Η εθνική, κοινωνική, πολιτική και θρησκευτική μας μοναξιά…

Ομολογώ ότι ποτέ μου δεν ασπάστηκα τον κομουνισμό. Ωραίες ως πολύ ωραίες κάποιες από τις θεωρίες του αλλά σε έναν φυσικό κόσμο όπου επικρατούν ο κανόνας του Markownikov και η αρχή των Le Chatelier και Van’t Hoff, απλά δεν μπορώ να αφουκραστώ την μακροχρόνια εφαρμογή τους. Παρ’ όλα αυτά, ορισμένα κείμενα που πέφτουν στα χέρια μου είναι από υπερβολικά ως κατάφορα άδικα καθώς αφορούν ανθρώπους οι οποίοι αντιστάθηκαν και εξέπνευσαν στο όνομα της πατρίδας, ταγμένοι στο πλευρό του ΕΑΜ…

Μόνο ένα μαρξιστικό κόμμα υποστήριξα ένθερμα και αυτό ήταν εκτός ελληνικών συνόρων. Μάλιστα, αυτού του κόμματος ήμουν- και είμαι- πιο πολύ οπαδός του στρατιωτικού του σκέλους παρά του πολιτικού. Τέλος πάντων, ασχετώς με τις πολιτικές μου πεποιθήσεις, πιστεύω ακράδαντα ότι οι νεκροί της Πατρίδας είναι κάτι το Ιερό και ως τέτοιους πρέπει να τους φερόμαστε μετά θάνατον.

Κατά την αναζήτηση πηγών για το πλέον πρόσφατο- και ακόμη υπό εξέλιξη- εγχείρημα του ιστολογίου αυτού, σκόνταψα στην έκθεση του αρχιμανδρίτη Δαμασκηνού Ασημακόπουλου σχετικά με την εκτέλεση δέκα κρατουμένων στις 17 Ιουνίου 1943. Η έκθεση υποβλήθηκε στην Αρχιεπισκοπή Αθηνών στις 27 του ίδιου μήνα.

Ξεκινά η έκθεση με την τυπική εισαγωγή στην οποία αναφέρεται η μετάβαση στις φυλακές και η γνωριμία με τους κρατούμενους. Για να συνεχίσει ως…

(ΣτΣ: λόγω μη εγκατάστασης πολυτονικού στον υπολογιστή μου, σας μεταφέρω τα αποσπάσματα από το αρχικό κείμενο με μόνη διαφορά ότι είναι γραμμένα σε μονοτονικό)

«(…) Ού μόνον εδέχθησαν να κοινωνήσωση των Αχράντων Μυστηρίων, εξομολογηθέντες ειλικρινώς, αλλά και μετά χαράς και πολλής ανακουφίσεως έλαβον τα τελευταία εφόδια της Αγίας Μητρός μας Εκκλησίας, πλην ενός κομμουνιστού του Αρμενίου Σεφεριάν Μικιρδίτου, ο οποίος δεν εδέχθη τα εφόδια της Εκκλησίας (…)»

Είναι γνωστή η αποστροφή του κομμουνισμού προς το «όπιο του λαού». Επίσης είναι γνωστό ότι τα αισθήματα είναι αμοιβαία, από την πλευρά της Εκκλησίας προς τον κομμουνισμό. Ίσως επειδή ο ένας «στερεί» δυνητικούς «πελάτες» από τον άλλο. Η στοχευμένη όμως διάκριση του Αρμένιου, οπαδού του κομμουνισμού, δεν είναι τυχαία και αυτό αποδεικνύεται στη συνέχεια της εκθέσεως.

