«Έξω οι Ναζί»

Σαν σήμερα, πριν από 71 χρόνια στο κέντρο της Πρωτεύουσας η θερμοκρασία ανέβαινε απότομα. Ένας τριανταεξάχρονος άνδρας και μια νεαρή γυναίκα κάθονται στο μεταλλικό τραπεζάκι του ζαχαροπλαστείου. Πίνουν το καφεδάκι τους. Όποιος τους βλέπει καταλαβαίνει ότι είναι ζευγάρι. Όμως, καμιά φορά τα φαινόμενα απατούν. Και αυτή είναι μία από εκείνες τις φορές…

Είναι μεσημέρι της 20ης Σεπτεμβρίου 1942. Στην Αθήνα, η ναζιστική μπότα έχει πατήσει κι έχει αφήσει πλέον για τα καλά το αποτύπωμά της. Κάποιοι, είτε λόγω παρεμφερών πολιτικών φρονημάτων, φιλικά προσκείμενων αυτών των κατακτητών, είτε λόγω της αχόρταγης και αδίστακτης φύσης τους, βρίσκουν ευκαιρία να συνεργαστούν με τους Γερμανούς. Κάποιοι άλλοι, προσπαθούν να αντισταθούν ώστε να διώξουν τον εισβολέα. Αλλά ως εκεί. Ο νους τους και η πολιτική τους σκέψη δεν πάει παραπέρα. Υπάρχουν και ορισμένοι, οι οποίοι αντιστέκονται αλλά επιθυμούν να καταλάβουν τη θέση που παράνομα τώρα, έχει ο ξένος κατακτητής. Μέσα σε αυτήν τη σχεδόν σχιζοφρενή κατάσταση της πατρίδας, ένα ζευγάρι κάθεται στην καρδιά της φθινοπωρινής Αθήνας και απολαμβάνουν την παρέα ο ένας του άλλου, πίνοντας έναν καφέ. Εκείνος της χαμογελά και κοιτά πάνω από τον ώμο της. Εκείνη προσπαθεί να του χαμογελάσει σε απάντηση. Το άγχος της όμως είναι πολύ έντονο και δεν την αφήνει να εκφραστεί όπως θέλει. Ήρθε η ώρα…

Με ένα νεύμα του, σηκώνεται από την καρέκλα της και περπατάει αργά προς την κατεύθυνση του αρχαιολογικού μουσείου. Εκείνος ακόμη στη θέση του, κοιτάει επίμονα προς την οδό Γλάδστωνος. Περιμένει. Μετράει αντίστροφα. Δεν προλαβαίνει να ολοκληρώσει το μέτρημα. Το θερμό ρεύμα αέρα τον χτυπά στο πρόσωπο. Ο εκκωφαντικός ήχος της έκρηξης τον παραλύει. Αλλά στο πρόσωπό του έχει μείνει ένα ανεπαίσθητο χαμόγελο. Το χαμόγελο της επιτυχίας. Το χαμόγελο της επιτυχούς προσφοράς στους συμπατριώτες του. Φεύγει από το ζαχαροπλαστείο προσεκτικά έχοντας ακόμη στα αυτιά του τον ήχο της έκρηξης που έχει πνίξει την προϋπάρχουσα σιωπή. Βαδίζει γρήγορα αλλά όχι βιαστικά. Σταθερά αλλά με την προσοχή στραμμένη πίσω στο σκηνικό καταστροφής που μόλις προκάλεσε. Ηχούν σειρήνες, πυροσβεστικά κι ασθενοφόρα. Εκκλήσεις για βοήθεια τόσο στα ελληνικά όσο και στα γερμανικά.

