Ο πιο γενναίος ενός πολέμου που θα τερμάτιζε τους πολέμους…

Να τιμηθείς με τον Σταυρό της Βικτωρίας (Victoria Cross, VC) είναι το εισητήριο για μια πολύ κλειστή και εκλεκτή κάστα ένστολων της Μεγάλης Βρετανίας. Πολλοί από τους παραλήπτες δεν ήταν παρόντες στην τελετή απονομής και τον παρέλαβαν για αυτούς οι σύζυγοι ή οι γονείς τους. Το να σου απονείμουν δύο φορές τον Σταυρό της Βικτωρίας (Victoria Cross and Bar), σημαίνει ότι είσαι ένας από μόλις τρεις στην ιστορία…

Σαν σήμερα, έληξε και ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος. Το ενδέκατο λεπτό, της ενδεκάτης ώρας, της ενδεκάτης μέρας, του ενδέκατου μήνα του 1918. Πριν την 1η Σεπτεμβρίου του 1939, τον Πρώτο Παγκόσμιο τον αποκαλούσαν ως τον Πόλεμο που θα έθετε ένα τέλος στους πολέμους- The War to end wars. Τέτοια ήταν η φρίκη του. Είναι τόσα αυτά που μπορεί κανείς να πει για ένα τέτοιο μεγάλο γεγονός. Μεμονωμένο και στο σύνολό του. Για τη συμμετοχή της Ελλάδας, για τη μάχη των Δαρδανελίων, τη ρωσική επανάσταση, το δυτικό μέτωπο, τα τεθωρακισμένα, τα αεροπλάνα, τα αέρια μουστάρδας… Η λίστα μπορεί να μην είναι πεπερασμένη. Εγώ θα επιλέξω σήμερα, παρ’ όλο που δεν είναι η μέρα κατά την οποία σκοτώθηκε, να σας μιλήσω ίσως για τον γενναιότερο στρατιώτη αυτής της σύρραξης. Λέω ίσως γιατί το συμπέρασμα αυτό προκύπτει από τις ηθικές αμοιβές που έχει λάβει. Κι ενώ είναι πολύ εύκολο κάποιος αβίαστα να συμφωνήσει μαζί μου, κάποιος άλλος μπορεί το ίδιο αβίαστα να διαφωνήσει. Γεγονός είναι πως από την πολυθρόνα σου, είναι πολύ εύκολο να… κατατροπώσεις τους Ούνους!

Ο Noel Godfrey Chavasse ήταν το δεύτερο από τα δίδυμα αγόρια του ιερέα Francis Chavasse (μετέπειτα επίσκοπο του Liverpool), γεννημένα στις 9 Νοεμβρίου 1884. Συνολικά, η οικογένεια του Noel Chavasse αριθμούσε 7 αδέρφια.

Γεννημένος και μεγαλωμένος μέχρι τα 16 στην Οξφόρδη, η οικογένεια του Noel μετακόμισε το 1900 στο Liverpool, το πιο εμπορικό λιμάνι της Γηραιάς Αλβιόνας κι ένα από τα πιο πολυσύχναστα της Βρετανικής Αυτοκρατορίας. Η ζωή για την οικογένεια ενός αγγλικανού ιερέα δεν ήταν εύκολη με το είδος του κόσμου που συνόδευε ένα τόσο πολυσύχναστο λιμάνι εκείνη την εποχή. Ο Noel και ο δίδυμος αδερφός του πήγαν σχολείο στο Liverpool College και παρά τις εξαιρετικές τους επιδόσεις σε όλα τα αθλήματα, δε φημίζονταν για τις ακαδημαϊκές τους προσπάθειες. Όσο μεγάλωναν όμως, βελτιώνονταν και οι δύο και τελικώς, κατάφεραν να εισαχθούν και οι δύο στο Trinity College της Οξφόρδης to 1904.

Ολοκληρώνοντας με επαίνους- από εκεί που δεν τα πήγαινε καλά με τα διαβάσματά του- το 1907 o Noel, το Trinity College, παρέμεινε στην Οξφόρδη για να σπουδάσει Ιατρική. Παρ’ όλο που το αγαπημένο άθλημα και των δύο ήταν το rugby, και τα δύο αδέρφια εκπροσώπησαν τη Μεγάλη Βρετανία στα 400m στους Ολυμπιακούς του 1908.

Τον Ιανουάριο του 1909 ο Noel κατετάγη στην Ιατρική Μονάδα του Σώματος Εκπαίδευσης Αξιωματικών του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης. Τον Μάιο είχε προαχθεί σε δεκανέα. Συνέχισε τις σπουδές του με αντικείμενο την παθολογία και τη βακτηριολογία, σε Liverpool και Λονδίνο.

Τον Ιούλιο του 1912 ο Noel εγγράφη στο General Medical Council. Το 1913, ο Noel αιτήθηκε και εντάχθηκε στο Βασιλικό Ιατρικό Σώμα του Βρετανικού Στρατού (Royal Army Medical Corps). Στις 2 Ιουνίου του ίδιου έτους ονομάστηκε υπίατρος και εντάχθηκε ως χειρούργος υπολοχαγός στο 10ο Τάγμα του Συντάγματος του Liverpool, γνωστού με το στρατιωτικό παρατσούκλι των Σκωτσέζων του Liverpool.