και συνεχίζει η έκθεση στο σκοπευτήριο της Καισαριανής πλέον…

«(…) απήντησαν πάντες «αποθνήσκομεν ως Χριστιανοί και Έλληνες», πλην του αναφερθέντος Αρμενίου ο οποίος απήντησεν ότι αποθνήσκει ως κομμουνιστής. Προσεπάθησα, έστω και την τελευταία στιγμή να τον φέρω πλησίον του Χριστού, δια της τελευταίας του ομολογίας, λέγων εις αυτόν «Παιδί μου να πεθάνης ως χριστιανός και όχι ως κομμουνιστής, διότι εις της άλλην ζωήν εις την οποίαν πορεύεσαι αυτήν τη στιγμήν, ούτε τον κομμουνισμό, ούτε άλλην τινά Ιδέαν εξ όσων απορρέουν εκ της ύλης θα εύρης ει μη μόνον τον Χριστόν, Σωτήρα και Λυτρωτήν των πόνων σου». Δυστυχώς όμως, τόσον τον είχε δηλητηριάσει ο κομμουνισμός, ώστε εις μάτην απέβη και η δική μου τελευταία προσπάθεια.«

Αν και αμφιβάλλω ότι οι εννέα- πλήν του Αρμένιου- δήλωσαν ότι πεθαίνουν ως Έλληνες και χριστιανοί, δεχόμενος ότι είναι αληθής και ακριβής η μεταφορά των λεχθέντων, θεωρώ πολύ καλή και πνευματική την προσέγγιση του Αρχιμανδρίτη στο ζήτημα της μετάνοιας του Μικιρδίτη. Όμως, οφείλω να παραδεχτώ ότι υποκλίνομαι στον Σεφεριάν, ο οποίος αρνήθηκε μέχρι το τέλος, να γυρίσει την πλάτη του στα προσωπικά του ‘πιστεύω’ προκειμένου, την τελευταία στιγμή να κερδίσει μία θέση δίπλα Στον Ύψιστο σα να ήταν κάποιος κοινός ληστής τον οποιο σταύρωναν οι σύγχρονοί του Ρωμαίοι. Επίσης δεν μπορώ σε καμία περίπτωση να εκφραστώ θετικά για το ρήμα ‘δηλητηριάσει’ που επέλεξε ο συντάκτης της έκθεσης να χρησιμοποιήσει, μπορώ όμως, στο κλίμα της εποχής και αναγνωρίζοντας το βαθύ ρήγμα μεταξύ Αριστεράς και Εκκλησίας, να το δικαιολογήσω.

Η έκθεση συνεχίζεται με αναφορά στις πλέον χριστιανικές απαντήσεις των κρατουμένων μελλοθάνατων και με λιτή περιγραφή της εκτέλεσης των δέκα αντιστασιακών. Για να λάβει τη συνέχεια ως ακολούθως:

«(…) Αι τελευταίαι λέξεις πάντων ήσαν: «Πεθαίνομεν ως Χριστιανοί και ως Έλληνες. Ζήτω η Πατρίς μας. Ζήτω η Ελλάς». Εις και μόνος ο δυστυχής Αρμένιος κομμουνιστής, αυτός έπεσε με τας λέξεις «Ζήτω το ΕΑΜ» «

Επιμένω ότι αποκλείεται να ήθελαν και οι εννιά να πεθάνουν ως Χριστιανοί και ως Έλληνες αλλά γίνεται μία προσπάθεια νησιδοποίησης της συμπεριφοράς του Σεφεριάν. Ενισχυτικό της παραπάνω σκέψης είναι ο προσδιορισμός ‘δυστυχής’ που αποδίδεται στον Σεφεριάν και η συνεχής αποφυγή χρήσης του ονόματός του! Σε περισσότερες από μία περιπτώσεις εκτελέσεων, έχουν φωνάξει οι προς εκτέλεση πατριώτες «Ζήτω ο ΕΛΑΣ» και στα γραπτά έχει μεταφερθεί ότι αναφώνησαν «Ζήτω η Ελλάς». Να σημειωθεί επίσης ότι, αν και το μεγαλύτερο ποσοστό των μελών του ήταν αριστεροί, το να είναι κανείς μέλος του ΕΑΜ, δεν σήμαινε ότι το να ασπαστεί τον κομμουνισμό ήταν μονόδρομος. Στην Ελλάδα του ’40 εξ άλλου, που η πλειονότητα του πληθυσμού δεν είχε πρόσβαση στα πιο γρήγορα μέσα επικοινωνίας, είναι αμφίβολο το κατά πόσον πολλοί ήξεραν τι σημαίνει πραγματικά κομμουνισμός.