Όλοι ξέρουν ότι τώρα ότι δεν υπάρχει επιστροφή. Στην πραγματικότητα δεν υπήρχε απ’ όταν εκείνος ο μεσήλικας άνδρας στο ζαχαροπλαστείο είχε ιδρύσει την ΠΕΑΝ σχεδόν έναν χρόνο νωρίτερα. Ήταν ο Κωνσταντίνος Περρίκος. Αξιωματικός της αεροπορίας, αποταγμένος όμως από το 1936 λόγω της εμπλοκής του στο αποτυχημένο φιλοβενιζελικό κίνημα στο οποίο συμμετείχαν μεταξύ άλλων και οι αδερφοί Τσιγάντε και ο Δημήτριος Ψαρρός. Φιλοβενιζελικός στα φρονήματά του, ζήτησε να επανενταχθεί στη δύναμη της ΕΒΑ με το ξέσπασμα της ιταλικής εισβολής αλλά το αίτημά του απορρίφθηκε. Με την κατάρρευση του μετώπου και την κατοχή, ίδρυσε την αντιστασιακή οργάνωση της ΠΕΑΝ η οποία όμως, ακριβώς για να μην ξεφύγει από τον πολιτικό προσανατολισμό που είχε θέσει ο ιδρυτής της, δεν έκανε ποτέ μαζική στρατολόγηση. Εξέδωσε όμως, σημαντικό αριθμό αντιστασιακών εντύπων και έφερε εις πέρας την πιο σημαντική ενέργεια αντιστασιακής δράσης, εντός αστικού κέντρου σε όλη τη διάρκεια της Κατοχής- την ανατίναξη των γραφείων της προδοτικής εθνικοσοσιαλιστικής οργάνωσης ΕΣ.Π.Ο. Σαν σήμερα, 20 Σεπτεμβρίου 1942.

Το ανθρωποκυνηγητό της Γκεστάπο ήταν άμεσο, ανελέητο και συνεχές. Για σχεδόν 1,5 μήνα, έψαχναν τους βομβιστές. Τελικά, με τη συμβολή του προδότη υπαξιωματικού της χωροφυλακής Πολύκαρπου Νταλιάνη, κατάφεραν την 11η Νοεμβρίου να εξαρθρώσουν τον επιχειρησιακό πυρήνα της οργάνωσης. Συνελήφθησαν ο Περρίκος και η Ιουλία Μπίμπα, η νεαρή δασκάλα που καθόταν σε εκείνο το ζαχαροπλαστείο την 20η Σεπτεμβρίου. Μαζί και ο Μυτιληναίος και ο Γαλάτης. Ο Μυτιληναίος και ο Γαλάτης ήταν οι δύο οι οποίοι τοποθέτησαν τη βαλίτσα με τη βόμβα στην είσοδο του κτιρίου όπου στεγαζόταν η ΕΣ.Π.Ο..

Μεταφέρθηκαν όλοι στα ανακριτικά γραφεία της Γκεστάπο στον Πειραιά. Βασανίστηκαν. Δε λύγισαν. δεν μίλησαν. Βασανίστηκαν ξανά. Ο Μυτιληναίος δραπέτευσε και διέφυγε στη Μέση Ανατολή όπου αργότερα συναντήθηκε με τον Ιωάννη Τσιγάντε. Για περισσότερα επί του τέλους των προαναφερθέντων μελών της ΠΕΑΝ και του Νταλιάνη, διαβάστε εδώ.

