Η μάχη του Τσακορέματος

Σαν σήμερα, 17 Σεπτεμβρίου του 1943, οι δυνάμεις του 5/42 Συντάγματος Ευζώνων δίνουν ακόμη μία μάχη με τις κατοχικές δυνάμεις του Άξονα και τις τρέπουν σε φυγή…

Η πρωινή δροσιά του φθινοπώρου είναι διάχυτη στην ορεινή Φωκίδα. Σταγόνες κυλούν πάνω στα φυλλώματα των δέντρων. Γερμανική φάλαγγα 50 φορτηγών αυτοκινήτων φορτωμένα με στρατιώτες της ισχυρής Wehrmacht ξεκινά από την Άμφισσα στο πολιορκημένο Λιδορίκι. Τη φάλαγγα συνοδεύουν και δύο τεθωρακισμένα Panzer Kpfw III.

Όλη η επίγεια ισχύς όμως ενός στρατεύματος, δεν μπορεί να το κάνει να βγάλει φτερά. Έτσι, όταν έρχονται αντιμέτωποι με την κατεστραμμένη γέφυρα του Τσακορέματος, υποχρεώνονται να σταματήσουν. Οι άνδρες του τμήματος δολιοφθορών του 5/42 ΣΕ του αντισυνταγματάρχη Ψαρρού, είχαν κάνει καλά τη δουλειά τους. Με το που ακινητοποιήθηκε η φάλαγγα, άρχισαν τα πυρά. Οι ενεδρεύοντες αντάρτες από τα υψώματα είχαν τοποθετήσει τα στοιχεία των βαρέων πολυβόλων του υπολοχαγού Αποστολόπουλου και θέριζαν τα προπορευόμενα οχήματα της φάλαγγας. Φώναζαν οι Γερμανοί στρατιώτες για βοήθεια, φώναζαν οι υπαξιωματικοί στους στρατιώτες να καλυφθούν, φώναζαν και οι αξιωματικοί να ανταποδώσουν τα πυρά. Αντικρουόμενες διαταγές αριστερά και δεξιά που μόνο στη διατήρηση του πανικού συνέτειναν.

Μόνο τα δύο τεθωρακισμένα παρέμεναν αξιόμαχα τα οποία, διατρέχοντας όλο το μήκος της φάλαγγας, προσπαθούσαν να καλύπτουν τους συμπολεμιστές τους με τα πυροβόλα και τα ομοαξονικά πολυβόλα τους. Την κάλυψη των τεθωρακισμένων προσπάθησαν να εκμεταλλευτούν στρατιώτες από την ουρά της φάλαγγας, οι οποίοι δεν είχαν ακόμη εμπλακεί στη μάχη. Με έναν κυκλωτικό ελιγμό και καταιγισμό πυρών προσπάθησαν να υπερφαλαγγίσουν τα ενεδρεύοντα τμήματα πλησιέστερα σε αυτούς, όμως δεν μπόρεσαν καθώς το τμήμα αποκοπής της ενέδρας το οποίο παρέμενε σε εφεδρειά, ήρθε προς βοήθεια την κατάλληλη στιγμή.

Η μάχη κράτησε όλη μέρα. Αργά το βράδυ, υπό την μερική κάλυψη του πέπλου της νύχτας, οι Γερμανοί που μπόρεσαν να απαγκιστρωθούν, αφού περισυνέλλεξαν τους νεκρούς τους επιβιβάστηκαν στα οχήματά τους και επέστρεψαν ντροπιασμένοι αλλά ζωντανοί στη βάση τους στην Άμφισσα. Οι απώλειες των Γερμανών από τη μάχη του Τσακορέματος ανέρχονται σε 120 νεκρούς και άλλους τόσους τραυματίες ενώ στο πεδίο της ενέδρας άφησαν και 11 πυρπολημένα οχήματα.

Η μάχη του Τσακορέματος εντάσσεται στα πλαίσια της μάχης για το Λιδορίκι που είχε ξεκινήσει πέντε μέρες νωρίτερα καθώς οι Γερμανοί προσπαθούσαν να σπάσουν τον κλοιό που είχαν στήσει οι άνδρες του 5/42 ΣΕ στη σημαντική αυτή πόλη της Φωκίδας. Αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες συμπλοκές του 5/42 με τους Γερμανούς και μία από τις πλέον πολύνεκρες για τους κατακτητές.

Ορισμένες λεπτομέρειες χρήζουν παραπάνω διευκρίνισης καθώς δεν είναι άμεσα ορατές. Φαίνεται ότι εκμεταλλευόμενοι την τοποθεσία και τη γνώση ότι οι Γερμανοί θα ήταν υποχρεωμένοι να περάσουν από το σημείο του Τσακορέματος, οι αντάρτες του 5/42 ΣΕ, έστησαν μία γραμμική ενέδρα, η οποία ήταν μελετημένη και προσεκτικά υλοποιημένη. Αυτό που οι αγγλόφωνοι θα ονόμαζαν textbook. Τοποθέτησαν τα βαριά πολυβόλα στα υψώματα και από τις δύο πλευρές του σημείου της ενέδρας και εστίασαν τη ζώνη θανάτου στην κεφαλή της φάλαγγας. Λόγω δε της αριθμητικής υπεροχής των δυνάμεων που έπεφταν θύματα της ενέδρας, διατηρήθηκε ένα στοιχείο αποκοπής ως εφεδρειά, ακριβώς για να μπορεί να αντιμετωπιστεί η κυκλωτική κίνηση που έγινε κιόλας. Αυτό είναι το πλεονέκτημα που αποκτά ένα αντάρτικο κίνημα, όταν στις τάξεις του διαθέτει πληθώρα αξιωματικών οι οποίοι μάλιστα κατάγονται από την περιοχή στην οποία μάχονται.

Αποδεικνύεται για ακόμη μία φορά ότι ορθώς και δικαίως οι τακτικοί στρατοί που βρίσκονται εμπλεκόμενοι σε ανταρτοπολέμους, φοβούνται τις ενέδρες καθώς μία καλά σχεδιασμένη και εκτελεσμένη ενέδρα μπορεί να επιφέρει πλήγματα πολλαπλάσια της δύναμής της στον υπέρτερο αριθμητικά αλλά ανυποψίαστο, εχθρό που πέφτει στην παγίδα της.