Η χαριστική βολή όμως της έκθεσης, μου δόθηκε κατά την ανάγνωση των χαριστικών βολών από τον γερμανό αξιωματικό του αποσπάσματος…

«Αλλά ο θάνατος των εννέα (9) υπήρξε παραδειγματικώς χριστιανικός και δια σημείου εκ του ουρανού μαρτυρουμένου διότι όλοι και οι 9, έπεσαν ύπτιοι και εξέπνευσαν αμέσως με την πρώτην χαριστικήν βολήν, ενώ ο κομμουνιστής, αυτός και μόνος έπεσε πρηνής και εσφάδαζε, βασανιζόμενος και αγωνιών, μολονότι δε εδέχθη, εκτός της ομοβροντίας και 3 ιδιαιτέρας χαριστικάς βολάς, διετηρήθη εν τη ζωή σφαδάζων, τιμωρούμενος παραδειγματικώς ως ασεβής επ’ αρκετήν ώραν.»

Πρώτον, τα εκτελεστικά αποσπάσματα, καθίστανται αντι-οικονομική διαδικασία αν όλα τα όπλα είναι γεμάτα με κανονικά φυσίγγια. Όλοι εκτός ισάριθμων στρατιωτών με τους μελλοθάνατους, έχουν αβολίδωτα φυσίγγια. Με τον τρόπο αυτόν, μεταξύ του αποσπάσματος, δεν γνωρίζουν ποιός είναι και ο πραγματικός εκτελεστής. Αναφερόμαστε σε εκτελέσεις όπως αυτές στην Καισαριανή, οι οποίες έχουν αποφασιστεί με στρατοδικείο, ακολουθούν ένα συγκεκριμένο πρωτόκολλο κλπ. Αλοίμονο αν κάθε εκτελεσμένος γέμιζε με τόσες τρύπες όσες και τα όπλα του αποσπάσματος! Οπότε, ο κομμουνιστής Αρμένιος, δέχθηκε μόνο μία βολίδα από την ομοβροντία, όπως και οι υπόλοιποι 9 πατριώτες. Αν κάποιος έχει βρεθεί πάνω από άνθρωπο που σφαδάζει λόγω σοκ τραυματισμού από πυροβόλο όπλο, ξέρει ότι το θέαμα δεν είναι εύκολα διαχειρίσιμο. Πόσω δε μάλλον για τον αξιωματικό του αποσπάσματος ο οποίος πρέπει να αποτελειώσει εκείνον που βρίσκεται στα πόδια του και προσπαθεί να κρατηθεί στη ζωή. Πολλοί ήταν εκείνοι, αξιωματικοί και μη, στον Β’ παγκόσμιο και μετέπειτα, οι οποίοι αστόχησαν κατά τη χαριστική βολή! Κι όμως. Από το ένα μέτρο και αστόχησαν…
Δεν προσπαθώ να δώσω ανθρώπινη όψη στα κατοχικά κτήνη αλλά να υπενθυμίσω ότι ήταν σε εμπόλεμη κατάσταση και οι άνθρωποι που είχαν μπροστά τους, είχαν προκαλέσει πρόβλημα στην ομαλή για τους κατακτητές, διεξαγωγή του πολέμου. Λεβέντες και παλληκάρια όλοι. Γιατί όπως αναφέρεται σε αντίστοιχη έκθεση άλλου ιερέως, πατριώτης ο οποίος χρειάστηκε 2 ή 3 χαριστικές βολές προκειμένου να εκπνεύσει, χαρακτηρίζεται ως παλληκάρι και λεβέντης που δεν μπορούσε ούτε ο θάνατος να τον νικήσει…

Και συνεχίζει η έκθεση με μία προσωπική- θεωρώ- πινελιά, εκτός στενών πλαισίων καταγραφής των γεγονότων, πριν ολοκληρωθεί με την τυπική αναφορά της εκτέλεσης των τυπικών καθηκόντων στις περιπτώσεις εκτελέσεων ομήρων υπό των Γερμανών…