Η είδηση της ανατίναξης του κτιρίου της ΕΣ.Π.Ο. πέρασε γρήγορα τα σύνορα της Ελλάδας. Οι ραδιοφωνικοί σταθμοί Λονδίνου και Μόσχας μίλησαν με ενθουσιασμό για το εγχείρημα, χαρακτηρίζοντάς το ως το μεγαλύτερο σαμποτάζ στην τότε κατεχόμενη Ευρώπη. Οι αστικοί θρύλοι που ακολούθησαν την επίθεση ήταν άνευ προηγουμένου. Για πρώτη φορά, μία αντιστασιακή ενέργεια ήταν υπεράνω όλων των κομματικών τοποθετήσεων και λόγων. Σχεδόν. Το ΕΑΜ, είτε από κακή εκτίμηση της ανίκανης σε θέματα ανταρτοπολέμου εντός πυκνοκατοικημένων περιοχών ηγεσίας του, είτε από διάθεση σμίκρυνσης του κατορθώματος επειδή δε συμμετείχε, καταδίκασε το εγχείρημα κάνοντας λόγο για «επικίνδυνη και πρόωρη ατομική τρομοκρατία(!!!)» και το χαρακτήρισε «προβοκάτσια». Εκτίμησε δε, ότι ο Περρίκος ήταν άνθρωπος της Γκεστάπο και ότι σύντομα επρόκειτο να αφεθεί ελεύθερος. Άλλη μία φορά που τα κόκκινα γυαλιά των ΕΑΜιτών ήθελαν καθάρισμα! Όπως πολλές ενέργειες αντίστασης στην κατεχόμενη Ευρώπη, τα αποτελέσματα της ενέργειας υπερδιογκώθηκαν τόσο ώστε να γίνεται λόγος για 60 και βάλε, νεκρούς Γερμανούς και διπλάσιους έλληνες εθνικοσοσιαλιστές οι οποίοι θα στέλνονταν στο ανατολικό μέτωπο ως μέλη των πολυεθνικών ταγμάτων των Waffen SS. Πλέον, τείνει να κατασταλάξει η άποψη ότι δεν υπήρξαν νεκροί Γερμανοί αλλά αρκετοί τραυματίες. Αυτό ενισχύεται από το γεγονός ότι μονάχα τρεις κρατούμενοι εκτελέστηκαν ως αντίποινα από τις κατοχικές δυνάμεις. Αυτοί ήταν ο Ιωάννης Ζηκόπουλος, ο Τσαουσίδης Ηλίας και ο Γιουγκάρας Λεωνίδας. Πληροφορία ότι συνελήφθησαν 17 Εβραίοι της Αθήνας και ενώ εκτελέστηκαν, δεν αναφέρονται, κρίνεται ως τουλάχιστον ανακριβης.

Στη συμβολή των οδών Γλαδστώνος και Πατησίων, εκεί όπου βρισκόταν το αρχηγείο της ΕΣ.Π.Ο., έχει στηθεί ο ανδριάντας του σπουδαίου αυτού πατριώτη και της παράτολμης ομάδας του.
Ο Περρίκος με την οικογένειά του, έμεναν στην Αθήνα, στην οδό Μιχαήλ Βόδα, αρ. 157. Ένεκα της ημέρας, θεώρησα ότι έπρεπε να περάσω από κει και να αποτίσω με τον δικό μου προσωπικό τρόπο, τιμή στην τελευταία καταγεγραμμένη κατοικία του Περρίκου εν Αθήναις. Να δω με τα μάτια μου πώς έχει μεταμορφωθεί η γειτονιά.

Μιχαήλ Βόδα 157

Κανένα από τα ονόματα στα κουδούνια της πολυκατοικίας δεν φανέρωνε κάποια σχέση με τον γενναίο Χιώτη αξιωματικό. Όπως και με την περίπτωση του Αλεβιζάκη Ηλία, τίποτα δεν φανέρωνε την υπαρκτή πύλη με το απέραντο σε εκείνο το μέρος. Μέχρι που έστρεψα το κεφάλι και το βλέμμα αριστερά…

«ΕΞΩ ΟΙ ΝΑΖΙ» Είναι ίσως παρήγορο για τον ίδιο τον Περρίκο από εκεί που μας κοιτά που στη γειτονιά του γράφουμε συνθήματα που τον εκφράζουν. Άραγε όμως, πώς πρέπει να αισθανθούμε εμείς που 71 χρόνια μετά την ηρωική ενέργεια της μικρής αλλά τολμηρής ομάδας της ΠΕΑΝ, να ορθώσει το Δαυιδικό της ανάστημα απέναντι στον Γερμανό κατακτητή αλλά κυρίως απέναντι στους ντόπιους συνεργούς του, η δική μας γενιά γράφει συνθήματα στους τοίχους;