα άμυνα των ANZAC οι Γερμανοί, δεν έκαναν ποτέ ξανά μεγάλης κλίμακας αεραποβατικές επιχειρήσεις και οι επίλεκτοι αλεξιπτωτιστές τους έδρασαν ως μονάδες ελαφρού και επίλεκτου πεζικού. Βεβαίως, η Κρήτη κατελήφθη τελικά και η επιχείρηση «Ερμής», αν και πύρρειος νίκη, πέτυχε τους σκοπούς της. Οι ίδιοι οι Βρετανοί καθώς φαίνεται, δεν διδάχθηκαν και πολλά ούτε από τα παθήματα των Γερμανών (τα οποία οι ίδιοι προκάλεσαν) ούτε από τα δικά τους κατορθώματα…
Αξίζει όμως να συγκριθούν οι δύο μάχες για τα κοινά στοιχεία που έχουν κι επιπλέον, επειδή κατά τη μάχη της Κρήτης απονεμήθηκαν δύο Σταυροί της Βικτωρίας σε Νεοζηλανδούς (Upham και Hulme) ενώ τώρα, πέντε. Συκρίνοντας τα μεγέθη των δυνάμεων που συμμετείχαν, μπορούμε να αντιληφθούμε όχι μόνο τη φρίκη του πολέμου γενικότερα, αλλά και την ένταση κάτω από την οποία βρέθηκαν να πολεμούν οι ANZACs την άνοιξη του ’41 στη Μεγαλόνησο.
Σήμερα πλέον, οι ιστορικοί και όσοι ασχολούνται με τη στρατιωτική ιστορία, θυμούνται τη μάχη του Άρνεμ και την επιχείρηση Market Garden ως το πλήρες και ολοκληρωτικό ξεσκέπασμα του μεγαλύτερου χαλκευμένου θρύλου της Βρετανικής ιεραρχίας- του Στρατάρχη Montgomery. Δε θα πρέπει όμως, θέτοντας τα πράγματα σε μία ορθότερη βάση, να λησμονούμε επίσης το θάρρος και τη θυσία των ανδρών που έπεσαν στον πόλεμο για έναν κόσμο ελεύθερο για χάρη των συντρόφων τους. Είτε έλαβαν κάποια ηθική αμοιβή είτε όχι…
ΑΘΑΝΑΤΟΙ!
covert angels 