Με την έναρξη του πολέμου, η μονάδα του έφυγε για το δυτικό μέτωπο και ο τριαντάχρονος πλέον Chavasse, βρέθηκε στο Βέλγιο. Από την αρχή είχε δείξει μία οικειότητα με τον θάνατο και συχνά τον αψηφούσε. Είχε ήδη οργανώσει μέσα στα χαρακώματα του τάγματός του, ένα νοσοκομείο διότι δεν μπορούσε λέει να «βλέπει τους άνδρες του να πεθαίνουν λόγω έλλειψης νοσοκομείου». Προήχθη σε λοχαγό την πρωταπριλιά του 1915 και τον Ιούνιο του απονεμήθη ο Στρατιωτικός Σταυρός (Military Cross) στην περιοχή του Hooge.

Ο Chavasse τιμήθηκε με τον Σταυρό της Βικτωρίας για τις ενέργειές του στις 9 και 10 Αυγούστου του 1916 στο Guillemont της Γαλλίας.

Στην μετέπειτα ανακοίνωση της 24ης Οκτωβρίου 1916 αναφέρεται ότι ο λοχαγός Noel Godfrey Chavasse επέδειξε γενναιότητα πέρα από κάθε επιταγή του καθήκοντος και μία ασυνήθιστα δυνατή προσκόλληση στο καθήκον. Περιέθαλπτε τραυματίες όλη μέρα (9 Αυγούστου) κατά τη διάρκεια μιας επίθεσης σε εχθρικές θέσεις και υπό συνεχή και καταιγιστικά πυρά, συχνά σε κοινή θέα του εχθρού. Όταν έπεσε η νύχτα, συνέχισε να ψάχνει για τραυματίες που κείτονταν στο έδαφος, μπροστά από τις γραμμές του εχθρού για ώρες. Την επόμενη μέρα (10 Αυγούστου) πήρε μόνο έναν τραυματιοφορέα και υπό ισχυρό σφυροκόπημα πυροβολικού, κουβάλησαν έναν σοβαρά τραυματισμένο άνδρα για 500 μέτρα μέχρι ένα ασφαλές σημείο στα χαρακώματα. Το βράδυ της επομένης, παρά τον τραυματισμό του στα πλευρά, μαζί με 20 εθελοντές έσωσαν τρεις τραυματίες  20 μέτρα από τα γερμανικά χαρακώματα, έθαψαν δύο αξιωματικούς και περισυνέλλεξαν τουλάχιστον 40 ΤΑΠ (είναι σημαντικό οι συγγενείς να ξέρουν ότι ο ήρωάς τους είναι νεκρός, ακόμη κι αν δεν έχουν ένα κορμί να θάψουν), παρά τη συνεχή μεταλλική βροχή που έπεφτε από τα γερμανικά πολυβολεία. Συνολικά, έσωσε τις χωές περισσότερων από 20 βαριά τραυματισμένων συντρόφων του και ακόμη περισσότερων ‘απλών’ περιστατικών που έτυχε να περάσουν από τα χέρια του.

Πρόσφατα έπεσε στα χέρια μου το ημερολόγιο του Chavasse! Σε αυτό, και σχετικά με το περιστατικό της νύχτας της 9ης Αυγούστου, αναφέρει ότι «Βρήκαμε έναν άνδρα να βογκά. Φοβόταν να σφαδάξει μήπως τον πετύχουν τα γερμανικά πολυβόλα! Όταν τον πλησιάσαμε διαπίστωσα ότι το χέρι του ήταν σχεδόν κομμένο, πάνω από τον αγκώνα. Έχανε απίστευτα ποσά αίματος από το τραύμα αυτό. Δεν μπορούσε να σωθεί [το χέρι]. Ήταν θαύμα πώς είχε αντέξει τόσο! Με το ψαλίδι μου- το πολύτιμο ψαλίδι μου- έκοψα ότι δέρμα κρατούσε το χέρι ενωμένο και έδεσα με επίδεσμο το, πλέον και επισήμως, ακρωτηριασμένο άκρο. Μερικές μέρες αργότερα, έμαθα ότι πράγματι τα κατάφερε και δεν πέθανε! Πόσο χάρηκα!»

Τα παραπάνω μπορεί να φαίνονται εύκολα στο χαρτί. Σκεφτείτε όμως ότι μιλάμε για καταιγιστικά πυρά, ακόμη και τη νύχτα, εκρήξεις, λάσπη, μυρωδιές, θάνατο ολούθε… Κι εκείνος, ατάραχος, με μία λίμνη αίματος μπροστά του, να κάνει τον χειρούργο σε ένα μέρος που ούτε τη φυσική μας ανάγκη δε θα κάναμε οι περισσότεροι!