«Εις τους εννέα, επειδή απέθανον με χριστιανικά τα τέλη της ζωής των, τους ηξίωσεν ο Θεός ν’ ατενίσουν τον ουρανόν, την πραγματικήν πατρίδαν των, ως τέκνα του ουρανού. Τον κομμουνιστήν, επειδή απέθανεν ως άπιστος, δεν τον ηξίωσεν ο Θεός της τιμής αυτής αλλά του είπε: «συ είσαι τέκνον της γης γης και όχι του ουρανού, δεν έχεις το δικαίωμα ούτε ν’ ατενίσης τον ουρανό, δια τούτο πρηνής πέσε, την ύλην και την γην, ίδε, ως τέκνο αυτής και όχι του ουρανού, του πνεύματος και της δόξης».»

Άσχημος τρόπος να αποχαιρετήσεις κάποιον, πιστεύω. Ειδικά όταν είσαι πνευματικός άνθρωπος και εκπρόσωπος μίας θρησκείας η οποία διδάσκει (μεταξύ άλλων) την αγάπη και τη συγχώρεση. Ειδικά όταν αναφέρεσαι σε έναν άνθρωπο ο οποίος βρίσκεται σε μία ξένη χώρα, πολεμά στο πλευρό ανδρών οι οποίοι δεν είναι ομοεθνείς του αλλά παραδοσιακά σύμμαχοι της δικής του πατρίδας.

Δηλαδή στο υποθετικό σενάριο που απαρνιόταν τον κομμουνισμό και ενστερνιζόταν τον χριστιανισμό, ο Αρμένιος δε θα σφάδαζε στο έδαφος πρηνής; Τότε τι θα γράφαμε για εκείνον;

Όμως, δε θα πρέπει να λησμονούμε ότι υπήρχε πάντα ο φόβος, εκθέσεις αυτού του είδους να πέσουν στα χέρια των κατοχικών αρχών. Μία προσπάθεια προβολής του ΕΑΜ ως ασθένεια την οποία κουβαλούσαν στην πατρίδα τρωκτικά από άλλες χώρες, όχι μόνο θα συνέφερε τους σκοπούς της Εκκλησιαστικής Αρχής, αλλά θα κυλούσε ομάλα και στο αυλάκι των αρχών κατοχής οι οποίες ίσως και να ελάφραιναν τη θέση ορισμένων άλλων ομήρων…

Τέλος, δεν μπορώ να μη σχολιάσω το γεγονός ότι ενώ οι περισσότερες εκθέσεις υποβάλλονταν μέσα σε λίγες μέρες (2-3 το πολύ) από την ημερομηνία της εκτέλεσης, ο αρχιμανδρίτης Δαμασκηνός Ασημακόπουλος, την υπέβαλλες 10 μέρες αργότερα. Μέσα σε αυτήν, μιλά εξ ονόματος Του Θεού, κάτι με το οποίο επίσης δεν συμφωνώ και πιστεύω κανείς δεν έχει αυτό το δικαίωμα γιατί σε κανέναν κοινό θνητό δε μιλάει ο Θεός. Μπορεί να κάνω λάθος αλλά θα ήθελα πάρα πολύ να συζητήσουμε το ζήτημα αυτό και να με πείσετε για το αντίθετο.

Έχω αγγίξει επιδερμικά και ίσως κάποιοι πουν κοντόφθαλμα το θέμα. Θέλω να αποτελέσει πηγή σχολιασμού και συζήτησης. Εποικοδομητικού διαλόγου ώστε να αμβλυνθούν οι υπαρκτές κοινωνικές και θρησκευτικές αντιθέσεις. Χωρίς ακραίες κορώνες και διογκωμένους εγωισμούς, ώστε να γίνουμε όλοι μας καλύτεροι. Και μην αναρωτιέστε τι θα πετύχουμε. Ο κόσμος μας γίνεται καλύτερος αν καλυτερεύουμε ένας- ένας κάθε φορά.