Δεν νομίζω να υπάρχει καλύτερη απόδειξη της συντροφικότητας που καλλιεργεί το αθλητικό πνεύμα σε συνδυασμό με τις ιατρικές σπουδές του Noel Chavasse οι οποίες με τον δικό του προσωπικό χαρακτήρα, διακρινόμενο από αυτοθυσία, έσωσαν τόσους άνδρες στο πεδίο της μάχης.

Ο Noel όμως δεν σταμάτησε να υπηρετεί τους συμπολεμιστές του με αυτοθυσία και γενναιότητα και το τριήμερο της 31ης Ιουλίου με τη 2α Αυγούστου 1917, σχεδόν έναν χρόνο αργότερα, πέρασε από την κόλαση του δυτικού μετώπου, στον αιώνιο παράδεισο όταν έδωσε και τη ζωή του για εκείνους.

Ενώ ήταν σοβαρά τραυματισμένος, κι ενώ άλλοι θα λουφαζαν στο όρυγμά τους, εκείνος αρνήθηκε να εγκαταλείψει τη θέση του και περιποιούνταν τραυματίες. Εκτός αυτού, αρνούνταν να δεχθεί ότι θα πάνε δύο τραυματιοφορείς να κουβαλήσουν κάποιον πεσόντα και συνεχώς έβγαινε από το χαράκωμα για να φέρει τραυματίες πίσω. Για δύο μέρες, ήταν χωρίς τροφή, χωρίς ύπνο και εξουθενωμένος. Παρά το ήδη υπάρχον τραύμα στην κοιλιά και υπό συνεχή εχθρικά- αλλά και κακοσυντονισμένα φίλια- πυρά πυροβολικού και πολυβόλων κουβάλησε περισσότερους από δέκα βαριά τραυματισμένους άνδρες που υπό άλλες συνθήκες απλά θα κείτονταν εκεί που είχαν χτυπηθεί και θα είχαν εκπνεύσει από τις άσχημαες καιρικές συνθήκες στο πεδίο. Μετά από δύο μέρες, και παρά τις προσπάθειες των υπολοίπων γιατρών, υπέκυψε στα τραύματά του. Για τις ενέργειές του εκείνες τις μέρες του απονεμήθηκε μετά θάνατον αυτή τη φορά, ξανά ο Σταυρός της Βικτωρίας. Είναι θαμμένος στο στρατιωτικό νεκροταφείο του Brandhoek και η ταφόπλακά του φέρει την ιδιαίτερη εγχάραξη των δύο VC και τα λόγια «ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΗ ΑΓΑΠΗ ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΚΑΝΕΙΣ ΑΠΟ ΑΥΤΗΝ ΝΑ ΔΙΝΕΙ ΤΗ ΖΩΗ ΤΟΥ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΦΙΛΟΥΣ ΤΟΥ».

Ο Noel Godfrey Chavasse είναι ο μοναδικός που έχει λάβει δύο φορές τον Σταυρό της Βικτωρίας κατά τον Α Παγκόσμιο Πόλεμο και ένας από μόλις τρεις που έχουν τιμηθεί δύο φορές με τον Σταυρό της Βικτωρίας. Συμπτωματικά, ο ένας από τους άλλους δύο ήταν ένας από τους γιατρούς που πάλεψαν για να τον σώσουν. Και η ιστορία αποκτά μία επιπλέον ασυνήθιστη τροπή… Ο τρίτος χρονολογικά που τιμήθηκε με το VC δύο φορές και μοναδικός στον Β ΠΠ, ο Νεοζηλανδός ταγματάρχης Upham, ήταν παντρεμένος με πρώτη ανηψιά του Chavasse!

Ο Noel Chavasse έχει τιμηθεί στα περισσότερα μνημεία από όλους τους κατόχους του Σταυρού της Βικτωρίας και θεωρείται ότι μνημονεύεται μέχρι σήμερα, σε περισσότερα μνημεία από κάθε άλλον υπηρετούντα στις Βρετανικές Ένοπλες Δυνάμεις.

O Captain Noel Chavasse VC and bar, MC αποτελεί ένα σπάνιο δείγμα γενναιότητας, φιλευσπλαχνίας, αλτρουισμού και ανιδιοτέλειας. Η στέρεη πίστη του στην ύπαρξη Του Θεού και η βαθιά σχέση του με το ανθρώπινο σώμα τον καθιστούν μοναδική περίπτωση αξιωματικού. Τιμήθηκε δύο φορές, όχι τυχαία, με την ανώτατη ηθική διάκριση της Μεγάλης Βρετανίας σε έναν πόλεμο που έκλεψε πολλές νεαρές ζωές. Είναι να αναρωτιέται κανείς πόσα παραπάνω θα είχε προσφέρει αυτός ο αξιωματικός στην πατρίδα και τους συμπολεμιστές του. Είναι χαρακτηριστικά τα λόγια του στις 3 Αυγούστου του 1917, λίγο πριν ξεψυχήσει:

«Duty called, and called me to obey»

«Με καλούσε το καθήκον, και με καλούσε να υπακούσω»